Bilindiği üzere, 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 33 üncü maddesi uyarınca lisansüstü eğitim için burslu olarak yurtdışına gönderilecek Araştırma Görevlileri Hakkındaki koşullar 09.09.2009 tarihli YÖK Yürütme Kurulu Kararı ile belirlenmiş olup; gerekli koşulları sağlayan araştırma görevlileri, belirlenen kontenjanlar dâhilinde, doğrudan doktora programına kabul edildiklerinde, doktora eğitimlerini tamamlamak üzere en fazla 4 yıl burslu olarak 2 yıl ise yurtiçi ve yurtdışı maaşsız olarak; yüksek lisans ve doktora eğitimi yapacaklar ise eğitimlerini tamamlamak üzere 5 yıl burslu olarak, 2 yıl ise yurtiçi yurtdışı maaşsız olarak YÖK burslusu olarak yurtdışına gönderilmektedirler.

ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM ELEMANLARININ 2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU’NUN 39 MADDESİ UYARINCA, YÜKSEK LİSANS- DOKTORA TEZLERİ İLE İLGİLİ İNCELEME VE ARAŞTIRMA YAPMAK ÜZERE YURT DIŞINDA GÖREVLENDİRİLMELERİ HALİNDE YURTİÇİ MAAŞLARININ ÖDEMESİNDE YAŞANAN SIKINTILAR 

1. GİRİŞ

Söz konusu lisansüstü eğitim bursu haricinde de; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 28.01.2009 tarihli kararı ile “2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 39 uncu maddesi uyarınca Doktora Tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına Araştırma Görevlisi gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” kabul edilmiştir. Bu usul ve esaslara göre; Araştırma görevlileri, doktora çalışmalarını kadrolarının bulunduğu üniversitede ya da 2547 sayılı Kanunun 35 inci maddesi uyarınca bir başka üniversitede yaptıklarına bakılmaksızın tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere, başvuru koşullarını sağladıkları takdirde, mecburi hizmet yüklemek şartıyla en çok bir yıl süre ile (Bir yılın sonunda uzatma talep eden araştırma görevlisine en fazla 6 ay daha izin verme yetkisi Rektörlüklerde olup, Yükseköğretim Kuruluna bilgi verilir; ancak görev süresi uzatılan araştırma görevlisine Yükseköğretim Kurulu tarafından aktarılan meblağdan herhangi bir ödeme yapılmaz) 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 39 uncu maddesi uyarınca YÖK burslusu olarak yurtdışına gönderilmektedirler.

Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 12.08.2009 tarih ve 24/3744 sayılı kararında da  “2547 Sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca Yüksek Lisans tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına öğretim görevlisi, okutman ve araştırma görevlisi kadrosundaki öğretim elemanlarının gönderilmesi ve bu konu ile usul ve esaslar kabul edilmiştir. Gerekli başvuru koşulları sağlandığı takdirde,  3 ay süre ile (bu sürenin sonunda uzatma talep eden araştırma görevlilerine sürekli olarak atanan okutman ve öğretim görevlilerine mecburi hizmet yüklemek kaydıyla en fazla 3 ay daha izin verme yetkisi Rektörlüklerde olup, bu konuda YÖK’e bilgi verilir. Ancak görev süresi uzatılanlara YÖK yürütme kurulu tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz.) 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 39 uncu maddesi uyarınca YÖK burslusu olarak yurtdışına gönderilmektedirler.

Ayrıca; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 12.08.2009 tarih ve 24/3743 sayılı kararında  “2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 39 uncu maddesi uyarınca, yurtiçindeki bir yükseköğretim kurumundan doktora derecesini almış olan ve doktora eğitimini son 5 yılda tamamlamış araştırma görevlileri veya yardımcı doçent kadrosundaki öğretim elemanlarının doktora sonrası inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına gönderilmesi ve bu konu ile ilgili olarak usul ve esaslar kabul edilmiştir. Gerekli başvuru koşullarını sağladıkları takdirde doktora eğitimini son 5 yılda tamamlamış araştırma görevlileri veya yardımcı doçent kadrosundaki öğretim elemanlarının en fazla bir yıl (Ancak yurtdışı danışmanının/kurumunun olumlu raporu doğrultusunda ilgili Üniversite Yönetim Kurulu Kararı üzerine YÖK Yürütme Kurulu kararı ile görevlendirme süresi en fazla 1 yıla kadar uzatılabilir. Bu durumda görevlendirme süresi uzatılanlara YÖK Kurulu tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz)  2547 Sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca YÖK Burslusu olarak gönderilmektedir.

Son olarak da; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 30.06.2010 tarihli kararı ile  “Yurtdışına Gönderilecek Öğretim Üyelerine Yükseköğretim Kurulu Tarafından Sağlanacak Desteklere İlişkin Usul ve Esaslar” kabul edilmiştir. Bu programın amacı, yine başvuru koşulları sağlandığı takdirde, Rektörlüklerince 2547 sayılı Kanun’un 39 uncu maddesi uyarınca en az 1 ay en fazla 3 ay süre ile yurtdışında görevlendirilecek olan öğretim üyelerine, yurtdışında eğitim, öğretim ve araştırma faaliyetlerine katılımlarını teşvik etmek, uluslar arası çalıştay, yayın, seminer başta olmak üzere her türlü bilimsel çalışmalarını özendirmek ve uluslararası deneyim kazanmalarını sağlamak amacıyla destek vermektedir.

Görüldüğü üzere: uzun süreli lisansüstü eğitim haricinde de öğretim elemanları YÖK Yürütme Kurulu kararlarına istinaden yukarıda belirtilen amaçlar için yurtdışına gönderilmektedirler. Adı geçen Yürütme Kurulu Kararlarının  “ÖDEMELER” başlıklı kısmında;  “burslu öğretim elemanlarının yurtdışında bulundukları süre içerisinde yurtiçi maaşlarını almaya devam edecekleri”   belirtilmektedir.

Ancak 2547 Sayılı Kanunun 33/a maddesinin 3 üncü fıkrasında yer alan “…lisansüstü eğitim - öğretim için yurtdışına gönderilen araştırma görevlileri kadrolarında bırakılır ve aylık ve diğer her türlü ödemelerin kanuni kesintiden sonra kalan net tutarının %60’ını kurumlarından alırlar” ifadesinin; doktora tezi kapsamında ziyaretçi araştırmacı statüsünde çalışmalar yapmak üzere burslu olarak gönderilen araştırma görevlileri için de değerlendirilmesi gerektiği yaygın kanı haline gelmiştir. Konu bu gerekçe ile Sayıştay tarafından sorgu konusu yapılabilmektedir. Yazımızda Sayıştay sorgusuna da konu olan bu durum var olan mevzuat ışığında incelenecektir.

2. ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN LİSANSÜSTÜ EĞİTİM YAPMAK ÜZERE 2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU’NUN 33. MADDESİ UYARINCA YURTDIŞI GÖREVLENDİRİLMELERİ

 Araştırma görevlileri, yükseköğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim yardımcılarıdır. Bunlar ilgili anabilim veya ana sanat dalı başkanlarının önerisi, Bölüm Başkanı, Dekan, enstitü, yüksekokul veya konservatuar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına en çok üç yıl süre ile atanırlar; atanma süresi sonunda görevleri kendiliğinden sona erer.(Ek cümle: 21/4/2005 – 5335/10 md.)Bunlar aynı usulle yeniden atanabilirler.

             Lisansüstü eğitim - öğretim için yurt dışına gönderilecek araştırma görevlileri ile ilk defa bu amaçla bu göreve atanacaklarda aranacak nitelikler ve diğer hususlar Yükseköğretim Kurulunca tespit edilir.

             (Değişik: 9/4/1990 - KHK - 418/23 md.; İptal: Ana. Mah.nin 5/2/1992 tarih ve E. 1990/22, K. 1992/6 sayılı Kararı ile; Yeniden düzenleme: 18/5/1994-KHK-527/16 md.) Lisansüstü eğitim - öğretim için yurtdışına gönderilecek araştırma görevlileri hakkında yukarıdaki atama süresi ile ilgili hüküm uygulanmaz. Bu gibilerin öğrenim ücretleri ve yollukları dâhil her çeşit sosyal ve diğer giderleri bağlı bulundukları üniversitelerin personel giderleri içerisinde açılacak özel tertipten ödenir. Lisansüstü eğitim - öğretim için yurt dışına gönderilen araştırma görevlileri kadrolarında bırakılırlar ve (Burslu gidenlerin bir yılı aşan süreleri ile şahsen özel burs sağlayan ve bu burstan istifade etmesi için kurumlarınca kendilerine aylıksız izin verilmesi uygun görülenler hariç) aylık ve diğer her türlü ödemelerin kanuni kesintilerin sonra kalan net tutarının % 6O'ını kurumlarından alırlar. Bunlardan kurumlarınca gönderilenlere, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun hükümlerine göre aynı ülkede bulunan öğrencilere verilen tahsisat tutarında ayrıca ödeme yapılır. Burslu gidenlerin aldıkları burs miktarları bu miktarın altında ise aradaki fark kurumlarınca kendilerine ayrıca ödenir. Bunların okul ücretleri ile eğitim ve öğretime başlayabilmeleri için zorunlu olan kurs ücretleri karşılanır. Kitap ve kırtasiye bedelleri ile diğer eğitim ve öğretim giderlerini karşılamak için her yıl Mart ve Eylül aylarında iki eşit taksitte ödenmek üzere birer aylıkları tutarında ek ödenek verilir

3) 2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM KANUNUN 33. MADDESİ UYARINCA LİSANSÜSTÜ EĞİTİM İÇİN YURTDIŞINA GÖNDERİLECEK ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ HAKKINDA

 2547 Sayılı Kanunun 33. maddesi uyarınca lisansüstü eğitim amacıyla burslu olarak yurtdışına gönderilecek araştırma görevlilerinin aşağıdaki koşulları sağlamaları gerekmektedir.

3.1 Bireysel Koşullar

1) Askerlik görevini yerine getirmemiş lisans derecesine sahip adayların en fazla 25 yaşında askerlik görevini yerine getirmemiş lisans derecesine sahip adayların ise en fazla 27 yaşında olmaları, diğer araştırma görevlilerinin yaşlarının eğitimlerini tamamlayarak üniversitelerine döndükten sonra 30 yıl verebilmeleri beklenerek değerlendirilmesi.

2) Erkek adaylar için askerlikle ilişkisi bulunmamak.(Askerliğini yapmış, tecil edilmiş veya tecil edilebilecek durumda bulunmak)

3) Sağlık durumu, yurtdışında öğrenim görmeye elverişli olmak.(Tam teşekküllü alınmış sağlık raporu)

4) Yüksek öğrenimi sırasında kınama cezasından daha ağır bir disiplin cezası almamış olmak.

3.2 Akademik Koşullar

A) Lisans öğrenimi ile ilgili genel akademik ortalamasının en az “dört üzerinden 2,80” “on üzerinden 7”, “yüz üzerinden 70” olmak veya lisans öğrenimini bölüm ilk %10’u arasında bitirmek. (bu durumu belirten Rektörlük yazısı gerekmektedir.).

Bu not ortalamaları, mezun olunan üniversitenin kendi sistemi içinde değerlendirilecek, diğer üniversitelerin sistemleri ile kıyaslama yapılmayacaktır. Yüksek lisans öğrenimi ile ilgili akademik not ortalaması kesinlikle göz önüne alınmayacaktır.

B) Yükseköğretim Kurulunca uygun görülen yurtdışındaki üniversitelerden lisansüstü bir programa kesin kabul belgesi sağlamış olmak. Bu liste dışındaki bir üniversitenin bölümü için talep yapılması halinde, bu bölümün listeye alınması için gerekli belgelerin talep eden üniversite tarafından hazırlanması ve Kurulumuzca onayı gerekmektedir.

3.3 Yabancı Dil Ve Diğer Koşullar

a) Eğitim dili İngilizce olan yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitime gönderilecek adayların TOEFL sınavının klasik yazılı sisteminden en az 550, bilgisayarlı sisteminden en az 213 internet tabanlı sisteminden ise en az 79–80 almaları; IELTS sınavından en az 6,0 almaları veya Kurulumuzca eşdeğerliliği olan bir dil belgesine sahip olmaları gerekmektedir.

b) Eğitim dili Almanca olan yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitime gönderilecek adaylar, yurtdışında çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan Almanca dil sınavlarının sonuçlarının eşdeğerliliğine ilişkin Yürütme Kurulunun 01.07.2009 tarihli toplantısında alınan kararı uyarınca, ÜDS/KPDS 70 ve üstü puana denk gelecek şekilde değerlendirileceklerdir.

c) Eğitim dili Fransızca olan yükseköğretim kurumlarında lisansüstü eğitime gönderilecek adaylar, yurtdışında çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan Fransızca dil sınavlarının sonuçlarının eşdeğerliliğine ilişkin Yürütme Kurulunun 01.06.2009 tarihli toplantısında alınan kararı uyarınca, ÜDS/KPDS 70 ve üstü puana denk gelecek şekilde değerlendirileceklerdir.

d) Diğer dillerin söz konusu olduğu ülkelere lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların ise ilgili ülkede lisansüstü eğitimi takip edebilecek düzeyde dil bilgisine sahip olduğuna dair bir belgeyi ilgili ülkelerin kültür merkezlerinden veya eşdeğer kuruluşlarından getirmeleri yâda Kurulumuzca eşdeğerliliği olan bir dil belgesine sahip olmaları gerekmektedir.

e) Adayların, Kabul belgesi sağladıkları üniversitelerin Yabancı Dil, GRE/GMAT puanı ile ilgili koşulları sağlamaları zorunludur.

B) Doğrudan doktora programına kabul edilen araştırma görevlilerine doktora eğitimlerini tamamlamak üzere en fazla 4 (dört) yıl burslu olarak, 2 (iki) yıl ise yurtiçi ve yurtdışı maaşsız olarak; yüksek lisans ve doktora eğitimi yapan araştırma görevlilerine ise eğitimlerini tamamlamak üzere en fazla 5 (eş) yıl burslu olarak, 2 (iki) yıl ise yurtiçi ve yurtdışı maaşsız olarak izin verilebilmektedir.

4) 2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM KANUNUN 39.  MADDESİNE GÖRE YURT DIŞI GÖREVLENDİRMESİ

Öğretim elemanlarının kurumlarından yolluk almaksızın yurt içinden ve dışında kongre, konferans, seminer ve benzeri bilimsel toplantılarla, bilim ve meslekleri ile ilgili diğer toplantılarına ve inceleme gezileri yapmalarına, araştırma ve incelemenin gerektirdiği yerde bulunmalarına, bir haftaya kadar dekan, enstitü ve yüksekokul müdürleri, on beş güne kadar rektörler izin verebilirler. Bu şekilde on beş günü aşan veya yolluk verilmesini gerektiren veya araştırma ve incelemenin gerektirdiği masrafların üniversite ile buna bağlı birimlerin bütçesinden veya döner sermaye gelirlerinden ödenmesi icap eden durumlarda, ilgili yönetim kurulunun kararı ve rektörün onayı gereklidir.

Öğretim elemanları birinci fıkrada ve bu Kanunun 33 üncü maddesinde sayılan yurt dışına gönderilme halleri dışında mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak için Yükseköğretim Kurulunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca üniversiteler itibariyle bir yılı geçmeyecek şekilde her yıl belirlenecek kontenjan ve süreler dâhilinde yurt dışına gönderilebilecekleri gibi aynı amaçlarla dış burslara dayanılarak da gönderilebilirler. Belirlenen kontenjanların üniversiteye bağlı birimler arasında dağıtımı üniversite yönetim kurulunun kararı ve rektörün onayı, gönderilme ise ilgili yönetim kurulunun kararı ve rektörün onayı ile olur. Zorunlu hallerde yurt dışında kalma süresi ilgili yönetim kurulunun kararı ve rektörün onayı ile yarısına kadar uzatılabilir. Bunlar hak ve yükümlülükleri bakımından 657 sayılı Devlet Memurları kanuna göre aynı amaçla yurt dışına gönderilenlerin tabi oldukları hükümlere tabi olurlar. Ancak, bunlara yapılacak ödemenin miktarı Devlet memurlarına yapılacak ödemeyi geçmemek üzere üniversite yönetim kurulunca daha düşük olarak tespit edilebilir. Öğretim elemanlarından kendilerine yurt dışı kuruluşlarınca burs veya ücret sağlananlar, görev yapacakları sürece Yükseköğretim Kurulunun belirleyeceği esaslara göre yönetim kurulunun kararı ile aylıklı veya aylıksız izinli de sayılabilirler.

Gerek birinci fıkraya göre geçici görev yolluğu verilmek suretiyle yurt içinde ve yurt dışında bir yere gönderilenler olsun, gerekse ikinci fıkraya göre gidiş-dönüş yol yevmiyesi ile gideri ödenmek suretiyle yurt dışına gönderilenler olsun, bunlara verilecek yolluk, emsali Devlet memuruna verilen yolluğun aynı olmak üzere genel hükümler çerçevesinde tespit edilir. Geçici görev yolluğu Yükseköğretim Kurumu hesabına gönderilenlere kurum bütçesinden üniversite dışındaki kurum hesabına gönderilenlere ise ilgili kurumun bütçesinden ödenir.

Türk Cumhuriyetleri ve Akraba Topluluklarındaki Yüksek Öğretim Kurumlarından resmi davet alan öğretim elemanlarına 3 yılı aşmamak ve Türk Cumhuriyetleri ve Akraba Topluluklarındaki Yüksek Öğretim Kurumlarından resmi davet alan öğretim elemanlarına 3 yılı aşmamak ve bütün özlük hakları saklı kalmak üzere üniversite yönetim kurulunun kararı ve Milli Eğitim Bakanlığının onayı ile aylıklı izin verilebilir.

5) 2547 SAYILI YÜKSEKÖĞRETİM KANUNUNUN 39.MADDESİ UYARINCA DOKTORA TEZLERİ İLE İLGİLİ İNCELEME VE ARAŞTIRMA YAPMAK ÜZERE YURTDIŞINA ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ GÖNDERİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

2547 Sayılı Kanun’un 35 inci maddesi uyarınca, gelişmekte olan üniversitemiz adına bir başka üniversitede doktora eğitimi yapan araştırma görevlilerine ve Öğretim Üyesi ve Araştırmacı Yetiştirme Kurulu tarafından belirlenen öğretim üyesi ihtiyacı olan alanlara öncelik vermek şartıyla, doktora eğitiminin ders aşamasını tamamlamış, yeterliğini vermiş ve tez aşamasına geçmiş araştırma görevlilerini kapsamaktadır.

5.1 Başvuru Koşulları

1- Doktora derslerini tamamlamış, yeterlik sınavını geçmiş ve halen tez aşamasında olmak.

2- Başvuru tarihi itibariyle, son dört yıl içinde doktora programına başlamış olmak.

3- Yurtdışındaki bir yükseköğretim kurumundan veya araştırma merkezinden “Misafir Araştırmacı” veya dengi bir statüde kabul olmak.

4- Çalışmada kullanılacak yabancı dili, araştırmayı yürütebilecek düzeyde bildiğini son beş yıl içinde aldığı ÜDS, KPDS-en az 65 puan veya Uluslar arası eşdeğerliği bulunan dil sınav sonuçları ile belgelendirmek (Eğitim dili İngilizce, Almanca, Fransızca dışında olan yükseköğretim kurumlarına veya araştırma merkezlerine gönderilmede değerlendirmeyi Öğretim Üyesi ve Araştırıcı Yetiştirme Kurulu yapar) şeklinde 12.08.2009 tarih ve 24.3742 sayılı YÖK Yürütme Kurulu Kararıyla değiştirilmesine;

5- Erkek adaylar için askerlikle ilişkisi bulunmamak (Askerliği yapmış, tecil edilmiş veya tecil edilebilecek durumda bulunmak)

         6- (12.08.2009 tarih ve 24.3742 sayılı YÖK Yürütme Kurulu Kararıyla; “T.C. vatandaşı olup, halen bir devlet üniversitesinde 33/a veya 50/d kadrosunda araştırma görevlisi olarak çalışıyor olmak” ibaresinin eklenmesine;

         5.2 Burs Miktarı

         1-Sağlık Sigortası ile ilgili işlemler “1416 Sayılı Kanun ve Buna Bağlı Yönetmelik Uyarınca Yurtdışında Lisans ve Lisansüstü Öğrenim Yapan Öğrencilere Yapılacak Ödemelere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğin Sağlık Giderlere başlıklı 10.madde hükümleri uyarınca belirlenir,

         2-Yurtdışındaki yükseköğretim kurumundan talep edilen (doktora tezine doğrudan katkı sağlayacağı düşünülen en fazla 2 dersin ücreti hariç) herhangi bir ücret ödenmeyecektir.

         3-Bursu alması uygun bulunan araştırma görevlilerine ödemeler aylık olarak ilgili Rektörlükçe yapılır ibaresinin eklenmesine karar verildi)

5.3 Burs Süresi

En çok bir yıldır. Bir yılın sonunda uzatma talep eden araştırma görevlisine en fazla 6 ay daha izin verme yetkisi rektörlüklerde olup, Yükseköğretim Kurulu’na bilgi verilir; ancak görev süresi uzatılan araştırma görevlisine Yükseköğretim Kurulu tarafından aktarılan meblağdan herhangi bir ödeme yapılmaz.

Araştırma görevlilerinin yurtdışında kaldıkları süreler doktora öğrenim sürelerinden sayılacağı için, görevlendirme tekliflerinde bu süre göz önüne alınır.

5.4 Bursun Başlatılması

1- Rektörlüklerce Yükseköğretim Kuruluna gönderilen teklifler, Öğretim Üyesi ve Araştırıcı Yetiştirme Kurulunca oluşturulan Komisyonda incelendikten sonra Yükseköğretim Yürütme Kurulu’nda görüşülür. Yurtdışına gönderilmesi uygun bulunan araştırma görevlilerine yapılacak burs ve diğer ödemeler için gerekli olan meblağ ilgili rektörlüğe aktarılır.

2- Araştırma görevlilerine yurtdışına çıkarken rektörlüklerce Taahhütname ve Kefaletname Senedi imzalatılır.

3- Yurtdışına gönderilecek araştırma görevlilerinin belirlenmesinde, yeni kurulan ve gelişmekte olan üniversitelerin araştırma görevlilerine, kamu kaynaklarını kullanarak daha önce yurtdışına gitmemiş olanlara öncelik verilir.

5.5 Burs Miktarı

1- Araştırma görevlilerinin yurtdışı maaşları “1416 Sayılı Kanun Ve Bağlı Yönetmelik Uyarınca Yurt Dışında Lisans Ve Lisansüstü Öğrenim Yapan Öğrencilere Yapılacak Ödemelere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ”in “Aylık Ödenekler” bölümündeki II numaralı cetvel hükümlerine göre belirlenir.(Ek: II)

2- Araştırma görevlileri, yurtdışında bulundukları süre içinde yurtiçi maaşlarını almaya devam ederler.

3- Yurtdışına gidiş ve araştırma-inceleme sonrası Türkiye’ye dönüş uçak bilet ücretleri ödenir.

4- Araştırma görevlilerinin hazırladıkları doktora tezine doğrudan katkı sağlayacağı düşünülen en fazla (iki) dersin ücreti, yurtiçi danışmanının olumlu görüşü ve Yükseköğretim Yürütme Kurulu’nun onayı ile ödenebilir.

5.6 Yükümlülükler

1- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 79 uncu maddesi gereği izin bitiminde yol süresi hariç 15 gün içinde görevlerine başlamakla yükümlüdürler

2- Yurtdışında kaldıkları sürenin 2 (iki) katı kadar kadrolarının bulunduğu yükseköğretim kurumuna mecburi hizmet yüklenirler

3- Araştırma görevlileri yurtdışında yaptıkları çalışma ile ilgili ayrıntılı raporları, ilgili rektörlük aracılığı ile tez danışmanına ve enstitüsüne gönderecekler; yurda döndüklerinde ise Yükseköğretim Kuruluna çalışmaları ile ilgili özet rapor sunacaklardır.

4- İzin süresi dolduğunda Türkiye’ye dönerek görevine başlamayan araştırma görevlileri müstafi sayılır ve kendilerine yurtdışına çıkarken imzalatılan Taahhütname ve Kefaletname Senedi uyarınca işlem yapılır.

6) 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI 79 UNCU MADDESİNE İLE BİLGİLERİNİ ARTIRMAK İÇİN YABANCI MEMLEKETE GÖNDERİLENLER

 78 inci maddede yazılı olanlar kadrolarında bırakılırlar. Kadro karşılığı sözleşme ile istihdam edilenlerin sözleşmeleri devam eder ve (Şahsen özel burs sağlayan ve bu burstan istifade etmesi için kurumlarınca kendilerine maaşsız izin verilmesi uygun görülenler hariç) aylık ve diğer her türlü ödemeleri ile sözleşme ücretlerinin Kanuni kesintilerden sonra kalan net tutarının %60’ını Kurumlardan alırlar. Bunların kademe ilerlemesi; emeklilik ve diğer bütün hakları ve yükümlülükleri devam eder. İzin bitiminde yol süresi hariç 15 gün içinde görevlerine dönerler. Bunlardan kurumlarınca kendilerine maaşsız izin verilmesi uygun görülenlerin bu süreleri keseneklerinin ve karışıklıklarının kendileri tarafından her ay T.C. Emekli Sandığına gönderilmesini kabul etmeleri şartıyla emeklilik yönünden eski derecelerinde değerlendirilir.

Kurulunca gönderilenlere, gittikleri ülkelerde sürekli görevle bulunan ve dokuzuncu derecenin birinci kademesinden aylık alan meslek memurlarına ödenmekte olan yurtdışı aylığının 2/3’ü ödenir. (Değişik cümle:17.09.2004–5234 S.K./1.md.) Şahsen özel burs sağlayan ve burstan istifade etmesi için kendilerine maaşsız izin verilenler ile Bakanlar Kurulunca kurumlar itibariyle belirlenen kontenjan dışında gönderilenler hariç olmak üzere, burslu gidenlerin aldıkları burs miktarları bu miktarın altında ise aradaki fark kurumlarınca kendilerine ayrıca ödenir.

Bu suretle yapılacak fark ödeme, her türlü vergisinden müstesnadır.

Sürelerinin bitiminde görevlerine başlamayanlar çekilmiş sayılırlar. Bu suretle çekilmiş sayılanlar aylık ve yol giderleri de dâhil olmak üzere kendilerine kurumlarınca yapılmış bulunan bütün masrafları iki kat olarak ödemeye mecburdurlar.

Görevlerine başlayıp da yükümlü bulundukları mecburi hizmetini bitirmeden ayrılanlar veya bir ceza sebebi ile memurluktan çıkarılmış olanlar mecburi hizmetlerinin eksik kalan kısmı ile orantılı miktarı iki kat olarak ödemek zorundadırlar.

Yukarıdaki kanun maddelerinden de anlaşılacağı üzere yurt dışına Doktora tezi kapsamında ziyaretçi araştırmacı statüsünde çalışmalar yapmak üzere burslu olarak görevlendirilenlere yurt içi maaşlarının yüzde atmışının (% 60 ) ödenmesine ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır.

7. KONUYA İLİŞKİN SAYIŞTAY SORGUSU

 Sayıştay denetim birimlerinin lisansüstü eğitim amacıyla yurtdışına gönderdiği görevlilere, “geçici görev yolluğu ödenerek, kamu zararına sebebiyet verdiği” iddiasıyla Maliye Bakanlığından savunma istemiştir.

Maliye Bakanlığı müfettişleri, hesap uzmanları, gelirler kontrolörleri, muhasebat ve milli emlak kontrolörleri ve bütçe uzmanları’nın yurtdışı görev yolluklarıyla ilgili Sayıştay Denetçilerinin buna ilişkin raporlarında, “lisansüstü eğitim yapmak ya da bilgilerini artırmak için 2 yıl süreyle yabancı ülkelere gönderilen denetim birimlerine, 2 yıl boyunca yurtdışı aylığı ödenmesi gerektiği, ancak iki yıl için geçici görev yolluğunda verilerek, kamu zararına sebebiyet verildiği” belirtilerek savunma istenmiştir.

Bilgilerini artırmak için dış ülkelere gönderilen devlet memurları hakkında uygulanması gereken hükümlerin 657 sayılı Kanunun 78, 79 ve 80.maddeleri ile buna dayanılarak çıkarılmış bulunan Yönetmelik ile düzenlendiği vurgulanan raporlarda, şöyle denilmekredir.

“Buna göre, mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak üzere yurtdışına gönderilen devlet memurları aylık ve diğer ödemeleri ile sözleşme ücretlerinin kanuni kesintilerden sonra kalan net tutarının yüzde 60’ını kurumlarından alırlar. Yanı sıra gittikleri ülkelerde sürekli görevde bulunan ve 9 uncu derecenin 1 inci kademesinden aylık alan meslek memurlarına ödenmekte olan yurtdışı aylığının üçte ikisi ödenir.

Tüm bu hükümler gereğince gerekli şartları sağlayıp yetiştirilmek, bilgilerini artırmak,eğitilmek maksadıyla yurtdışına gönderilen devlet memurlarının aylık hakları (dış burslarla gidenler hariç) gittikleri ülkede sürekli görevde bulunan ve 9 uncu derecenin 1 inci kademesinden aylık alan meslek memurlarına ödenmekte olan yurtdışı aylığının kanuni kesintilerden sonra kalan net tutarının yüzde 60’ıdır.Bunun dışında veya ilave olarak herhangi bir ücret ödenmez.”

Sayıştay Denetçileri buna aykırı uygulamalar sonucunda yurtdışına gönderilen bazı kamu görevlilerine ilk yıl ödenen geçici görev yolluğu ve tam aldığı maaşın yüzde 40’ı tutarından fazla ödemede bulunulduğunu ileri sürerek, ödemelerin ilgili kamu görevlilerinden tazmin edilmesini istemektedirler.

Yurtdışı görevlendirmelerinin çok karmaşık bir konu olduğu; 657 sayılı Kanuna tabi çalışanların, yurtdışında uzun süreli görevlendirmelerde, kurumlarınca yurtiçi maaşları tam olarak ödenerek; konu ile ilgili Maliye Bakanlığının bile hataya düştüğü görüldüğünden; diğer kamu kurumlarının hata yapmalarının çok normal kabul edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

8) DEĞERLENDİRME

2547 sayılı Yükseköğretim Yasası’nın 33 üncü maddesinin ( c ) fıkrası 2 inci bendinde, lisansüstü eğitim-öğretim için yurtdışına gönderilecek araştırma görevlileri ile ilk defa bu amaçla bu göreve atanacaklarda aranacak nitelikler ve diğer hususlar Yükseköğretim Kurulunca tespit edilir düzenlemesi yapılmış ve 3 üncü bendinde ise, lisansüstü eğitim-öğretim için yurtdışına gönderilecek araştırma görevlileri hakkında üç yıllık atama süresi ile ilgili hükmün uygulanmayacağı, bu gibilerin öğrenim ücretleri ve yollukları dâhil her çeşit sosyal ve diğer giderlerinin bağlı oldukları üniversitelerin personel giderleri içerisinde açılacak özel tertipten ödeneceği ve kadrolarında bırakılacakları hüküm altına alınmıştır.

2547 sayılı yasanın 39 uncu maddesinin 2 inci fıkrasında ise; öğretim elemanlarının birinci fıkrada ve bu Kanunun 33 üncü maddesinde sayılan yurtdışına gönderilme halleri dışında mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerin artırmak veya staj yapmak için Yükseköğretim Kurulu’nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca Üniversiteler itibariyle bir yıl geçmeyecek şekilde her yıl belirlenen kontenjan ve süreler dâhilinde yurtdışına gönderilebilecekleri gibi aynı amaçlarla dış burslara dayanılarak da gönderilebilecekleri düzenlemesi yapılmış ve devamında bunların hak ve yükümlülükleri bakımından 657 sayılı Yasaya göre aynı amaçla yurtdışına gönderilenlerin tabi oldukları hükümleri tabi olacağı hüküm altına alınmıştır. 2547 sayılı Kanunun 62 inci ve 2547 sayılı Kanunun 20 inci maddeleri uyarınca bu kanunlarda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümlerin uygulaması esastır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 224 üncü maddesi 2 inci fıkrası; “Yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak üzere 3 ay ve daha fazla süre ile dış memleketlere gönderilen memurlara gönderilme şekillerine bakılmaksızın yurtdışında kaldıkları sürenin iki katı kadar mecburi hizmet yüklenir” ve aynı Kanunun Ek 34 uncu maddesi; “ilgili kanunlarına göre; öğrenim yapmak, yetiştirmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak, staj yapmak veya benzeri bir nedenle geçici süreli görevlendirilmek suretiyle, üç ay veya daha fazla süre ile yurtdışına gönderilen kamu personeli yurtdışında bulundukları sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlüdür. Bu şekilde yurtdışına gönderilecek personelden, örneği Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanmış “Yüklenme Senedi İle Muteber İmzalı Müteselsil Kefelet Senedi” alınır hükmündedir.

Açıklanan mevzuat hükümleri uyarınca;

1- 2547 sayılı Kanunun 33 üncü ve 39 uncu maddelerine göre yurtdışına gönderilen personelin hak ve yükümlülükleri bakımından 657 sayılı Kanunun ilgili hükümlerinin uygulanması gereklidir. Bu hükümler uyarınca yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak, staj yapmak veya benzeri nedenle üç ay veya daha fazla süre ile yurtdışında görevlendirilen personel, gönderilme şekillerine bakılmaksızın yurtdışında kaldıkları sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yüklenecektir.

Sayıştay Genel Kurulu’nun 28.06.2001 tarihli, 4988/1 sayılı kararında; 4160 sayılı Kanunla 657 sayılı Kanuna ilave edilen ek 34 üncü madde de yurtiçi aylıkların ve Türk Lirası cinsinden yapılan masrafların geri ödeneceğine dair bir hüküm bulunmadığından bahisle, yurtiçi aylıklar için bir borçlandırma işlemi yapılamayacağına karar verilmiştir. Ancak, 4160 sayılı Kanun ile 657 sayılı Kanun’un 79 uncu maddesinin 4 üncü ve 5 inci fıkraları yürürlükten kaldırılmış değildir. Bu nedenle, 2547 sayılı Kanunun 56/d maddesi düzenlemesi de dikkate alınarak Maliye Bakanlığı’nın aksi yöndeki görüşleri doğrultusunda, yurtiçi aylıklarının da mecburi hizmet karşılığı borç hesaplamalarına dâhil edilmesi gerekecektir. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Sıra No:16 Genel Tebliği’nde 657 sayılı Kanunun 225 inci maddesi uyarınca mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmeyenlerin kendilerine kurumlarınca yapılmış bütün giderleri yüzde elli fazlasıyla tahsili gerektiği yönünde düzenleme yapılmıştır.

Tüm bu açıklamalar ışığında; kanundaki mecburi hizmetle ilgili düzenlemelerde amacın, kamu personelinin niteliğini geliştirmek suretiyle kamu hizmetlerinin daha nitelikli, etkin ve verimli kılınmasına yönelik, insan kaynağına yatırım olduğu, bu nedenle personelin yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak öğrenim veya staj yapmak üzere görevlendirilmeleri durumlarını kapsadığı açıktır. Kanunda belirlenen nedenlerle, 3 ay ve daha fazla yurtdışına gönderilen personele mecburi hizmet yükümlülüğü getirilmesi gereklidir.

2- 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 39 uncu maddesi son fıkrası; “Türk Cumhuriyetleri ve akraba Topluluklarındaki Yükseköğretim Kurumlarından resmi davet alan öğretim elemanlarına 3 yılı aşmamak ve bütün özlük hakları saklı kalmak üzere Üniversite Yönetim Kurulu Kararı ve Milli Eğitim Bakanlığının onayı ile aylıklı izin verilebilir” hükmündedir. Bu fıkra uyarınca yapılan görevlendirilmelerde amaç, diğer fıkralarda düzenlenen görevlendirme amaçlarından farklı olup, bu şekilde görevlendirilen öğretim elemanlarına mecburi hizmet yükümlüğü getirilmemiştir. Bu nedenle, bu madde uyarınca yapılan görevlendirilmelere bağlı olarak Yurtdışına Gönderilen Kamu Personeline Mahsus Yüklenme Senedi ve Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi alınmış olsa dahi bu personelin mecburi hizmetle yükümlü tutulmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.

9) SONUÇ

Kontenjan dâhilindeki lisansüstü eğitime dair YÖK bursu haricinde; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 28.01.2009 tarihli kararı ile “2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 39.maddesi uyarınca Doktora Tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına Araştırma Görevlisi Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslarda; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 12.08.2009 tarih ve 24/3744 sayılı kararında alınan “2547 Sayılı Kanunun 39.maddesi uyarınca Yüksek Lisans tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına öğretim görevlisi, okutman ve araştırma görevlisi kadrosundaki öğretim elemanlarının gönderilmesine dair usul ve esaslarda; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 12.08.2009 tarih ve 24/3743 sayılı kararında  “2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun 39.maddesi uyarınca, yurtiçindeki bir yükseköğretim kurumundan doktora derecesini almış olan ve doktora eğitimini son 5 yılda tamamlamış araştırma görevlileri veya yardımcı doçent kadrosundaki öğretim elemanlarının doktora sonrası inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına gönderilmesine ilişkin usul ve esaslarda; Bir başka destek olarak da; Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 30.06.2010 tarihli kararı ile  “Yurtdışına Gönderilecek Öğretim Üyelerine Yükseköğretim Kurulu Tarafından Sağlanacak Desteklere İlişkin Usul ve Esaslar” 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca doktora tezleri ile ilgili inceleme ve araştırma yapmak üzere yurtdışına Araştırma Görevlisi gönderilmesi ve konu ile ilgili usul ve esasların kabul edilmesine ilişkin Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 28.01.2009 tarihli kararında ilgililerin “yurtdışında bulundukları süre içinde yurtiçi maaşlarını almaya devam edeceği”  ifadesine yer verilmiştir.

Kaldı ki, YÖK Bursu ile lisansüstü eğitimini yani akademik kariyerin en önemli adımını yurtdışında yürüten ve döndüğünde Doktor unvanını kazanarak gelecek bir araştırma görevlisi ile yine YÖK bursu ile ancak; yurtiçinde akademik kariyerini yürütürken sadece doktorası ile ilgili çalışma yapmak üzere en çok bir yıl süre ile yurtdışına gönderilen araştırma görevlisinin yurtiçi maaş ödemelerinin karşılaştırılmasında hukuka aykırılık olduğu düşünülmektedir.    

Bununla beraber söz konusu kurul kararlarında 1416 sayılı Kanun ve bağlı Yönetmelik uyarınca yurtdışında lisans ve lisansüstü öğrenim yapan öğrencilere yapılacak ödemelere ilişkin esaslar hakkında tebliğin aylık ödenekler bölümündeki 2 numaralı cetvel hükümlerine göre yurtdışı maaşları belirlenir ifadesi yer aldığından yurtiçi maaşlarının ödenmesine ilişkin söz konusu yönetmeliğe dayanılarak yapılacak bir kesinti bulunmadığı görülmektedir.

Ayrıca; 4160 sayılı Kanununla 657 sayılı Kanuna ilave edilen ek 34 üncü maddede yurtiçi aylıkların ve Türk Lirası cinsinden yapılan masrafların geri ödeneceğine ilişkin hüküm bulunmamaktadır.

Konunun tüm yönleri ile değerlendirmesi yapıldığında Yurtdışına görevlendirilen Öğretim elemanlarının maaşlarının % 60 oranında ödenmesine dair hükme rastlanmadığından, maaşlarının tam olarak ödenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.       

İclal Kolcubaşı,                           Ayhan Gökdemir

Dokuz Eylül Üniversitesi,               Dokuz Eylül Üniversitesi

Görevlendirme Şube Müdürü,         Devlet Konservatuvarı Sekreteri

Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.