Bilindiği üzere, Denetçiler görevlerini kamu yararı esasına dayanarak yapmaktadırlar. Denetim görevini icra ederken, mesleki bilgi ve bunun yanında uslup açısından –mesleki Olgunluk– titiz davranılmalıdırlar.
I- GİRİŞ
Denetim süreci ile gerek kamusal anlamda vergileme zaafiyetlerinin ortadan kaldırılması, gerekse Muhasebesel ve Vergisel sistemin geliştirilmesi sonucu sağlamalıdır.
Ancak, önemli unsurun vergi kaybının engellenmesi olduğu unutulmamalıdır.
II- DENETİM BİR PLANLAMA FAALİYETİDİR
Denetçi,denetim sürecini başından sonuna dek titizlikle detaylandırırken, aslında planlama faaliyetinde bulunmaktadır. Çalışma kağıtlarının hazırlanmasından, denetim faaliyetinin gerçekleşeceği alanın tespitine kadar her şey düşünülmelidir. Örneğin, Kötü, karanlık ve havasız ortamda çalışmanın verimliliğini ve denetimin sonuç ve bulgularına yansımalarını hayal edin...
Planlama çift yönlü olmalıdır. Denetlenenin, önceden yazılı ve konfirmasyonu sağlanmış olarak bilgilendirilmesi mutlak şarttır. Bu Denetleyen ile Denetlenen arasında pozitif yükler taşıyan ilişki temeli yaratacaktır. Her zaman sempatik olunmalı ve mesleki olgunluk ile perçinleştirilmelidir. Antipatik olmak her zaman kayıplara yol açacaktır.
Denetim faaliyetinin gerçekleştirileceği kuruluşların, faaliyet kolları oldukça önem arzeder. Denetçi, denetim yapılacak firmanın, faaliyet konusu ile ilgili tüm rasyoları ve bilgileri denetim faaliyetine başlamadan donanmalıdır. Faaliyet konuları ve sektörel bilgiye sahip olmak sizi zirvede tutacaktır.
Bilindiği üzere, insanlara saygı duymanın çeşitli yönleri vardır;
· Karşınızdaki sizden yaşça büyüktür, Konumunuz ne olursa olsun (Ülkeyi Yönetseniz dahi) Amca, Teyze diye hitap edersiniz, el öpersiniz.
· Karşınızdaki, Mesleki unvan olarak sizden yüksektir.
· Mesleki bilgi ve olgunluk düzeyinin yüksek seviyede olması.
Elbetteki yukarıda sayılanların dışında da saygı duyulmayı gerektiren unsurlar olabilecektir. Örneğin bir itfaiyecinin kendi hayatını hiçe sayarak yangından bir insanı kurtarması gibi.
Biz Denetçiler ya da meslek mensupları, mesleki bilgilerimiz ve olgunluklarımız ile kendimize saygı duyulmasını sağlamak zorundayız. Buda planlama faaliyetinin en önemli basamaklarından biridir.
III- DENETİM SORGULAMA VE TESPİT FAALİYETİDİR
Denetim faaliyeti başlamıştır.
· Önceden yazılı olarak hazırlanmasını talep ettiğimiz belge ve bilgilerin hazırlanıp hazırlanmadığını,
· Denetim mizanını tümden gözden geçirmek sureti ile hangi hesapların yoğun kullanıldığı ve ters bakiye veren hesapların olup olmadığı,
· Kasa bakiyesinin sektörel seviyede yüksek olup olmadığı, Döviz kasası var ise değerleme yapılıp yapılmadığı, Kasa nakit hareketlerine uyulup uyulmadığı, (8.000,00 YTL-Muavin kayıtlarından bakılmalı ve dekontlar ile örtüşmesi sağlanmalıdır),
· Banka mutabakatlarının yapılıp yapılmadığı,
· Cari hesap mutabakatlarının yapılıp yapılmadığı,
· KDV Beyannamelerinin süresinde verilip verilmediği, matrah ve hesaplamalarının belgeye ve muavin kayıtlarına dayanıp, dayanmadığı,
· Muhtasar Beyannamelerin süresinde verilip verilmediği ve SSK bildirimleri ile uyum sağlayıp sağlamadığı,
· SSK bildirgelerinin süresinde ve eksiksiz verilip verilmediği,
· Amortisman hesaplamalarının yer aldığı tabloların tam ve eksiksiz yapılıp yapılmadığı,
· Aktife kayıtlı iktisadi kıymetlerin gerçekten var olup olmadığı,
· Geçici vergi beyannamelerinin süresinde ve eksiksiz verilip verilmediği,
· Maliyet çalışmalarının doğru yapılıp yapılmadığı,
· Senet ve çeklerin sayılıp tutanağa bağlanıp bağlanmadığı,
· Değerlemeler yapılırken doğru kurların kullanılıp kullanılmadığı,
· Gelir ve gider hesaplarının doğru olup olmadığı,
· Stopajlara ilişkin hesaplamaların doğru olup olmadığı,
· Kurumlar vergisi beyannamesinin süresinde eksiksiz ve tam olarak verilip verilmediği,
· Yasal defterlerin süresinde tasdik ettirildiği ve yazdılıp yazdırılmadığı,
· Tek Düzen Hesap planına göre muhasebe kayıtlamalarının doğru olup olmadığı,
· Belgelerin yevmiye fişlerinin ekinde orjinalinin olup olmadığı
vb. gibi denetsel unsurlar kontrol edilmelidir (Yukarıda yeralan işlemler sadece bir kısım denetsel unsurlardır.).
IV- DENETİM SONUÇ VE RAPORLAMA FAALİYETİDİR
Denetim süreci sona ermiştir.
Tespitlerin düzgün ve anlaşılır nitelikteki ifadeler ile vergi mevzuatı dahilinde sıkıcı olmadan raporlanması gerekecektir. Raporlamada, Kullanılan sözcüklerin karmaşık olması bazen sonuç kısmını dahi anlamsızlaştıracaktır. Bunun yanında, net vurgulamaların yapılması değerlendirmeleri etkili kılabilecektir. Örneğin “Yapılan tespitlerimize göre Muhasebe sisteminin sağlıksız işlediği görüşüne varılmıştır.” gibi.
Denetim süreci başından sonuna kadar, bir mesai işi olup, bunu sizinle birlikte, denetlenenlerde, kendi işlerinin yanında, sizin taleplerinizi karşılayarak, ek bir görev ve sorumluluk üstlenmişlerdir (Kendimizi onların yerine koymalıyız).
Raporlamaların sonuç kısımlarını oluştururken, bu faktörler, mutlaka gözönünde bulundurulmalıdır. Çünki denetlenenler de bizim arkadaşlarımız ve meslek mensuplarımızdır.
V- SONUÇ
Denetim, zor ve sorumluluğu olan bir süreçtir. Bununla birlikte, mesleki bilgi ve olgunlukla gerçekleştirildiğinde hem saygınlık hemde tatmin oluşturur. Kamu yararını gözetmenin sağlayacağı prestij, tüm alanlarda kendini hissettirmeye başlamıştır. Artık meslek mensupları hak ettikleri yere gelmeye başlamışlardır. Bu anlamda katkıda bulunmuş tüm meslek mensubu üstadlarıma saygılarımı arze derim.
Kadir DODİ(*)
Yaklaşım
--------------------------------------------------------------------------------
* SMMM, İşletme Yönetimi Uzmanı (Y.L), Holding Şirketleri Denetçisi |
