Bilindiği üzere, şirketlerce muhtelif zamanlarda, açılan davalarla ilgili olarak davaların sonuçlanmasını müteakip, İcra kanalı ile alacaklı taraf avukatına vekalet ücretleri ödenmektedir.
Ancak, uzun yıllar vekâlet ücretlerinin ödenmesi karşılığında, ödemenin nasıl belgeleneceği yani serbest meslek makbuzunun düzenlenip düzenlenmeyeceği, öte yandan KDV tahakkuk ettirilip, ettirilmeyeceği, bu ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı tartışılmıştır.
Nitekim ödemenin belgelenmesi konusunda, 356 Seri no. Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bu ödemeler karşılığında serbest meslek makbuzu düzenleneceğine ilişkin düzenleme yapılmış, yapılan bu düzenleme pek çok baro tarafından iptal davasına konu edilmiştir. Bu konuda önce Danıştay 4. Dairesi’nin E.2006/2026 sayılı dosya kapsamında 20.06.2006 tarihli ara kararı ile 356 sayılı Genel Tebliğin ilgili maddesinin yürütülmesi durdurulmuş, ancak Danıştay 4. Dairesi’nce verilen bu yürütmeyi durdurma kararına Maliye Bakanlığı’nca yapılan itirazı görüşen Danıştay Vergi Daireleri Genel Kurulu, 2006/14 sayı ve 16.08.2006 tarihli kararı ile itirazı kabul ederek, yürütmeyi durdurma kararını kaldırmıştır.
Öte yandan, diğer bir itiraz olarak da, karşı tarafın mahkemenin ilamına dayanarak ödediği vekalet ücreti, serbest meslek kazancı olmasına karşılık, serbest meslek hizmeti verilmesi karşılığı elde edilen bir kazanç olmadığı gerekçesi ile yapılan vekalet ücreti ödemesinin gelir vergisi tevkifatına ve KDV’ye tabi olmaması gerektiği ileri sürülmüştür.
15 Seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde “Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin davayı kazananlara ödenmesi katma değer vergisinin konusuna girmemektedir. Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında kalan avukatlara intikal eden kısım serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olacaktır. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenleyecekler, makbuzla alınan tutar üzerinden katma değer vergisini hesaplayıp ayrıca göstereceklerdir.” şeklindeki düzenleme bulunduğundan KDV ile ilgili zaten tartışılacak fazla da bir şey söz konusu değildi.
Öte yandan, gelir vergisi tevkifatı ile ilgili sorunlar da çeşitli özelgelerle çözülmüştür. Örneğin, 05.04.2006 tarih, B.07.1.GİB.4.34.19.02/VUK-1/11998 sayılı, 11.04.2008 tarih, B.07.1.GİB.4.34.17.01.3476 sayılı v.b. özelgeler.
Kısaca özetlemeye çalıştığımız gelişmelerin ardından artık, serbest meslek makbuzunun düzenlenip düzenlenmeyeceği, KDV tahakkuk ettirilip, ettirilmeyeceği, bu ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı tartışılmaları geride kalmış, ancak çeşitli özelgelerde belirtilmesine ve uzman görüşlerine karşın bu sefer de bize göre önemli bir husus olan uygulamada başka bir sorunla karşı karşıya kalınmıştır. Bu da icra dairesine yapılacak ödeme tutarının ne olacağı ve serbest meslek makbuzunun düzenlenme biçimidir. Uygulamada vekalet ücretinin net kabul edilmesi nedeniyle şirketler tarafından fazla ödeme yapılmaktadır.
Çünkü mahkeme kararında aksi bir hüküm yok ise vekalet ücretleri brüt ücret olarak kabul edilecekken, vekalet ücretleri icra daireleri ve avukatlar tarafından net olarak kabul edildiğinden bu tutarlara stopaj ve KDV tahakkuk ettirilmektedir.
Oysa Maliye Bakanlığının çeşitli görüşleri gereğince (Örneğin, T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 27.01.2010 – 3014 tarih, B.07.I.GİB.04.99.16.01/2-MUK-675 sayılı özelgesi) mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde (ki, birçok mahkeme kararında böyle bir ibare bulunmamaktadır) vekalet ücretinin KDV dâhil kabul edilerek ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle KDV’nin belirlenmesi gerekirken, üstteki paragrafta da belirtildiği üzere belirlenen vekalet ücretine ilave olarak ayrıca KDV hesaplanmaktadır.
Diğer taraftan, karşı taraf aleyhine hükmedilen vekalet ücreti ödemelerinin doğrudan avukatlara değil de icra müdürlüklerine yapıldığı durumda, icra müdürlüklerine ödeme yapıldığı sırada ödemeyi yapan borçlu tarafından vekalet ücreti ödemesinden Gelir Vergisi Kanunun 94. maddesi gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekirken, kesinti yapılmadan ödeme yapılmaktadır.
Bir örnek vermek gerekirse:
Hükmolunan toplam vekalet ücretinin 1.423,61 TL. olduğu bir durumda KDV mevzuatı, Gelir Vergisi Kanunun 94. maddesi ve T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın özelgeleri, dikkate alındığında serbest meslek makbuzunun aşağıdaki gibi düzenlenmesi gerekmektedir.
Brüt ücret : 1.206,45 TL. (1.423,61 TL.’nin içyüzde oranı ile tespit edilen KDV’siz tutarı)
GV Kesintisi : 241,29 TL.
Net Ücret : 965,16 TL.
KDV %18 : 217,16 TL.
Tahsil Edilen : 1.182,32 TL.
Bu durumda icra dairesine 1.182,32 TL. Ödenmesi gerekmekte, 241,29 TL.’nin de şirket tarafından vergi sorumlusu sıfatıyla muhtasar beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Böylece şirket kasasından net olarak 1.423,61 TL. çıkmış olacaktır.
Oysa uygulamada icra dairelerine 1.423,61 TL. net ödenmekte, serbest meslek makbuzları da aşağıda belirtilen örneklerdeki gibi düzenlenmektedir:
Brüt ücret : 1.423,61 TL.
GV Kesintisi : 284,72 TL.
Net Ücret : 1.138,89 TL.
KDV %18 : 256,25 TL.
Tahsil Edilen : 1.395,14 TL.
Veya
Brüt Ücret :1.452,66 TL.
GV Kesintisi : 290,53 TL.
Net Ücret :1.162,13 TL.
KDV %18 : 261,48 TL.
Tahsil Edilen :1.423,61 TL.
Sonuç itibari ile şirket kasasından toplam 1.423,61 TL. çıkması gerekirken, İcra daireleri vasıtasıyla G.V. kesintisi yapılmadan ve net olarak düşünülen vekalet ücreti nedeniyle ilgili avukata 1.423,61 TL. ödenmekte, çünkü aksi bir uygulama kabul görmemekte, yukarıda belirtilen şekilde düzenlenen serbest meslek makbuzları nedeniyle de ayrıca, ilave olarak şirket tarafından sorumlu sıfatıyla gelir vergisi ödenmektedir. Böylece şirketlerce, serbest meslek makbuzunun düzenlenme biçimine göre gelir vergisi stopajı kadar tutar, fazladan ödenmektedir.
Söz konusu sorunun çözümü için en azından TÜRMOB’a bağlı meslek odaları ile baroların bu konudaki aksaklığın giderilmesi için işbirliği yapıp, icra daireleri nezdinde sorunu çözmeleri gerekmektedir.
(Hazırlayan Hüseyin Yörükoğlu, SMMM, Konuk Yazar)
http://www.yontemymm.com.tr/makaleler/Icra%20Daireleri%20Vas... |
