Gelir İdaresi Başkanlığı vergide ''nokta atışı'' denetimi uygulamasına geçiyor. Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, 284 değişik kalemde izlemeye alınıyor.

Gelir İdaresi Başkanlığınca bilanço esasına göre defter tutan mükellefler tarafından 2010 yılı ve müteakip dönemler için elektronik ortamda bildirilecek olan ''Kesin Mizan Bildirimi'' ne dönük usul ve esasları belirleyen Vergi Usul Kanunun tebliğ taslağı hazırlandı.

Buna göre, gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükelleflerden bilanço esasına göre defter tutanlar, kesin mizan bildirimini de yapmak zorunda olacak.

Mükellefler her beyan döneminde banka kredilerinden, şüpheli ticari alacaklara, gelecek aya ait giderlerden, alınan sipariş avanslarına, arsa ve arazilerinden, kıdem tazminat karşılığına kadar pek çok konuda, Gelir İdaresine elektronik ortamda kesin mizan bildiriminde bulunacak.

Böylelikle İdare, mükelleflerin her türlü hesap hareketlerinden haberdar olacak.

İdare yıllarca süren ve vakit alan incelemeler yerine nokta atışı denetim yapacak. Söz konusu sistem ile mükellef daha etkin ve kolay şekilde denetlenecek. İncelemelerde süre kısalacak ve daha net bir inceleme yapılması sağlanacak.

Bilanço esasına göre defter tutmakla beraber faaliyet konuları itibariyle farklı muhasebe tekniğini kullanmak durumunda bulunan ve Bankacılık Kanununun ilgili maddesinde sayılan mükellefler, finansal kiralama ve faktoring şirketleri, sigorta şirketleri ile Menkul Kıymet Yatırım Fonları Aracı Kurumlar ve Yatırım Ortaklıkları ''Kesin Mizan Bildirimi'' verme yükümlülüğüne tabi olmayacak.

BİLDİRİMLER NE ZAMAN VERİLECEK?

Bildirimler gelir vergisi mükellefleri için Mart ayındaki gelir vergisi beyan döneminde, kurumlar vergisi mükellefleri için de Nisan'daki kurumlar vergisi genel beyan döneminde yapılacak.

Özel hesap dönemine tabi olan mükellefler de bildirimlerini kendi beyanname verme süreleri içinde yapacak. Tasfiyeye girmiş kurumların her bağımsız tasfiye dönemine ait kesin mizan bildirimleri bu kurumların tasfiye memurlarınca tasfiye beyannamesinin verilme süresi içinde verilecek.

Birleşme halinde de münfesih kurum veya kurumlara ait bildirimler, bu kurumların fesih oldukları tarihteki kanuni temsilcileri tarafından birleşme beyannamesinin verilme süresi içinde; Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde yapılan devirlerde ise devir alan kurum tarafından münfesih kurumun son bağlı olduğu vergi dairesine devir beyannamesini verme süresi içinde verilecek.

Mükellefiyetin sona ermesi halinde bildirimler, mükellefin en son bağlı bulunduğu vergi dairesine kanunlarda yazılı beyanname verme süresi içinde verilecek.

Bildirimlerin elektronik ortamda verilmesinde, bildirimlerin verilmiş sayılabilmesi için onaylama işleminin yapılması şartı olacak. Onaylama işlemi en geç, bildirimlerin verilmesi gereken son gün saat 24.00'e kadar tamamlanacak.

ELDEN BİLDİRİM KABUL EDİLMEYECEK

Bildirimler elektronik ortamda gönderilmesi zorunlu olduğundan vergi daireleri kağıt ortamında verilen (elden veya posta ile) bildirimleri hiçbir şekilde kabul etmeyecek.

Elektronik ortamdaki bildirimler, kullanıcı kodu, parola ve şifre almış mükelleflerce yerine getiriliyor ise bildirimi düzenleyen kısmına mükellefe ilişkin bilgiler, bildirimdeki yeminli mali müşavir kısmına ise varsa yeminli mali müşavire ilişkin bilgiler yazılacak.

Elektronik ortamda bildirimlerin onaylanmasından sonra, hatalı verildiği anlaşılan bildirimler için düzeltme bildirimi verilmesi gerekecek. Düzeltme işleminde ilk bildirim tamamen iptal edilecek ve ikinci defa verilen bildirim geçerli kabul edilecek. Bu sebeple, düzeltme yapması gereken mükelleflerin, yeni bildirimi, daha önce bildirimde bulunulmamış gibi tüm bilgileri içerecek şekilde doldurmaları gerekecek.

BİLDİRİMİNİ SÜRESİ İÇİNDE VERMEYENE CEZA

Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olanlar bildirimde bulunmayacak.

Bildirimlerin verileceği tarihten önce bağlı oldukları vergi dairesi değişen mükellefler bildirimlerini, halen bağlı oldukları vergi dairesinin mükellefi olarak gönderecek.

2010 yılı içerisinde faaliyetlerini terk eden mükellefler ise 2010 yılında faaliyette bulundukları döneme ilişkin bildirimlerini en son bağlı oldukları vergi dairesine elektronik ortamda gönderecek.

Bildirimlerini elektronik ortamda belirlenen süre içinde vermeyen veya eksik ya da yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili maddesi hükmü uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecek.

BEYANNAMELERE İLİŞKİN HUSUSLAR

Uygulama birliği sağlanması amacıyla elektronik ortamda verilecek tüm beyanname ve bildirimler ile bunların eklerinde boş bırakılması gereken tutar hanelerine sıfır yazılmayacak. Boş hesaplar atlanılmayacak ve mutlaka bildirimde gösterilecek.

Elektronik ortamda verilen beyannameler ve bunların eklerinin düzenlenmesi sırasında eksi tutarlar bulunmayacak. Aktif ve pasif düzenleyici hesaplar ile gider veya zarar hesaplarının beyanname ve eklerinde gösteriminde hesap adlarının yanına parantez içinde (-) yazılacak ancak tutar kısmında negatif değerlere yer almayacak.

Söz konusu tebliğin yayımlanması ile birlikte gelir vergisi beyannamesinin ekinde yer alan ''Performans Derecelendirme Bildirimi'' ile kurumlar vergisi beyannamesinin ekinde yer alan ''Mali Bilgiler'' bölümlerinin doldurulması zorunluluğu kaldırılacak.

KESİN MİZAN BİLDİRİMİNDE NELER BEYAN EDİLECEK?

Taslak uyarınca, 284 kalemde kesin mizan bildirimi öngörülüyor. Bildirimlerde hesapların borç-alacak toplamı ile borç-alacak kalanı verilerinin girişi yapılacak.

Gelir İdaresine kesin mizan yoluyla bilgi verilecek kalemlerin arasında yer alan bazı hesaplar şöyle:

-Alınan, verilen çek ve ödeme emri,

-Hisse senetleri,

-Özel kesim, kamu kesimi tahvil senet ve bono,

-Diğer menkul kıymetler,

-Alıcılar, alacak senetleri, alacak senetleri reeskontu,

-Kazanılmamış finansal kiralama geliri,

-Verilen depozito ve teminatlar,

-Diğer ticari alacaklar, şüpheli ticari alacaklar, ortaklardan alacaklar, iştiraklerden, bağlı ortaklıklardan, personelden alacaklar, şüpheli diğer alacaklar,

-İlk madde ve malzeme, yarı mamuller-üretim, mamuller, ticari mallar, diğer stoklar, stok değer düşüklüğü karşılığı, verilen sipariş avansları,

-Yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyeti, taşeronlara verilen avanslar,

-Gelecek aylara ait giderler, gelir taahhukları, devreden katma değer vergisi, indirilecek KDV, peşin ödenen vergi ve fonlar,

-İş avansları, personel avansları, sayım ve tesellüm noksanları,

-Alıcılar, alacak senetleri,

-Arazi ve arsalar, yeraltı ve yer üstü düzenleri, binalar, tesis makine ve cihazlar taşıtlar, demirbaşlar

-Haklar, şerefiye, kuruluş ve örgütlenme giderleri, AR-GE giderleri, özel maliyetler,

-Banka kredileri,

-Stok değer düşüklüğü karşılığı,

-Kıdem tazminatı karşılığı, gelecek yıllara ait gelirler,

-Yasal yedekler, statü yedekleri, özel fonlar,

-Kambiyo karları, kambiyo zararı, olağan dışı gelir ve kar-faiz gelirleri, bağlı ortaklık temettü gelirleri. (AA)