Bilindiği gibi ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracında çalışanların sigortalılığı son günlerin tartışmalı konularının başından gelmektedir. İstanbul ilinde yapılan denetimlerle birlikte iyice gündeme oturdu ve halen Mecliste görüşülmekte olan torba kanun içinde şoförlerle ilgili iki önemli düzenleme bulunuyor.

Ticari faaliyeti ile araç sahibi olan şoför esnafının 4-b (Bağ-Kur) kaydını yaptırması gerekiyor. Aslında tartışma konusu olan araç sahibi olan şoför esnafın sigortalılığı değil. Asıl tartışma konusu olan şoför esnafın, aracında işçi olarak çalışan şoförlerin sigortalılık durumudur. Bu kişiler işçi durumunda oldukları için 4-a (SSK) sigortalısı olmak durumundadırlar.

5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununda yapılan değişiklikle, 15 Ağustos 2005 tarihinden sonra ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracında çalışan şoförler odaya kaydolabilmek için vergi dairelerine giderek basit usulde (Kod:51) kayıt yaptırmak zorundaydı. Odaya kaydolmak için vergi yükümlüsü olmak aynı zamanda şoförlerin kazançlarına göre ağır vergi yükü altına girmek anlamına geldiği için şoförlerimiz odaya kaydolmamakta dolayısıyla da sosyal güvenlik haklarından mahrum olmaktaydı. Bu doğrultuda Yapılandırma Kanunu Tasarısı içerisinde şoförlerle ilgili düzenlemelere de yer verilmiştir.

Yanlış uygulamaların önü açılabilir
Tasarının yasalaşması halinde, ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı iş yerlerinde, kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan şoförlerin sigortalılıkları, kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemeleri suretiyle sağlanacak sigorta hak ve yükümlülükleri; kendileri veya kendilerini çalıştıranlar ya da bunların bağlı oldukları meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlarca bildiriminin SGK’ya yapıldığı tarihten başlayacak.

Ticari araçlarda şoförlük yapan işçileri zor durumda bırakabilecek bu düzenlemenin yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor. Şöyle ki;

Tasarıya konan metinde 10 günden az çalışması olan şoförler işverenleriyle kısmi istihdam sözleşmesi yapacaklar ve eksik gün bildirimi olacak. Geriye kalan 20 günü ise isteğe bağlı olarak ödeyebilecekler. Aslında bu düzenleme yeni değil. 5510 sayılı Kanun iyi incelendiğinde sadece şoförler değil 30 günden eksik çalışan herkes kalan günlerini isteğe bağlı olarak ödeyip 30 güne ikmal edebilirler. Torba kanuna neden sırf şoförler için böyle bir düzenleme kondu belli değil.

İkinci olarak sırf şoförlere bu uygulanacak dersek bugüne kadar yanında çalışan şoförünü sigortalı yapmayan kişiler bundan sonra şoförleriyle kısmi istihdam sözleşmesi yaparlar ve bütün şoförler ayda 10 gün sigortalı gösterilir. Kalan günleri imkânı olan şoförler kendileri ödemek zorunda kalırlar. Bu tehlikenin önüne geçilmesi gerekiyor. Sanki taksi, dolmuş sektöründe ayda 3-5 gün çalışma normal 30 gün çalışma istisna gibi yorumlanmış. Bu yanlış bir yorum. Sektörde ayda 30 gün çalışma genel uygulama, eksik çalışma istisnadır ve bu istisna tekstil, hizmet gibi bütün sektörlerde geçerlidir.

Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı iş yerlerinde çalışanlar, prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak üzere kendileri tarafından belirlenecek günlük kazancın otuz katının % 32,5’i oranında prim öderler. Primi ödenmek şartıyla isteyen şoför işsizlik sigortasına tabi olabilir.

Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı iş yerlerinde çalışanlar için öngörülen düzenlemeye göre tarım sigortalılarında olduğu gibi 2011 yılında 18 gün prim ödeyip 30 gün hizmet kazanılmasıdır. Bu uygulama 2012 yılında 19 gün 2013 yılında ise 20 gün olacak ve yıldan yıla bir gün artarak devam edecek.

Bu düzenlemeyle şoför esnafına daha az maliyetle prim ödeme, şoför çalışanlara ise 30 gün üzerinden hizmet kazandırılacağı için çok isabetli olmuştur. Ancak, yukarıda bahsettiğimiz mahzuru da bünyesinde barındırdığı için beklenen fayda sağlanmayacaktır.

SGK, bu kapsama giren şoförlerin prim ödeme gün sayılarını ve prim ödeme sürelerini belirlemeye, bu sigortalıları çalıştıranlara ve çalıştıranların bağlı olduğu meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlara SGK tarafından belirlenecek süre içinde bu sigortalıların işe başlama ve işten ayrılışlarını bildirmeleri, çalıştırılmaları, çalıştırıldıkları süre içerisinde sigortalılıklarının devam edip etmediği ve SGK tarafından verilecek sigortalılık belgelerinin periyodik kontrolünü sağlama hususunda zorunluluk getirmeye yetkili olacak.

ŞERİF AKÇAN

http://www.turkiyegazetesi.com/makaledetay.aspx?id=471599