Türk

Yüzde 4-4.5 arasında beklenen üçüncü çeyrek büyümesi yüzde 2 çıkarak herkesi şaşırttı. İlk 9 aylık büyüme yüzde 4 olurken dolar bazında milli gelir 456,1 milyar dolara, kişi başına gelir de 6 bin 174 dolara yükseldi. Tarımdaki kuraklık, inşaattaki durgunluk, ithalattaki hızlı artış da harcamalar cephesinde üretimin düşük çıkmasında etkili oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yılın üçüncü çeyreğine ilişkin milli gelir verilerini açıkladı. Buna göre gayri safi milli hâsıla (GSMH) üçüncü çeyrekte yüzde 2, yılın ilk 9 aylık döneminde yüzde 4 oldu. Yurt içindeki hasılayı gösteren gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) üçüncü çeyrekte yüzde 1.5, ilk 9 aylık dönemde yüzde 3.8 arttı. Yüzde 2'lik GSMH ve yüzde 1.5'lik GSYİH, 23 çeyrektir büyüyen Türkiye ekonomisinin 22 çeyrekte yaşadığı en kötü performans olarak kayıtlara geçti. Türkiye kriz sonrasında, 2002'nin ilk çeyreğinde yüzde 0.6 ile büyüme dönemine girmiş, bundan sonraki büyümeler yüzde 3.6'nın üzerinde olmuştu.

İNŞAAT SEKTÖRÜ YAVAŞLADI
3'üncü çeyrekte 190 milyar 989 milyon YTL'lik bir GSMH yaratan Türkiye ekonomisi dokuz aylık dönemde 468.5 milyar YTL, son bir yıllık dönemde de 625.1 milyar YTL'lik bir hasıla yarattı. GSMH'den mal ve hizmet ihracatı ile ithalatı düşülerek hesaplanan GSYİH ise üçüncü çeyrekte 190 milyar 633 milyon YTL, ilk dokuz ayda 468.2 milyar YTL, 625.1 milyar YTL olarak hesaplandı. Üretim yöntemiyle hesaplanan büyümenin neden bu kadar düşük geldiğinin yanıtı ise tarım, inşaat ve ticarette... Verilere göre, kuraklığın etkilediği tarım üretiminde ciddi düşüş yaşandı. İkinci çeyrekte yüzde 2.1 küçülen tarımın üçüncü çeyrekte de yüzde 7.8'lik daralması GSMH'yi 1 puan düşürdü. Tarımdaki küçülme düşük gelen büyümenin tek nedeni olmadı. Çünkü tarım hariç büyüme de yüzde 3.7 olarak hesaplandı. İlk çeyrekte yüzde 7.5, ikinci çeyrekte yüzde 4 büyüyen sanayi üçüncü çeyrekte yüzde 3.7 büyerek yılın en kötü performansını sergiledi. İnşaat ise seçim sonrası beklenen canlanmayı gösteremedi. Verilere göre, ilk üç ayda yüzde 16.5, ikinci çeyrekte yüzde 15.7 büyüyen inşaat, üçüncü çeyreği yüzde 5.4'lük gelişme hızıyla tamamlayabildi. Sektörün büyümeye katkısı 0.3 puanda kaldı.

Tüketimde 'mini' toparlanma yetmedi

YILIN ilk 2 çeyreğinde olumsuz sinyaller veren iç talepteki toparlanma da büyümeyi kurtaramadı. İlk çeyrekte yüzde 2.1 arttıktan sonra ikinci çeyrekte 0.7 küçülen tüketicilerin harcamaları üçüncü çeyrekte yüzde 3.6 arttı. Üçüncü çeyrekte kamunun tüketim harcamaları yüzde 6.4, yatırım harcamaları yüzde 5.7 büyüdü. Ancak bu artışları ithalattaki çok yüksek oranlı büyüme törpüledi. Söz konusu dönemde yüzde 16.8'lik artışla ihracattaki yüzde 7.5'lik mal ve hizmet ihracatının olumlu etkisini ortadan kaldıran ithalat GSYİH'yi de yüzde 1.5'e kadar düşürdü.

Dayanıklı'da artış yüzde 5,1

ÖZEL tüketim harcamalarının toparlanmasında en önemli neden dayanıklı ve yarı dayanıklı tüketim mallarındaki büyüme oldu. Verilerde, harcamaların en büyük alt kolu olan gıda ve içki harcamalarında büyümenin yüzde 1,5’te kaldığını, buna karşılık ilk iki çeyrekte küçülen dayanıklı tüketim malı harcamalarının üçüncü çeyreği yüzde 5,1’lik büyümeyle kapattığı gözlendi. Beklenti yılın son çeyreğinde de bu büyümenin devam edeceği yönünde. Yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarındaki büyüme ise yüzde 9,1 ile en hızlı artan harcama kalemi oldu.

Kamu harcama yapmayı sürdürdü

TÜİK verilerine göre seçim nedeniyle ikinci çeyrekte de harcamalarını artıran kamu, üçüncü çeyrekte bu eğilimine devam etti. İlk çeyrekte yüzde 9.1'lik makine, bina ve bina dışı inşaat yatırımı yapan kamu sektörü, ikinci çeyrekte yüzde 33.7'lik büyümesine temmuz-eylül dönemini içeren üçüncü çeyrekte yüzde 11.5'lik büyümeyi ekledi. Özel sektörün yatırım harcamaları ise yüzde 4.5 oldu. Üretim yöntemiyle hesaplanan milli gelir ile harcama yöntemiyle hesaplanan milli gelir verileri arasındaki farkın yüzde 6'lara ulaşması ise dikkat çekti.

İthalat da vergisi de arttı ticaret durdu

Büyümede dikkat çeken konulardan biri de ithalattaki artışın ticareti harekete geçirememesi oldu. Verilere göre, ithalat vergisi yüzde 14.5, mal ve hizmet ithalatı yüzde 16.8 artmasına karşın ticaretteki büyüme yüzde 1.3'te kaldı. Ekonomistler bunun nedenini ithalatın daha çok ara malı kaynaklı artması dolayısıyla etkisinin sanayi üretimindeki büyümede görüleceğini söyledi.

http://www.sabah.com.tr/haber,3A5C72A8BA5D4F3CB5FC7AEAB78E2B1C.html