Serbest bölgede faaliyet gösteren ve bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili işlemler sunucu üretilen mal ve hizmetler için, 4734 sayılı Kanun’a göre ihalesi yapılan alımlarda, bu firmaların lehine olan vergi ve harç istisnası yazımızın konusunu oluşturacaktır.

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 5084 sayılı Kanun ile değişik 6. maddesinde,

“Serbest bölgeler, gümrük bölgesi dışında sayılır.

Bu bölgelerde  gümrük  ve  kambiyo  mükelleflerine  dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. Serbest bölgeler, Türkiye Gümrük Bölgesi’nin parçaları olmakla beraber; serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerlerdir.

Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz.

Kullanıcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak, 04.01.1961 tarih ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun hükümlerine bağımlı olmaksızın düzenleme yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

İşleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılabilir…”

hükmüne yer verilmiş, 5084 sayılı Kanun ile eklenen geçici 3. maddenin (c) bendinde ise, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanun’a göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemlerin 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan Resmi Gazete’de yayımlanan ve Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair 5810 sayılı Kanun’un(1) 7. maddesi ile 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinin 2. fıkrası;

“Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar;

...

Bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.”

şeklinde değiştirilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Yazı(2) ile de konuya açıklama getirilmiştir.

Buna göre;

“…..serbest bölgelerle ilgili işlemlerde 3218 sayılı Kanun’un geçici 3. maddesinde geçen damga ve harç istisnasına ilişkin hükmün uygulanabilmesi için faaliyet ruhsatının ibrazının gerekip gerekmediği, “uygunluk yazısı” ile “faaliyet ruhsatı”nın düzenlenme tarihi arasında yapılacak işlemlere, uygunluk yazısının ibrazı üzerine istisna tatbik edilip edilemeyeceği hususlarında Başkanlığımız görüşünün istenildiği anlaşılmaktadır.

Bilindiği gibi, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 123. maddesinin birinci fıkrasında, “Özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Öte yandan, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinde, “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bu Kanun’a göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin;

c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.

(Değişik ikinci fıkra: 12.11.2008-5810/7 md.) Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar;

c) Bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.

3218 sayılı Kanun’un geçici 3. maddesinin birinci fıkrası incelendiğinde, serbest bölgede faaliyette bulunmak üzere faaliyet ruhsatı alanların bu bölgelerde yapmış oldukları faaliyetlerine ilişkin damga vergisi ve harç istisnası, söz konusu maddenin yürürlüğe giriş tarihi olan 06.02.2004 tarihi itibariyle serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere faaliyet ruhsatı alınmış olması koşuluna bağlanmış olup, istisnanın süresi 31.12.2008 tarihinde sona ermiştir.

Ancak, aynı Kanun’un geçici 3. maddesinin 5810 sayılı Kanunla değişik ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin, değişikliğin yürürlük tarihi olan 01.01.2009 tarihinden Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler ile ilgili olmak kaydıyla yaptıkları işlemler ve düzenledikleri kağıtlar harçtan ve damga vergisinden müstesna olacaktır.” denilmektedir.

III- SONUÇ

Kamu ihalelerine girecek olan, serbest bölgede faaliyet gösteren firmaların istisnadan yaralanması için;

· Firmanın serbest bölgede faaliyetini sürdürmesi,

· Bu bölgede gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları mal ve hizmetlerin ihale konusu olması,

· Ayrıca genel olarak, 5810 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile 01.01.2009 tarihinden başlamak üzere Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar serbest bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili işlemler ve bu işlemlere ilişkin olarak düzenlenen kâğıtlara harç ve damga vergisi istisnası uygulanması için faaliyet ruhsatı aranılmadan İstisna uygulanması için işlemlerin, serbest bölgedeki faaliyetlerle ilgili olduğunun anlaşılması yeterli olacaktır.

M. Rasih ALTINKÜLÇE*

Yaklaşım 

*          Sayıştay Denetçisi

(1)         25.11.2008 tarih ve 27065 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         GİB’ nin, 18.12.2009 tarih ve 119719 sayılı Yazısı.