Mali İdare bundan önce yapılan af ve benzeri tüm mali kolaylıkları gözden geçiriyor. İlk etapta 2001 yılında yapılan “Vergi Barışı” uygulamasının en başarılı uygulama olduğu tespiti yapıldı.

Bu sefer yapılacak düzenlemenin de “Vergi Barışı “na benzer bir düzenleme olacağı bekleniyor. Ecri misil, trafik, seçim, askerlik yoklaması para cezaları vb. yüzlerce kalem vergi, ceza vb. kamu alacağının kapsama alınması tartışılıyor.

Yapılacak düzenlemeyi üç başlık altında toplamak mümkün.

1- Tarafı devlet olan tüm alacaklar yeniden yapılandırılıyor

a) Gecikme faizleri yeniden hesaplanacak

Mevcut gecikme faizleri çok yüksek olduğundan biraz zaman geçen borçlar mali güçlük içindeki kişi ve kurumların ödeme kabiliyetlerini zorluyor.

TEFE, TÜFE vb. başka bir oran dikkate alınarak faizlerin makul hale getirilmesi hedefleniyor.

b) Borçlar 36 ay taksitlendirilecek

c) Taksit döneminde de düşük bir faiz oranı uygulanacak

2- Uyuşmazlık konusu yapılmış kamu alacakları

a) Anaparada indirim yapılacak.

Uyuşmazlığın hali hazırda bulunduğu yere göre (ilk mahkeme aşaması-Danıştay aşaması-olumlu veya olumsuz) farklı indirim oranları uygulanarak anaparada indirime gidilecek.

b) Faiz indirimine gidilecek.

c) Cezalar büyük ölçüde kaldırılacak.

d) Taksitlendirme yapılacak.

3- Matrah artırımı (vergi sigortası)

2006-2009 dönemleri için, kurumlar vergisi ve KDV’de matrah artırımına gidilecek.

Bu dönemler için ilave vergi ödeyenlerin, bu imkandan yararlandıkları vergi ve dönemleri incelenmeyecek.

Sonuç ve tavsiyemiz

Normal vadelerine göre (aylık, üç aylık beyanlarla) ödenen vergiler hariç, bu dönem içinde ceza, faiz barındıran bir ödeme yapanlar yeni imkandan yararlanamamış olacaklar.

Bu nedenle tavsiyemiz bu tür ödemeleri olabildiğince bekletin.

Ok yaydan artık çıktığı için bu düzenlemenin bir an önce yapılması elzem oldu. Temmuz ayından beri olası kanun çerçevesine giren her türlü tahsilat haksızlık anlamına gelecek. Bu düzenlemede belki bu haksızlığı da düzeltmekte fayda var.

Kamu alacaklarına düzenleme hapis cezalarını düşürecek

Hükümetin, vergi ve prim borçlarıyla başlattığı, ardından gümrük borçları dahil edilen son olarak da taslak haliyle bütün kamu alacakları yanında özerk kurulların kestiği cezaları da kapsama alan ödeme kolaylığı hazırlıkları son aşamaya geldi.

Hazırlıkları yürüten Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu’ndaki bakan ve kurumların taslağı hazırladığı ve Bakanlar Kurulu’na sunulma aşamasında olduğu kaydedildi. Taslağa son şeklini Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Bakanlar Kurulu’nun vereceği ancak gelinen aşamada ortaya çıkan kapsamdan geri adım atılmasının zayıf bir ihtimal olduğu vurgulanıyor. Planlanan kapsamda düzenleme yapılırsa, hapis ve ertelenmiş hapis cezaları dahil çok sayıda idari ceza ve davanın düşmesi de sağlanacak.

DÜNYA’ nın edindiği bilgilere göre ödeme kolaylığının tek etkisi birikmiş borçlardan kurtulmakla sınırlı kalmayacak. Özerk kurullara yönelik zamanı geçmiş ödemeler ve cezalar dahil amme alacaklarına yönelik kapsamlı düzenleme, ceza yönünden de sonuç doğuracak. Çeşitli borç ve cezalarını zamanında ödeyemediği için yükümlülük altına girenler, ödeme kolaylığından yararlandıklarında bunlara ilişkin davalar düşecek. Bu türden borçlara verilen hapis cezaları çoğunlukla ertelendiği için davaların düşmesiyle hükümlüleri de kısıtlayıcı bir unsurdan kurtulmuş olacak, eğer hapis cezasını çekmekte olanlar varsa ödeme yaparlarsa hapisten çıkabilecekler. İdari yönden, yurt dışına çıkamama, ihalelere katılamama gibi idari cezaları da düşecek.

DÜNYA’ ya bilgi veren yetkililer yasa hazırlanırken bu yönde bir madde konulması halinde maddenin yürürlüğe girmesiyle mahkemelerce ya da ilgili idare tarafından bu hüküm uygulanarak işlemlerin tamamlanabileceğini, hüküm konulmazsa mahkemelere ya da ilgili idarelere yapılacak başvurularla sürecin başlatılabileceğini kaydettiler.

En kapsamlı düzenleme

Ekonomi Koordinasyon Kurulu tarafından alacakların kolaylaştırılmasına yönelik taslak, Cumhuriyet tarihindeki en büyük ödeme kolaylığı olarak dikkatleri üzerine çekiyor. Hemen hemen birikmiş bütün kamu alacaklarına yönelik getirilen düzenleme, bunun yanı sıra özerk kurul alacakları ile halen süreçleri devam eden vergi uyuşmazlıklarının matrah artışı yoluyla uzlaşmaya sokulması, ayrıca kayda girmemiş ya da yurtdışında bulunan varlıkların beyanıyla vergi soruşturması dışında tutulan "vergi barışı" uygulamasıyla da benzersiz bir düzenleme haline geliyor.

Tahsilat hedefi 30 milyar lira

Taslağın bu haliyle yasaya dönüşmesi halinde kapsama girecek alacakların 80 milyar TL dolayında olacağı bunun da tahsilatının 30 milyar TL’nin üzerine çıkabileceği kaydediliyor. Bu türden düzenlemelerde ilk olarak başvuranların ve yapılandırılan borçların yüksek görüldüğü ancak fiili ödemelerin bunun altında kalmasının yaygın olduğuna işaret ediliyor.

Öte yandan, kapsamlı ödeme kolaylığından elde edilecek gelirin 2011 bütçesinde öngörülmemiş olmasına yönelik tartışmalar da başladı. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, buradan elde edilecek olası gelirin hiçbir şekilde 2011 bütçesinde yer almadığını açıklarken, elde edilecek gelirin yatırımlar ile borç stokunun azaltılmasında kullanılacağını açıklamıştı. Merkez Bankası da elde edilecek bu türden ek gelirlerin mali disiplini bozucu şekilde harcanmayacağı varsayımı altında plan yaptıklarını enflasyon raporuna yazmıştı. Uygulamanın bu kapsamda yapılması halinde 2011’e tekabül edecek tahsilat tutarının 10 milyar TL dolayında olacağı vurgulanıyor. Hükümet, 2011 yılı içinde 2B arazileri düzenlemesi olmak üzere bir dizi gelir getirici önlemi de planlamaya almıştı.

Trafik cezaları da kapsamda

Hazırlanan taslakta, en önemli kalemi, vergi ve prim borçlarına yönelik düzenleme oluşturuyor. Bu kapsamda, daha önce yapılandırılmış ve bu yapılandırmadan dolayı bozulmuş olanlar dahil her türlü vergi borcu ile sosyal güvenlik primleri borcu yeniden yapılandırılacak. Gümrük vergileri de bu kapsamda yeniden yapılandırma kapsamında olacak.

Vergi ve prim alacakları dışında kamunun diğer alacakları da taslakta kapsanıyor. Buna göre, elektrik, su, doğalgaz alacakları, harçlar, trafik cezaları vb. idari alacaklar da yapılandırılabilecek. Kamu alacakları kapsamında olan ancak düzenlemede özerk kurullar tarafından kesildiği için yapısı farklı olan ödenmemiş alacaklarla cezalar da taslağın kapsamında bulunuyor. BDDK, Rekabet, EPDK ve diğer üst kurullar, idari işlemleriyle ilgili çok sayıda harç ve bedel alıyor. Bunlara ilişkin de birikmiş alacaklar yanında, özellikle kesilen cezalara yönelik olarak bir düzenlemenin de taslakta yer aldığı belirtiliyor.

Düzenlemede en önemli unsurlardan biri çoğunluğu henüz uzlaşmazlığı veya incelemesi süren 2006- kanunun belirleyeceği son tarih arasındaki vergi uygulamalarına matrah artırma imkanının sağlanması olacak. Maliye, bu türden vergi borçlularına matrahlarını gönüllü olarak artırmaları durumunda incelemeyi durdurma, uzlaşma imkanı sağlayacak. Bu kapsamda vergi matrahlarının her yıl için yüzde 15-30 aralığında artırılmasının isteneceği kaydediliyor.

Varlık barışı yine gündemde

Alacak yapılandırmasında yurtiçinde veya yurtdışında kayda alınmayan ancak beyan edilerek belirli bir vergi karşılığı incelemeye konu edilmeyen "varlık barışı" uygulamasının tekrarlanmasının da planlandığı kaydedildi. Bu yılın başında yürürlüğü biten uygulamanın kapsamı ve ikincil mevzuatının hazır olması nedeniyle hayata geçirilmesinin nispeten kolay olacağı ve kapsamlı bir alacak düzenlemesinde bu unsurun da dışarıda bırakılmak istenmediği belirtildi.

1 Temmuz tarihi öne çıkıyor

Düzenlemenin en önemli unsurlarından biri olan kapsayacağı döneme ilişkin olarak 1 Temmuz tarihi öne çıktı. Düzenlemenin 1 Temmuz 2010 dönemi öncesini kapsayacağı, bu tarihten sonra ortaya çıkan borçların kapsamda olmayacağı kaydedildi. Yapılacak düzenlemenin kapsamına göre bu tarihin değişmesinin olası olduğu ancak ne kadar yakın dönem belirlenirse, ödeme kolaylığı tartışmalarının ardından başlayan ödeme aksamalarının kapsanmasıyla düzenlemenin adaletsizliğinin artacağı endişesinin ağır bastığı belirtildi.

SGK’nın prim alacağı 47.3 milyar liraya ulaştı

Kamuya olan borçların yeniden yapılandırılmasına yönelik çalışmalar sürerken, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun gecikme zammı dahil prim alacakları 2010 yılı Temmuz itibarıyla 47 milyar 338 milyon liraya ulaştı. SGK verilerine göre sigortalı çalıştıran işverenlerin toplam borç tutarı 27 milyar 731 milyon liraya ulaştı. Bunun 17 milyar 968 milyon lirasını prim aslı, 9 milyar 763 milyon lirasını da gecikme zammı oluşturuyor. Prim borçlarının 13 milyar 734 milyon lirası özel sektöre, 4 milyar 233 milyon lirası da resmi sektöre ait. Resmi borçların 4 milyar 110 milyon liralık kısmını belediyeler, 118 milyon lirası kamu kurumları, 5 milyon lirasını da KİT’lerin borçları oluşturuyor. Toplam 9 milyar 763 milyon liralık gecikme zammı ve cezanın 7 milyar 673 milyon lirası özel sektöre, kalan 2 m ilyar 89 milyon lirası da resmi sektörtere ait.

Bağ-Kur alacakları 19.6 milyar dolar

SGK’nin Bağ-Kur kaynaklı prim alacakları 19 milyar 607 milyon lira olarak hesaplandı. Bu alacakların 16 milyar 601 milyon lirası Bağ-Kur, 3 milyar 6 milyon lirası da tarım Bağ-Kur’lularından kaynaklanıyor. Öte yandan SGK verilerine göre Bağ-Kur’lu olup da kuruma prim borcu bulunmayan sigortalıların toplam sigortalılara oranı sadece yüzde 33.3 düzeyinde bulunuyor. Toplam 3 milyon 309 bin sigortalının yüzde 19.6’sını hiç prim ödemeyenler, yüzde 47.1’ini daha önce prim ödemiş ancak borcu bulunanlar, yüzde 33.3’ünü ise borçsuz sigortalılar oluşturuyor.

İşçi çalıştıran işverenlerden kurum alacakları (bin TL)

Prim aslı gecikme cezası toplam

Özel sektör 13.734.86 57.673.86 721.408.732

Resmi sektör 4.233.299 2.089.322 6.322.622

-KİT 5.079 2.507 7.587

-Belediye 4.110.110 2.016.196 6.126.306

-Kamu 118.109 70.6191 88.728

Toplam 17.968.164 9.763.190 27.731.354

Bağ-Kur prim alacakları

Kişi sayısı Oran (%) toplam alacak (milyon TL)

Hiç prim ödemeyenler 648.734 19,6 5.629

Prim ödemiş sigortalılar 1.559.317 47.1 13.979

Borçsuz sigortalılar 1.101.480 33.3 -

Toplam 3.309.531 100 19.607

Muhalefet zamanında ödeyene ödül istedi

Muhalefet milletvekilleri, kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemenin bir an önce sonuçlandırılarak Meclis’e sevk edilmesi gerektiği konusunda hükümeti uyararak, ödemelerini zamanında yapan mükellefin ödüllendirilmesi gerektiğini bildirdi.

2011 Yılı Bütçesinin Meclis Plan Bütçe Komisyonundaki görüşmeleri sırasında muhalefet milletvekilleri kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeyi gündeme getirerek, bu konudaki çalışmanın kısa sürede tamamlanarak artık Meclis’e sevk edilmesi gerektiğini dile getirdi. CHP İstanbul Milletvekili Mustafa Özyürek, "Yapılacak af ne ise getirin hep birlikte sonuçlandıralım. Af gibi düzenlemelerin telaffuz edildiği andan itibaren sonuçlandırılması gerekir çünkü bir beklenti oluşmuştur. Bu afla birlikte görevini zamanında yerine getiren insanlarında onore edilmesi gerekir" dedi. MHP Denizli Milletvekili Emin Haluk Ayhan’da yapılacak af düzenlemesinde yükümlülüklerini aksatmadan yerine getiren vatandaşların göz ardı edilmemesi gerektiğini dile getirirken, BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan, "Her kaleme af getiriyorsunuz dürüst mükellefe ne vereceksiniz onları cezalandıracak mısınız ? " diye sordu.

Zeki Gündüz

(Dünya Gazetesi)