Anayasa’nın 2. maddesinde “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.” denilmektedir.

I- GİRİŞ

Sosyal devlet ise bir tanıma göre; “kişilere ve ailelere, sahip oldukları mülklerin piyasa değerine bakmaksızın minimum bir gelir garanti ederek; kişisel ve ailevi krizlere yol açabilecek hastalık, yaşlılık, işsizlik gibi belirli “sosyal riskleri” karşılayabilecek güce kavuşturmak suretiyle kişiler ve aileler için güvensizlik alanını daraltarak ve nihayet statü ya da sınıf ayrımı yapmaksızın tüm vatandaşlara belirli sosyal hizmetleri en iyi standartlarda sunmayı garanti ederek, piyasa güçlerinin işleyişini değiştirmek amacıyla devlet erkini politikalar ve idare yoluyla bilinçli olarak kullanan devlettir...”(1) denmiştir.

Bu çalışmada yukarıda yapılan tanımlardan hareketle 4/b kapsamında malûl çocuğu olan kadın sigortalılar hakkındaki güncel bir gelişme değerlendirilecektir.

II- 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU MALÛL ÇOCUĞU OLAN KADIN SİGORTALILARA NE GETİRDİ?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un “Yaşlılık Sigortasından Sağlanan Haklar ve Yararlanma Şartları” başlıklı 28. maddesine 17.04.2008 tarih ve 5754 sayılı Kanun’un 16. maddesi ile eklenen fıkra ile “emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir.” hükmü getirilmiştir.

Getirilen bu hükümden, kadın sigortalılardan;

- 01.10.2008 tarihinden itibaren çalışmaya başlayan 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar,

- Daha önce 506 (SSK), 1479 (Bağ-Kur), 2925 (Tarım SSK), 2926 (Tarım Bağ-Kur) ve 5434 (Emekli Sandığı) sayılı Kanunlara tabi çalışırken kapsama alınanlar

yine 01.10.2008 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ile 01.10.2008 tarihinden önce 506, 1479 ve 2926 sayılı Kanunlara göre isteğe bağlı sigortalı olup, isteğe bağlı sigortalılıkları devam edenler ve 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanun’a tabi hizmeti bulunanlardan Kanun’un yürürlük tarihinden sonra geçici 4. maddesi gereğince 5434 sayılı Kanun’un mülga 12. maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı, ek 71, mülga ek 76 ve mülga geçici 192. maddeleri uyarınca sigortalı olanlar yararlanacaklardır.

4/b kapsamında  malûl çocuğu olan kadın sigortalılar bu durumlarını tespit için en son çalışmalarının geçtiği Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. Bu başvuru üzerine adı geçen Kurumlar, çocukların sevk işlemlerini 30.04.2009 tarih ve 2009/67 sayılı Genelge ile belirlenen hususlar doğrultusunda sağlık hizmeti sunucularına yapacaklardır.

Sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenen raporlar Kurum’un ilgili sağlık kurullarınca (Malûliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığı) değerlendirilecek ve ilgili Müdürlüklere ve/veya Merkezlere bildirilecektir. Yapılan bu bildirimler doğrultusunda sigortalılara ait bilgiler sisteme kaydedilecektir. 4/b kapsamında malûl çocuğu olan kadın sigortalılara dair kayıt işlemleri 07.09.2010 tarihi itibariyle başlamıştır. Bu kayıt işlemi sonucunda malûl çocuğu bulunan kadın sigortalının sigorta hizmet süresine malûliyetin başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki prim ödeme gün sayılarının dörtte biri ilave edilecek ve çocuk kapsamdan çıkmadığı sürece devam edecektir.

III- SONUÇ

Sosyal Güvenlik Reformu olarak da anılan ve tüm yönleriyle 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çok tartışıldı ve eleştirildi. Ki halen bu tartışmaların sürdüğü söylenebilir. Tartışmalar, eleştiriler elbette ki olacaktır, olmalıdır da. Ne var ki; eleştiriler ve tartışmalar yapıcı olmalı, yıkıcı olmamalı. Tüm tartışmalar bir yana söz konusu yasal düzenlemede çalışmamızın konusunu teşkil eden “Malûl Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılara Erken Emeklilik İmkanı” örneğinde görüldüğü gibi sosyal devlet kimliğine yakışır ve bu kimliği pekiştirir düzenlemeler yer almaktadır. Dolayısıyla söz konusu reformun tüm aksayan yönlerine rağmen, işin özünde, vatandaşa daha iyi hizmet sunabilmenin gayreti olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Murat ARAZ*

Yaklaşım / Kasım 2010 / Sayı: 215

*         Kadıköy Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yrd., Sosyal Güvenlik Kontrol Memuru

(1)       Cengiz BÜYÜKBİRER, Murat ARAZ, “Sosyal Devlet Bağlamında Sağlık Hizmetlerindeki Katılım Payı ve İlave Ücret Uygulamaları İle Bu Uygulamalardaki İstisnai Haller”, Yaklaşım, Ağustos 2009, Sayı: 200, s. 259-265