TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda halen görüşmeleri devam eden ve çok kısa süre içerisinde kanunlaşması beklenen “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nda yer alan kurumlar vergisinde matrah artırımı bu makalemizin konusunu oluşturmaktadır.

1. Giriş

Söz konusu yasa tasarısına göre 2006, 2007, 2008 ve 2009 yıllarına ilişkin olarak matrah ve vergi artırımından yararlanmak isteyen mükellefler ile bu yıllara ilişkin olarak matrah beyan etmek isteyen mükellefler, tasarının yasalaşması halinde aşağıda belirtilen şekilde işlem yapacaklardır.

2006, 2007, 2008 ve 2009 takvim yıllarına ilişkin olarak verdikleri yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde, vergiye tabi kurum kazancı (matrah) beyan eden kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıllara ilişkin vergi matrahlarını asgari;

2006 yılı için ...... % 30,

2007 yılı için ...... % 25,

2008 yılı için ...... % 20,

2009 yılı için ...... % 15,

oranlarında artırması gerekecektir. Ancak, anılan yıllara ilişkin olarak artırılan matrahların tutarı;

2006 yılı için ...... 30.000 liradan,

2007 yılı için ...... 36.000 liradan,

2008 yılı için ...... 45.000 liradan,

2009 yılı için ...... 60.000 liradan,

az olamayacaktır.

Buna göre, kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları gelir vergisi beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrah ile bu Kanun’a göre artırdıkları matrahlar aşağıdaki tabloda yer alan oran ve tutarlardan az olamayacaktır.

Yukarıda belirtilen şekilde artırılacak matrahlar, % 20 oranında vergilendirilecektir. Ancak artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerini; kanuni sürelerinde vermiş, bu beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergileri süresinde ödemiş ve Tasarı’nın tahsilatın hızlandırılmasına ilişkin hükümlerinden yararlanmamış mükellefler % 15 oranında vergilendirilecektir.

Tasarıda konuya ilişkin olarak dikkat edilmesi gereken diğer hususlar ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir

• Kurumlar vergisi mükellefleri matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50’sini, 2010 ve izleyen yıllar karlarından mahsup edemeyeceklerdir.
• İstisna ve indirimler nedeniyle gelecek yıllarda matrahtan indirim konusu yapılabilecek tutarlar ile geçmiş yıl zararları yukarıda bahsedilen şekilde artırılan matrahlardan indirilemeyecektir.
• Matrah artırımında bulunulan dönemlere ilişkin olarak, Kanun’un yayımlandığı tarihten önce yapılıp kesinleşen tarhiyatlar ilgili dönem beyanı ile birlikte dikkate alınacaktır.
• Kanun’un yayımlandığı tarih itibariyle henüz kesinleşmemiş olan tarhiyatlar matrah artırımında dikkate alınmayacaktır.
• Kurumlar vergisi mükelleflerinin, % 19,8 oranında stopaja tabi yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlarının bulunması halinde, vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olunmaması için bu kazanç üzerinden tevkif edilen vergilerin, ait olduğu yıla ilişkin olarak matrah artırımından yararlanılması şart olacaktır.
• Yatırım fonu ve yatırım ortaklıklarının kurumlar vergisinden istisna edilmiş portföy kazançlarının bulunması halinde, vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olunmaması için bu kazançlar üzerinden tevkif edilen vergilerin, ait olduğu yıla ilişkin olarak matrah artırımından yararlanılması şart olacaktır.
• İşe başlama ve işi bırakma gibi nedenlerle kıst dönemde faaliyette bulunmuş mükellefler hakkında ilgili yıllar için belirlenen asgari matrahlar, faaliyette bulunulan ay sayısı (ay kesirleri tam ay olarak) dikkate alınarak hesaplanacaktır.

2. Örnek Uygulamalar

Bu bölümde vergi barışı kanun tasarına göre açıklanan kurumlar vergisi matrah artırımına ilişkin bazı örneklere yer verilmiştir.

Örnek 1

Kurumlar Vergisi mükellefi ABC A.Ş’ nin 2006, 2007, 2008 ve 2009 yıllarına ilişkin kurumlar vergisi beyanını aşağıdaki gibi kabul edelim.

Ayrıca söz konusu şirketin 2005 yılından devreden 350.000 TL mahsup edilebilir geçmiş yıl zararı bulunduğunu varsayalım.

Bu şirketin 2006, 2007, 2008 ve 2009 yıllarında matrah artırımında bulunmak istemesi halinde, artırım dolayısıyla ödeyeceği vergiler aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

(*) Şirketin % 15 oranında vergilendirilme şartlarını yerine getirdiği varsayılmaktadır.

Örneğimizde de görüleceği üzere 2006, 2007 ve 2009 yıllarında zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmamasından, bu Kanun’a göre vergilendirmeye esas alınacak matrah “asgari matrah artış tutarı” olmaktadır.

2008 yılında ise öngörülen artırım oranı (%20) asgari matrah artış tutarının üzerinde olduğundan bu oran dikkate alınmaktadır.

Ayrıca matrah artırımında bulundukları yıllara ait zararların % 50’si, 2010 ve izleyen yıllar karlarından mahsup edilemeyeceğinden 2009 yılından sonraki yıllara devreden 95.000,00 TL’lik mahsup edilebilir zararın yarısı olan 47.500 TL gelecek yıllarda mahsup edilebilecektir.

Örnek 2

BY limited şirketi 2009 yılının 4 üncü ayında nevi değişikliğine giderek anonim şirket statüsüne geçmiştir.

2009 yılının 4 üncü ayında beyan etmiş olduğu kurumlar vergisi beyannamesi matrahı, zarar nedeniyle, yoktur. BY anonim şirketi olarak kalan 8 ayın sonunda verdiği kurumlar vergi beyannamesi ise 42.430 TL dir.

Bu durumda 2009 yılı için matrah artırımına gitmek isteyecek mükellefin, yukarıda da bahsettiğimiz Tasarı’nın gelir ve kurumlar vergisinde matrah artırımı konulu 6 ncı maddesinin 14 üncü fıkrası uyarınca, aşağıdaki şekilde matrah artırımında bulanabileceği söylenebilir.

2009 yılının ilk 4 ayı için matrah oluşmadığından 2009 yılı için belirlenen 60.000 TL asgari maktu tutarı 12’ye bölerek 1 aylık asgari maktu tutarı bulacağız, daha sonra bu tutarı 4 ile çarparak kıst döneme ilişkin beyan edilmesi gereken matraha ulaşacağız ve bu matrahında % 15 ile çarpılması suretiyle ödenmesi gereken vergiye ulaşacağız.

Bir aylık asgari maktu tutar: 60.000 / 12 = 5.000 TL

Dört aylık asgari maktu tutar: 5.000 x 4 = 20.000 TL

Dört ay için ödenmesi gereken matrah artırım tutarı: 20.000 x 0.15 = 3.000 TL

BY anonim şirketi olarak kalan 8 ay için beyan edilen 42.430 TL için yapılacak hesaplama ise aşağıdaki şekilde olacaktır.

Bir aylık asgari maktu tutar: 60.000 / 12 = 5.000 TL

Sekiz aylık asgari maktu tutar: 5.000 x 8 = 40.000 TL

Mükellef 42.430 TL beyanda bulunduğundan 8 aylık asgari maktu tutarı geçmiştir. Bu durumda mükellefin ödemesi gereken matrah artırım tutarı 42.430 x 0.15 = 6.364,5 TL olacaktır.

Toplamda ise 3.000 + 6.364,5 = 9.364.5 TL beyanda bulunulacaktır.

3. Sonuç

Görüldüğü üzere söz konusu Kanun tasarısı ile mükelleflere, 213 sayılı Kanun’da yer alan cezaları ve gecikme faizini ödemeden, çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş ya da beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerini belli oran ve tutarlar dahilinde beyan edilmesi sağlanmaktadır.

Erhan Tarhan - Deloitte Türkiye Vergi Hizmetleri