Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu uyarınca mükelleflerin tutmak zorunda olduğu defterler ve bu defterlerin tasdik süreleri ile tasdik işleminin süresinde yaptırılmamasının sonuçları bu sirkülerimizin konusunu oluşturmaktadır.

1.1 Vergi Usul Kanununun 220 nci maddesinde tasdike tabi kanuni defterler aşağıdaki gibi belirtilmiştir

· Yevmiye Defteri

· Envanter Defteri

· İşletme Defteri

· Çiftçi İşletme Defteri

· İmalat ve İstihsal Vergisi Defterleri (Basit İstihsal Vergisi Defteri Dahil) (246 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre muhasebe işlemlerini 7/A seçeneğine göre tutan mükelleflerin imalat defteri tutma mecburiyeti 01.01.1996 tarihinden itibaren kaldırılmıştır.)

· Nakliyat Vergisi Defteri

· Yabancı Nakliyat Kurumlarının Hâsılat Defteri

· Serbest Meslek Kazanç Defteri

1.2 Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257 nci maddesi ve 20 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği uyarınca

· Damga Vergisi Defteri

1.3 Türk Ticaret Kanunu’nun 66 ncı ve 69 uncu madde hükümleri uyarınca

· Yevmiye Defteri

· Defteri Kebir

· Envanter Defteri

· Karar Defteri

tutmak ve bunları kullanmaya başlamadan önce ticaret sicil memurluğuna veya noterlere tasdik ettirmek mecburiyeti vardır. Noterce tasdik edilen defterlerin mahiyet ve adetleri ve bunların kime ait olduğu en geç 7 gün içinde ilgili Ticaret Sicil Memurluğuna bildirilir. Şirketlerin müteakip yıl defterleri ile kullanılması zorunlu diğer defterler, VUK’un defterlerin tasdikine ilişkin hükümlerine göre tasdik olunur.

Her tacir, tutmaya mecbur olduğu diğer defterler ile tutmak istediği defterlerin her birinin nevi ve mahiyetleri ile sayfa sayılarını gösteren iki nüsha beyannameyi bu defterleri kullanmaya başlamadan önce sicil memurluğuna vermeye mecburdur. Memur bunlardan birini tasdik ederek tacire geri verir. Bu mükellefiyeti hiç veya kanuna uygun şekilde yerine getirmeyen tacirin bu gibi defterleri lehine delil olmaz.

2. Tasdik Zamanı

Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre yukarıda belirtilen söz konusu defterlerin aşağıda belirtilen esaslara göre tasdiki mecburidir. Vergi Usul Kanununun 221 inci maddesinde defterlerin “Tasdik Zamanı ” aşağıdaki gibi açıklanmıştır.

“ Madde 221 – Bu kanunda yazılı defterleri kullanacak olanlar, bunları aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirmeye mecburdurlar:

1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda;
2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda;
3. Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler, işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;
4. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce. ”

Vergi Usul Kanununun 222 nci maddesinde ise; defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenlerin Ocak ayı içinde, hesap dönemi Maliye Bakanlığınca tespit edilenlerin ise bu dönemin ilk ayı içinde “Tasdik Yeniletmeye” mecbur oldukları açıklanmıştır.

Buna göre hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler 2010 yılı kanuni defterlerini 2011 yılında da kullanacaklar ise en geç 31 Ocak 2011 tarihine kadar ara tasdiki ile tasdiklerini yenileyecekler, 2011 yılı için yeni defter tasdik ettirecekler ise bu defterlerini en geç 31 Aralık 2010 tarihine kadar tasdik ettirmek mecburiyetindedirler.

3. Tasdik İşleminin Süresinde Yaptırılmamasının Sonuçları

Kanuni Defterlerin Tasdik İşlemi;

a) Yukarıda belirtilen kanuni sürelerden itibaren 1 ay içinde yaptırılır ise, VUK’un 352 / II-6 maddesine göre ikinci derece usulsüzlük cezası,

b) Yukarıda belirtilen kanuni sürelerden itibaren bir ay geçtikten sonra yapılır ise, bu defterler hiç tasdik ettirilmemiş sayılacağından Vergi Usul Kanunu’nun 30 uncu maddesi gereği re’sen takdire sebep teşkil edeceği gibi aynı Kanunun 352/I-8. maddesi gereği iki kat birinci derece usulsüzlük cezasının kesilmesine neden olacağını hatırlatırız.

Deloitte/Türkiye