Ticari işletme adına satın alınan binek otomobillerin ve jeeplerin alımında yüklenilen katma değer vergisi, indirim konusu yapılamıyor. Diğer yandan, ilk yıl amortisman uygulamasında da kıst amortisman hesaplanıyor.

I- GİRİŞ

Bu yönüyle bakıldığında işletme adına binek otomobili alımı, özelliklede yılın son aylarında yapılan satın almalar, pek avantajlı gibi gözükmüyor.

Ancak yılın son ayında da satın alınsa, ödenen vergilerin gider yazılması suretiyle, bu dezavantaj, avantaja dönüşebiliyor.

Alım bedelinin yarıdan fazlasının gider yazılması suretiyle, gelir ve kurumlar vergisi avantajı sağlanması mümkün olabiliyor.

Bu avantajdan serbest meslek erbapları ile ticari kazanç sahibi gelir vergisi mükellefleri ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabiliyorlar.

Bu yazımızda işletme adına satın alınan binek otomobillerin, alımında ödenen Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisinin (ÖTV) doğrudan gider yazılmak suretiyle sağlanan vergi avantajını irdelemeye çalışacağız.  

II- YASAL DÜZENLEME

A- ÖTV’NİN GİDER YAZILMASI

Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 269. maddesinde, iktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkullerin maliyet bedeli ile değerleneceği, gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatların, tesisat ve makinelerin, gemiler ve diğer taşıtlar ile gayrimaddi hakların gayrimenkuller gibi değerleneceği;

270. maddesinin son fıkrasında ise noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri Emlak Alım ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükelleflerin serbest oldukları hükmü yer almaktadır.

VUK’un 262. maddesinde iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum giderlerin toplamı olarak tanımlanan maliyet bedeli ve yine VUK’un 269. maddesi hükmüne göre yapılacak değerlendirmede, binek otomobil alımında ödenen ÖTV’nin maliyet bedeline dahil edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılıyor.

Ancak VUK’un 270. maddesinde yer alan özel hüküm gereği, otomobil alımında ödenen ÖTV’nin maliyet bedeline dahil edilmesi veya doğrudan gider yazılması konusunda mükelleflerin seçimlik hakkı bulunuyor.

Buna göre otomobil alımında ödenen ÖTV’nin doğrudan gider yazılması mümkün olabiliyor.    

B- KDV’NİN GİDER YAZILMASI

KDV Kanunu’nun 30. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemiyor.

İndirim konusu yapılamayan KDV’nin binek otomobilin maliyet bedeline mi dahil edileceği, yoksa doğrudan gider mi yazılacağı sorusunun yanıtı ise 23 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde yer alıyor.

Tebliğ’in (I) bölümünde yapılan açıklamaya göre, “mükelleflerin işletme amacı dışında iktisap ettikleri binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen ve indirim konusu yapılamayan katma değer vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Bu uygulama, binek otomobili işletmeciliği ile uğraşan mükelleflerin işletme amacı dışında satın aldıkları binek otomobilleri için de geçerlidir.”

Diğer yandan, Maliye Bakanlığı da “binek otomobillere ait indirilemeyen KDV’nin doğrudan gider veya maliyet unsuru olarak değerlendirilmesinde kanunen bir sakınca bulunmadığı” görüşündedir(1).

Buna göre, otomobilin alım faturasında gösterilen KDV’nin doğrudan gider yazılması mümkün olabiliyor.

III- GİDER YAZILACAK TUTAR

İşletme adına satın alınan binek otomobillerinin ve jeeplerin alımında ödenen ÖTV ve indirim konusu yapılamayan KDV tutarlarının, yukarıda yer verdiğimiz yasal düzenlemeler çerçevesinde maliyet unsuru olarak değil de gider olarak kayda alınmasının tercih edilmesi halinde, otomobilin ÖTV ve KDV dahil bedelinin motor silindir hacmine göre yüzde 38’i ile yüzde 54’ü arasındaki kısmının kazançtan indirilmesi ve bu indirimin sağladığı vergi avantajından yararlanmak mümkün.

Binek otomobillerin ve jeepler için uygulanan ÖTV oranları, ÖTV Kanunu’na ekli II Sayılı Liste’de yer almakta olup, motor silindir hacmine göre yüzde 37 ile yüzde 84 arasında değişiyor. Binek otomobil ve jeep’ in ÖTV dahil bedeli üzerinden yüzde 18 oranında katma değer vergisi hesaplanıyor.

Binek otomobil ve jeeplerin motor silindir hacmine göre tabi oldukları özel tüketim vergisi oranları ile özel tüketim vergisi üzerinden hesaplanan katma değer vergisine dahil olmak üzere katma değer vergisi oranları ve buna göre doğrudan gider yazılabilecek toplam vergi oranı, Tablo’da verilmiştir.

Tablodan da görüldüğü üzere, motor silindir hacmi 2000 cm³’ün üzerinde olan bir otomobil için yüzde 117,12 oranında ÖTV ve KDV ödeniyor. Başka bir anlatımla vergili alış bedelinin yaklaşık yüzde 54’ü ÖTV ve KDV toplamından oluşuyor ve bu tutar gider yazılabiliyor.

Örneğin, ÖTV ve KDV hariç satış bedeli 100 bin TL, motor silindir hacmi 2000 cm³’ün üzerinde olan otomobil için ödenen (100.000 x 0,84)= 84.000 TL ÖTV ve (100.000 + 84.000) x 0,18= 33.120 TL KDV’nin toplamı olan 117.120 TL, doğrudan gider yazılabiliyor.

Başka bir anlatımla, 217.120 TL olan vergili otomobil bedelinin 117.120 TL’si işletme kazancının hesaplanmasında gider kaydedilebiliyor. 

IV- SONUÇ

Serbest meslek erbabı da dahil olmak üzere ticari işletme ve sermaye şirketleri adına satın alınan binek otomobillerinin alımında ödenen ÖTV ve indirim konusu yapılamayan katma değer vergisi tutarlarının doğrudan gider yazılması suretiyle büyük bir avantaj sağlanması söz konusu. Sağlanan avantaj, motor silindir hacmi 2000 cm³’ün üzerindeki binek otomobili ve jeeplerde satın alma bedelinin yüzde 54’ünü buluyor.

Bu avantaj, motor silindir hacmi 1600 cm³’ün altında olan binek otomobillerinde satın alma bedelinin yüzde 38’i olurken; motor silindir hacmi 1600 cm³ ile 2000 cm³ arasında olan binek otomobillerinde, satın alma bedelinin yüzde 47’sine ulaşıyor.

Ayrıca satın alınan binek otomobili veya jeep için yıl sonunda kıst amortisman yoluyla ilave gider yazma imkanı da oluyor(2).

Sezgin ÖZCAN*

Yaklaşım / Aralık 2010 / Sayı: 216

* Yaklaşım Yayıncılık Yönetim Kurulu Üyesi

(1)     MB’nin, 20.06.2000 tarih ve B.07.0.GEL.0.53/5379-31-84/29609 sayılı Özelgesi. Şükrü KIZILOT, Katma Değer Vergisi Kanunu ve Uygulaması, Yaklaşım Yayıncılık, 5. Baskı, Ankara 2010, s. 1274

(2)     Şükrü KIZILOT, “Lüks Araç Alana Çifte Bayram Var”, Hürriyet, 01.11.2010