Kurumlar Vergisi Kanunumuz, kurum kazancının tespit edilebilmesi için gerekli olan unsurları çeşitli madde hükümlerinde düzenlemiştir. Kurumlar Vergisi Kanunu “Diğer İndirimler” başlıklı 10. maddesinde ise; kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından yapılabilecek indirimleri düzenlemiştir.

I- GİRİŞ

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde düzenlenen “diğer indirimler”, esasen kazancın bulunması halinde beyanname üzerinden indirim konusu yapılan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle de sonraki yıllara devretmeyen (tek istisnası Ar-Ge harcamaları) indirimlerdir. KVK 10. maddesinde düzenlenen indirimler; AR-GE indirimleri, Sponsorluk harcamaları ile bağış ve yardımlar olmak üzere üç başlık altında toplanmıştır.  Söz konusu indirimler ve onlara ilişkin hükümler aşağıda açıklanacaktır.

II- AR-GE HARCAMALARI

Kurumlar Vergisi Kanunun “Diğer İndirimler” başlıklı 10. maddesinin a bendinde Ar-Ge harcamaları düzenlenmiştir. Söz konusu bend;

“a) Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 40'ı oranında hesaplanacak “Ar-Ge indirimi”.

Araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan amortismana tâbi iktisadî kıymetler için hesaplanan amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden Ar-Ge indirimi hesaplanmaz. Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devreder. Ar-Ge indiriminden yararlanılacak harcamaların kapsamını ve uygulamadan yararlanılabilmesi için gerekli belgeler ile usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”

olarak düzenlenmiştir.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri, münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %40’ı oranında hesaplanacağı, bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili olmayan giderler ile, bu faaliyetlerde kullanılmayan iktisadi kıymetlere ilişkin amortisman payları üzerinden AR-GE indirimi hesaplanmayacağı hükme bağlandıktan sonra, matrah yetersizliği sebebiyle indirim konusu yapılmayan tutarların, izleyen hesap dönemine devredileceği açıklanmıştır. Kazancın yetersiz olması nedeniyle indirim konusu yapılamayan ve gelecek yıla devreden “Ar-Ge” harcamaları; yıllık beyannamenin 108 no.lu “Gelecek Yıla Devreden Ar-Ge İndirimi” satırında gösterilecektir. Aynı maddede yer alan diğer indirimlerin, sadece ilgili yıl kazancından tenzili mümkün bulunmakta iken, AR-GE indirimi bu kuralın istisnasını teşkil etmektedir.

III- SPONSORLUK HARCAMALARI

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 10. maddesinin (b) bendinde sponsorluk harcamaları düzenlenmiştir. Söz konusu bend;

“b) 21.05.1986 tarih ve 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.06.1992 tarih ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının sözü edilen kanunlar uyarınca tespit edilen amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si.”

olarak düzenlenmiştir.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun söz konusu bendi; 3289 ve 3813 sayılı Kanunlar kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarını kapsamakta ve bu harcamaların amatör spor dalları için tamamını ve profesyonel spor dalları için ise %50 sinin indirim konusu yapılmasını öngörmektedir. Amatör ve profesyonelliğin yukarda zikredilen özel Kanunlarına göre tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.  3289 ve 3813 Sayılı Kanunlar kapsamına göre:

Sponsor olan Kurum’un adının anılması koşuluyla,

- Resmi spor organizasyonları için yapılan saha, salon veya tesis kira bedelleri,

- Sporcuların iaşe, seyahat ve ikamet giderleri,

- Spor malzemesi bedeli,

- Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün uygun göreceği spor tesisleri için yapılan ayni ve nakdi harcamalar,

- Sporcuların transfer edilmesini sağlayacak bonservis bedelleri,

- Spor müsabakaları sonucuna göre sporculara veya spor adamlarına prim mahiyetinde ayni ve nakdi ödemeler

sponsorluk harcaması olarak kabul edilmektedir. Ancak spor sahalarına, sporcuların veya diğer ilgililerin spor giysilerinin ya da spor araç ve gereçlerinin üzerine yazılı veya elektronik sinyaller yardımıyla sanal olarak Kurum’un tanıtımının yapılmasını sağlayacak amblem, marka, isim ve benzeri işaretler konulması gibi doğrudan ticari fayda sağlayan ve Kurum’un tanıtımını amaçlayan harcamalar ise “reklam harcaması” olarak değerlendirilecektir. Yapılan harcamanın sponsorluk harcaması olarak kabul edilebilmesi için; sponsorluk hizmeti alan ile sponsor arasında her iki tarafın hak ve yükümlülüklerini içeren yazılı bir sözleşme yapılması gerekir.

Nakdi sponsorluk desteği için banka dekontu veya ödeme makbuzu, nakdi desteğin elden teslim edilmiş olması halinde ise alındı makbuzu temin edilmelidir. Belge üzerinde “sponsorluk amacıyla” yatırıldığına dair bir ifadeye mutlaka yer verilmelidir. Ayni sponsorluk desteği için hizmeti alanlarca teslim alınacak bu değerler için “alındı makbuzu”nun düzenlenmesi ve makbuzda, bağışlanan kıymetlerin değerlerinin, cinsinin, miktarlarının, adedinin vb. hususların tereddüde mahal bırakmayacak şekilde yer alması, şarttır. Belge üzerinde “sponsorluk amacıyla” yatırıldığına dair bir ifadeye mutlaka yer verilmelidir. Ayrıca gerçek ve tüzel kişiler, süresiz bir şekilde sponsor olamayacakları gibi; bunların herhangi bir şekilde vergi borçları da bulunmamalıdır. Bu nedenle kurumların sponsor olabilmeleri için bağlı bulundukları vergi dairesine müracaat ederek, vergi borcu olmadığına dair bir yazı almaları ve yapılan sponsorluk sözleşmesinin bir örneğini ilgili vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

III- BAĞIŞ VE YARDIMLAR

Kurum kazancından indirilebilecek olan bağış ve yardımlar KVK’nın 10. maddesinde sayılmıştır. Bu madde kapsamında yapılan bağışların indiriminde kanundaki sıralaması önem arz etmektedir.  Kurum kazancından varsa Ar-Ge ve sponsorluk harcamaları indirildikten sonra, yeterli kurum kazancı olması şartıyla, aşağıdaki bağışlar sırasıyla indirilebilir.

1- Kamu kurumları ile vakıf ve derneklere yapılan ve kurum kazancının % 5’ine kadar indirimine izin verilen bağış ve yardımlar,

2- Kamu kurumlarına bağışlanan okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu, çocuk yuvası ve rehabilitasyon merkezleri ile bunların işletilmesi için yapılan bağış ve yardımlar,

3- Kamu kurumları ile vakıf ve derneklere yapılan kültürel amaçlı bağışlar,

4- Bakanlar Kurulu’nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla yapılan bağış ve yardımlar,

5- Türkiye Kızılay Derneği’ne yapılan bağış ve yardımlar.

A- KAMU KURUMLARI İLE VAKIF VE DERNEKLERE YAPILAN VE KURUM KAZANCININ % 5’İNE KADAR İNDİRİMİNE İZİN VERİLEN BAĞIŞ VE YARDIMLAR

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre matrahtan indirilebilir bağış ve yardımların aşağıda belirtilen kurumlara yapılması gerekmektedir;

- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine;

- İl özel İdareleri, belediyeler ve köylere;

- Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara;

makbuz karşılığında karşılıksız olarak yapılan bağış ve yardımlar toplamının, o yıla ait kurum mali kazancının %5 ine kadar olan kısmının indirim konusu yapılmasını ön görmektedir. Anılan Kanun’da, kurum ve kuruluşlara yapılacak olan bağış ve yardım harcamalarının, sadece ilgili döneme ait kurum kazancından indirim konusu yapılabileceği belirtilmekte olup, ilgili yılda kurum kazancından indirilmeyen bağış ve yardımların bir sonraki yıla nakledilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca, kurum zararı bulunması halinde bağış ve yardımlardan kaynaklanan indirimin yapılması mümkün bulunmamaktadır

B- KAMU KURUMLARINA BAĞIŞLANAN OKUL, SAĞLIK TESİSİ, ÖĞRENCİ YURDU, ÇOCUK YUVASI VE REHABİLİTASYON MERKEZLERİ İLE BUNLARIN İŞLETİLMESİ İÇİN YAPILAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendine göre eğitim, sağlık ve bakım hizmetlerini geliştirmek ve devam ettirmek amacıyla yapılan harcamalar kurum kazancının tespitinde indirim unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Söz konusu bağış ve yardımların dönem kazancından indirim konusu yapılabilmesi için aşağıdaki harcamaların yapılması gerekmektedir.

- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar,

- Söz konusu tesislerin inşası için yukarıda belirtilen kamu kuruluşlarına yapılan her türlü bağış ve yardımlar,

- Mevcut okul, sağlık tesisi ve öğrenci yurtları ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapabilecektir.

Bağış ve yardımlar ile ilgili yukarıda belirtilen düzenlemedeki “okul” ifadesinden, doğrudan eğitim-öğretim hizmetlerinin verildiği temel birimlerin anlaşılması gerekmekte olup rehberlik ve araştırma merkezi, mesleki eğitim merkezi, iş eğitim merkezi, mesleki ve teknik eğitim merkezi ve akşam sanat okulları da bu kapsamda değerlendirilecektir. Ayrıca, düzenlemedeki “sağlık tesisi” ifadesinden ise Sağlık Bakanlığı’nca sağlık tesisi kapsamında değerlendirilen kurum ve kuruluşların anlaşılması gerekmektedir. Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için “makbuz” karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir.

C- KAMU KURUMLARI İLE VAKIF VE DERNEKLERE YAPILAN KÜLTÜREL AMAÇLI BAĞIŞLAR

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlara ait hükümler belirlenmiştir. Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;

1- Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,

2- Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,

3- Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,

4- 21.07.1983 tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,

5- Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,

6- Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye’ye getirilmesi çalışmalarına,

7- Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,

8- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,

9- Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve faaliyetler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatının tedariki ile film yapımına,

10- Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültür ve sanat faaliyetlerinin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına

ilişkin harcamalar ile makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımların % 100’ü kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirilebilecektir. Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibarıyla bu oranı yarısına kadar indirmeye veya kanuni seviyesine kadar getirmeye yetkilidir. Bu çerçevede yapılacak bağış ve yardımlar için bağış yapılan projenin Kültür Bakanlığı tarafından desteklendiği veya desteklenmesinin uygun görüldüğüne ilişkin ilgili Bakanlığın yazısının kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bağlı bulunulan vergi dairelerine verilmesi gerekmektedir.

D- BAKANLAR KURULU’NCA YARDIM KARARI ALINAN DOĞAL AFETLER DOLAYISIYLA BAŞBAKANLIK ARACILIĞIYLA YAPILAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde Bakanlar Kurulu’nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığında yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamının kurum kazancından indirilebileceği hükmü yer almaktadır. Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığında yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı, kurum kazancından indirilebilecektir.

E- TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİ’NE YAPILAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR

KVK’nın 10. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendine göre, iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği’ne makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi yardımların tamamı beyanname üzerinde kurum kazancından indirilebilecektir. Türk Kızılay Derneği’ne makbuz karşılığı yapılan yani ve nakdi yardımların tamamı kurum kazancından indirilebilecektir.

IV- SONUÇ

5520 sayılı KVK’nın 10. maddesinde de (beyan edilecek kazançla sınırlı olmak üzere) uygulanacak “Diğer İndirimler” hüküm altına alınmıştır. Anılan madde de diğer indirim olarak sayılan yukarıdaki indirimlerin ancak kurum kazancı olması durumunda indirilebilmesi mümkündür. Kurum’un zararda olması ya da yukarıdaki indirimlerden daha az bir tutarda kar etmiş olması durumunda bu indirimler dolayısıyla Kurum’un zarara geçmesi mümkün değildir.  Bu indirimler aynı zamanda Ar-Ge indirimi hariç gelecek yıla devretmemektedir. Örneğin zararda olan bir kurum tarafından yapılan sponsorluk harcamalarının, tutarı ne olursa olsun indirimi mümkün olmadığı gibi gelecek yıllara devretmesi de mümkün değildir.  Ayrıca bu indirimlerin beyannamede ayrı satırlarda gösterilmesi ve yukarıdaki sıra dahilinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Aysun KOÇAK*

Yaklaşım

______________________________________

(*)        Sayıştay Başdenetçisi