5838 sayılı Kanun’un 9. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 32/a maddesinde daha önceki yatırım teşviklerinden farklı bir uygulama öngörülmüştür.

Önceki uygulamalarda; yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan harcamalar yatırım indirimine konu edilmiş, yatırım tamamlanmadan ve yatırıma ilişkin bir kazanç elde edilmeden yatırım desteği sağlanmıştır.

Yeni uygulamayla büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, söz konusu destek yatırım tamamlandıktan sonra yatırımdan elde edilen kazançtan emsaline göre daha düşük oranda vergi alınması suretiyle sağlanmaktadır. Bu kapsamda yapılan yatırımlardan elde edilen kazançlar
üzerinden yatırımın bulunduğu il ve sektöre ilişkin olarak belirlenen oranlar dikkate alınarak kurumlar vergisi hesaplanacaktır.

Yeni düzenleme çerçevesinde getirilen en büyük değişiklik, sadece büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamındaki yatırımların indirimli kurumlar vergisinden yararlanabilmesi olup, yatırımın bulunduğu il ve sektör dikkate alınarak belirlenen yatırımına katkı oranları dikkate alınarak kurumlar vergisinin hesaplanmasıdır.

YASAL ÇERÇEVE

28.02.2009 tarih ve 27155 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 5838 Sayılı Kanun’un 9. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen 32/A maddesi ile “indirimli kurumlar vergisi” ne ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. İlgili kanun maddesinde, belirli konularda Bakanlar Kurulu’na yetki verilmiş ve maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı’nın yetkili olacağı ifade edilmiştir. Bakanlar Kurulu tarafından yayımlanan 2009/15199 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ve Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan “2009/1 no.lu Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” ile indirimli kurumlar vergisine yönelik açıklamalar yapılmıştır. Söz konusu karar ve tebliğde; teşvik bölgelerinin hangi illerden oluştuğu belirtilmiş, teşvik edilecek sektörler belirlenmiş, büyük ölçekli yatırımlar hakkında detaylı açıklama yapılmıştır.

UYGULAMA ESASLARI

- İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulamasından Kimler Yararlanabilecek?

İndirimli kurumlar vergisi uygulaması, sadece Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlardan elde edilen kazançları kapsamaktadır. Yapılan düzenleme ile 28.02.2009 tarihinde yürürlüğe giren Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/a maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtildiği üzere; finans ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, taahhüt işleri, yap-işlet ve yap-işlet-devret modeliyle yapılan enerji yatırımları ile rödovans sözleşmelerine bağlı olarak yapılan yatırımlar bu uygulamadan yararlanamayacaktır.

Bunların dışında kalan ve Hazine Müsteşarlığı’nca teşvik belgesine bağlanan yatırımlar bu uygulamadan yararlanabilecektir.

• İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Ne Zaman Başlayacak?

Bu kapsam çerçevesinde yapılan yatırımlardan elde edilen kazançlar; yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden başlamak üzere ve yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

İndirilen kurumlar vergisi veya gelir vergisi tutarı yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli vergi uygulamasına devam edilecektir. Yatırıma katkı tutarı; indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların Devletçe karşılanacak tutarı, yatırıma katkı oranı ise yatırım katkı tutarının, yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oranı ifade etmektedir.

Kanun koyucu, tevsi (kapasite artıcı) yatırımlar için ayrı bir düzenleme öngörmüştür. Buna göre, tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanacaktır. Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine
kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenecektir. Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınacaktır. İndirimli oran uygulamasına ise yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği geçici vergi döneminde başlanacaktır.

• İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Hangi Yatırımlar için Uygulanacak?

Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5838 ve 5904 sayılı Kanunlar ile değişik 32/A maddesi çerçevesinde, Kurumlar veya Gelir Vergisine uygulanacak indirim oranları ile yatırıma katkı oranları 2009/15199 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ekinde belirtilmiştir. Teşvik belgesi kapsamında 31/12/2010 tarihine kadar yatırıma başlanması halinde ise daha yüksek indirim oranları ve yatırıma katkı oranları uygulanmaktadır.

• Hangi Harcamalar İndirimli Kurumlar Vergisi Kapsamı Dışındadır?

2009/1 No’lu Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” uyarınca arazi-arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tabi olmayan diğer harcamalar yatırıma katkı tutarının tespitinde dikkate alınmayacak ve bu harcamalar indirimli vergi uygulamasından yararlanamayacaktır.

• Yatırımların Devri Halinde Uygulama Nasıl Olacaktır?

Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devir halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanacaktır. Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devir halinde ise indirimli vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için yararlanacaktır.

ÖRNEK UYGULAMA

X A.Ş. tarafından gerçekleştirilen yatırımın yapıldığı bölge ve sektörde yatırımına katkı oranı %40, indirimli kurumlar vergisi oranı ise %50 olarak belirlenmiştir. X A.Ş. tarafından 100.000.000 TL tutarında teşvik belgesine bağlı yatırım yapılması kararlaştırılmıştır. Buna göre, devlet tarafından yatırıma yapılacak katkı oranı (100.000.000 x %40=) 40.000.000 TL olarak tespit edilecektir.

Yatırımın 40.000.000 TL tutarındaki kısmı, söz konusu yatırımdan elde edilen kazancın bu tutar kadar az vergi tahsilatı yapılması ile desteklenecektir. Devletin yatırım desteği bu yatırımlardan elde edilecek olan kazanca kurumlar vergisi oranının % 50 indirimli yani % 20 yerine [% 20 - (% 20 x % 50) =] % 10 olarak uygulanması suretiyle sağlanacaktır. Bu çerçevede kurumun söz konusu katkı tutarının tamamından yararlanması, anılan yatırımdan 400.000.000 TL kazanç elde edilmesiyle gerçekleşebilecektir. Bu tutarda kazanç elde edilmeden anılan yatırıma ilişkin KVK’nın 32/A maddesinde düzenlenen devlet desteğinden tam olarak yararlanılamayacaktır.

SONUÇ

Yeni teşvik uygulamasını önceki uygulamalarla karşılaştırdığımızda, yatırımın başlanması ve yatırımdan kazanç edilmesine yönelik bir teşvik uygulamasının yürürlüğe girdiğini görüyoruz. Yeni sistemde, devlet sadece yatırıma başlanmasını değil yatırımın faaliyete geçmesi ve yatırımdan kazanç edilmesini ve söz konusu kazanç üzerinden beyan edilecek verginin bir kısmını tahsil etmeyerek teşvik sağlanmasını öngörmektedir.

Didem Keşmir
KPMG