Bazı alacakların yeniden yapılandırılması için hazırlanan yasa tasarısında, işletmelerin kasa ve bilânço hesaplarının düzeltilmesine ilişkin düzenlemelere de yer verilmiştir.

Buna göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde dahil olmak üzere, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı bulundukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedelle bu yasanın Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilecekler. Bu bağlamda bildirime dahil edilen kıymetler için amortisman ayrılamayacak.

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine kaydedecekleri emtia ile makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açacaklar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecek.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedecek.

Yukarıda belirtilen kayda alınan ve beyan konusu yapılan genel orana tabi makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden yüzde 10 oranı, indirimli orana tabi diğer makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi hesaplanacak ve ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilecek, beyanname verme süresi içinde ödenecek. Bu bağlamda, makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi hesaplanan katma değer vergisinden indirim konusu yapılamayacak. Emtia üzerinden ödenen vergi ise genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecek.

Yukarıda belirtilen şekilde kayda alınan, emtia, teçhizat ve demirbaşlar için Katma Değer Vergisi Yasası’nın 9’uncu maddesinin 2 numaralı fıkrası uyarınca belgesiz mal bulundurma ile ilgili işlem yapılmayacak.

Kıymetli maden ve ziynet eşyası imalat ve ticaret faaliyetinde bulunulan adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan kıymetli maden (altın, platin ve gümüş) ve kıymetli taşlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz safir, zebercet, inci gibi) ile bunlardan mamul ziynet eşyasını uygulamaya ilişkin olarak yasal düzenleme çerçevesinde belirlenen süre ve şekilde bildirmeleri halinde, bu kıymetlerin bildirilen değeri üzerinden yüzde 2.5 oranında beyanname verme süresi içinde vergisi ödenerek kayda alabilecekler. Bu bağlamda ödenen vergiler, gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilemeyecek, bu vergilere yönelik matrah tespitinde indirim konusu yapılamayacak.
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine kaydettikleri kıymetler için özel karşılık hesabı açmak suretiyle bu işlemi muhasebeleştirecekler. Karşılık hesabı, işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin bir unsuru olarak kabul edilecek ve vergilendirilmeyecek.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu kıymetleri defterlerinin gider kısmına kaydedecekler.

Ayrıca yapılması öngörülen bu düzenleme ile bildirim konusu kıymetlerin satılması halinde satış bedeli bunların deftere kaydedilen değerinden düşük olamayacak.

Tasarının 11’inci maddesiyle gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının daha sağlıklı hale getirilebilmesi için kayıtlarda yer aldığı halde gerçekte mevcut olmayan mallarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirmelerine imkân sağlamaktadır. Adi, kollektif ve adi komandit şirketlerde dahil olmak üzere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri kayıtlarında yer aldığı halde işletmelerinde mevcut olmayan mallarının, bu yasanın Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar, aynı nev’iden mallara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kâr oranını dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilecekler. Gayrisafi kâr oranının cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde mükellefin bağlı bulunduğu meslek odalarının belirleyici oranları esas alınacak.

Veysi Seviğ

http://www.ito.org.tr/wps/portal/gazete-detay?WCM_GLOBAL_CONTEXT=ito_portal_tr/ito-portal/gazete/gzt-2010/gzt-2010-12/gzt-2010-12-24/f854ea804529b3569346fb0dce30bdf8