Engelli bir çocuğu bulunan ve hem çocuğuna bakıp hem de çalışan bir okuyucumuz emeklilik hakkında ne tür bir kolaylık olduğunu sormaktadır. Okuyucumuzun bize gönderdiği mail oldukça uzun olmasına rağmen biz ancak soysal güvelik boyutu açısından değerlendirmemizi yapıyoruz...

Benzer durumda olan annelerin de bilgilendirilmesi için genel bir çerçeve çizerek engelli malul çocuğu olan annelerin çalışmalarının nasıl değerlendirildiğini ele alacağız.

Bu köşede birkaç defa belirtmiş olmama rağmen 5510 sayılı Soysal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun sosyal güvenlik sistemimize getirmiş olduğu iki önemli yenilik özellikle kadın çalışanları yakından ilgilendirdiği için tekrar hatırlatma ihtiyacı duyuyoruz.

Bu iki önemli yenilikten birincisi hiç şüphesiz doğum sebebiyle çalışma hayatından uzak kalan kadın çalışanların çalışmadıkları süreleri doğum borçlanması yolu ile hizmetlerine saydırmalarıdır. Doğum borçlanması olarak adlandırılan bu hakkın kadın çalışanlara verilmiş olması uygulamadaki bazı eksikliklere rağmen çok önemlidir. Temenni ediyoruz ki uygulamaya yönelik eksik kalan kısımlarında gelecek günlerde giderilmesi ile kanunun öngördüğü şekilde uygulamasını bulacaktır.

Doğum borçlanması konusunu köşemizde birkaç kez sizlerle paylaştığımız için tekrar üzerinde durmuyoruz. Yalnız, son günlerde gelen elektronik postaların çok önemli bir kısmı maalesef doğum borçlanması ile alakalıdır. Bu sorulardan, iki noktanın anlaşılmadığını görüyoruz.

Bunlardan birincisi, sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce doğum yapan kadınlar borçlanma yapamaz. SGK uygulaması bu yöndedir. İkincisi ise ilk defa sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğum yapan kadınlar ise doğumdan sonraki çalışmadıkları süreleri iki yılı ve en fazla iki doğumu geçmemek üzere borçlanabilirler.
5510 sayılı Kanunla kadın çalışanlara verilen ve en az birincisi kadar hatta daha önemli olan bir diğer hak ise engelli-malul çocuğu bulunan annelerin daha erken yaşta emekli olabilmeleridir. Buna göre;

Yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu olan annelere, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenmekte ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de ayrıca indirilmektedir. Şöyle ki:

Bir yıl içinde 360 gün prim ödeyen kadın sigortalının malul çocuğu varsa ilave olarak 90 gün daha hizmet kazanmaktadır. Bu şekilde hem prim gün sayısı artmakta hem de bu ilave süreler yaş hadlerinden düşmektedir.

Tabii ki bu hakkın bir başlangıç tarihi var. Kanuna göre, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışan ve aynı zamanda özürlü malul çocuğu bulunan kadınlar daha az süre prim ödeyerek daha erken emekli olabilecektir.

Özürlü malul çocuğu bulunan anneler, ister 4/a sigortalısı olarak hizmet akdi ile çalışsın, ister 4/b sigortalısı olarak bağımsız çalışsın, isterse 4/c sigortalısı olarak devlet memuru olarak çalışsın erken emekli olma hakkına sahiptir. Şunu da belirtelim ki; bu haktan 4/b sigortalısı sayılan isteğe bağlı sigorta primi ödeyen anneler de yararlanabilir.

Hemen belirtelim ki, sigorta prim gün sayısına ilave edilecek süre, malul çocuğun ölmesi, maluliyet halinin ortadan kalkması, kadın boşanmış ise velayetin babaya verilmesi, malul çocuğun 828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre koruma altına alınması ya da çocuğun bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanması halinde sona erer.

Kadın sigortalının hizmetine ilave edilecek ve emeklilik yaşından düşülecek süre, çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma halinin devam ettiği süreyle sınırlı olduğuna göre, ilerleyen dönemlerde çocuğun maluliyet halinin kalkabileceği dikkate alınarak sigortalı annelerin SGK’ya maluliyet tespiti için emeklilik süresini beklemeksizin başvurmalarını öneririz...

Şerif Akçan

http://www.turkiyegazetesi.com/makaledetay.aspx?id=474296