MALİYET MUHASEBESİ

TANIMLAR

Maliyet Muhasebesi: Maliyet muhasebesi ürün maliyetlerinin hesaplanması; planlama ve kontrol işlevi; ve karar verme sürecine yardım amacıyla finansal bilgilerin belli bir düzen içerisinde toplanması, sınıflandırması, kaydedilmesi, hesaplanması ve raporlar halinde sunulması süreci olarak tanımlanabilir. Bu dal sadece üretim işletmeleri tarafından ve temelde stok tutarlarının belirlenmesi amacıyla kullanılır. Bu nedenle yukarıda yapılan tanım çerçevesinde kanunen kullanımı sadece kısmen zorunlu olan bir dal olarak düşünülebilir.

Maliyet: Bir ürünün üretilmesi sırasında tüketilen tüm kaynakların parasal değerinin toplamına o ürünün maliyeti denir. Maliyet terimi tek başına düşünülmez, daima maliyeti hesaplanacak bir “şey” ya da “nesne” ile birlikte ifade edilir. Bu şey ya da nesneye maliyet objesi denir.

Maliyet Objesi (nesnesi): Kendisi için ayrı bir maliyet hesaplanması istenen her şeye maliyet objesi denir. Maliyet objesi bir ürün, hizmet, proje, müşteri, bölüm, üretim hattı vb. olabilir.

Maliyet taşıyıcısı: Kendisi değiştiğinde maliyet objesinin toplam tutarının değişmesine neden olan her türlü etken maliyet taşıyıcısı olarak adlandırılır.

Faaliyet: Bir işletmenin ürün ya da hizmet çıktısının bir ölçüdür.

Faaliyet aralığı: Toplam sabit maliyetin ve birim değişken maliyetin sabit kaldığı üretim aralığına denir.

Sabit maliyet: Üretim hacmiyle doğru orantılı artıp azalmayan, toplamda sabit birimde değişken olan maliyettir.

Değişken maliyet: Üretim hacmiyle doğru orantılı artıp azalan, toplamda değişken birimde sabit olan maliyettir.

Yarı değişken Maliyet: İçinde hem sabit hem de değişken maliyet unsurlarını birlikte taşıyan bir maliyet türüdür.

Basamak Maliyet (Yarı sabit): Aslında sabit özellik göstermekle birlikte, belli bir faaliyet hacmi aşıldığında birden bir üst seviyeye çıkan ve sonra tekrar sabit özellik gösteren bir maliyet türüdür.

Direkt maliyet: Maliyet objesine doğrudan ve kolaylıkla yüklenebilen maliyetlerdir.

Endirekt maliyet: Maliyet objesi ile bağlantısı doğrudan kurulamayan, ancak dolaylı yöntem ve hesaplamalarla maliyet objesine yüklenebilen maliyetlerdir.

Maliyet unsurları: Ürün maliyetinin tespitinde kullanılan ve direkt hammadde, direkt işçilik ve genel üretim giderleri adı altında oluşan üretim maliyetlerine denir.

Direkt hammadde: Bir ürünün üretilmesi sırasında o ürünün temel hammaddesi olarak tüketilen, tartılması, ölçülmesi ve ürünle bağlantısı kurularak maliyeti ürüne kolayca yüklenebilen hammadde unsurudur.

Direkt işçilik: Ürünün üretilmesi sırasında ürünü şekillendiren, her bir üründe ne kadar kullanıldığı kolaylıkla tespit edilebilen ve maliyeti ürüne doğrudan yüklenebilen temel işçiliktir.

Genel üretim giderleri (GÜG): Ürünün üretilmesi sırasında kullanılan ve direkt hammadde ile direkt işçilik dışında kalan diğer tüm üretim girdilerinin maliyetidir. Genel üretim giderleri mutlaka yüklenmeleri gerektiği halde, ürünlere doğrudan doğruya yüklenemezler. Bunların ürüne yüklenebilmesi için bir takım dağıtım/yükleme teknikleri kullanılmaktadır. Bu tür giderlere örnek olarak, endirekt işçilik, endirekt hammadde, makine teçhizat amortismanı, tamir bakım, kalite kontrol, elektrik, su, emlak vergisi ve benzeri giderler verilebilir.

Ürün maliyeti: Bir ürünün üretiminde kullanılan ve stok değerlemeye esas alınan direkt hammadde, direkt işçilik ve genel üretim giderleri toplamına denir.

Dönem maliyeti: Ürüne ait olmayıp, ürünün üretildiği döneme ait olan, stok değerlemede dikkate alınmayan ve ortaya çıktığı dönemde faaliyet gideri olarak bürüt kardan düşülen maliyetlerdir. Bunlar, araştırma ve geliştirme giderleri (Ar-Ge), pazarlama, satış ve dağıtım giderleri (PSD), ve genel yönetim giderleridir.

Ortalama maliyet: Toplam üretim maliyetinin o partide üretilen ürün sayısına bölünmesi ile elde edilen ve bir ürünün maliyetini ortalama olarak gösteren bir kavramdır. Genellikle kütle üretimi sırasında birbirinin aynı olarak üretilen ürünler için kullanılır.

Devamı için tıklayınız