Bilindiği üzere; amacı yurt dışında düzenlenen turizm fuarlarına katılımın artırılması ve yurt dışında gerçekleştirilecek tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine gerekli desteğin sağlanması olan “Yurt Dışı Turizm Fuarlarına Katılımın ve Turizm Tanıtma ve Pazarlama Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Tebliğ” (Tebliğ No: 2010/9) 14 Kasım 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

I- GİRİŞ

Söz konusu desteğin kapsamı; Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen veya iştirak edilen turizm fuarlarına bireysel veya ilgili sektör meslek birliğinin/derneğinin öncülüğünde, grup olarak bölge tanıtımı yapacak işletmelerin, katılım masraflarının, yurtdışında gerçekleştirecekleri tanıtım ve pazarlama faaliyetleri kapsamında özel proje giderlerinin, bu Tebliğ kapsamında tespit edilen esaslar ve oranlar çerçevesinde Tanıtma Genel Müdürlüğü bütçesinin ilgili tertiplerindeki ödeneklerle sınırlı olmak kaydıyla ödenmesidir.

Bu makale, yurt dışı turizm fuarlarına katılımın ve turizm tanıtma ve pazarlama faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin işlemleri açıklamak üzere kaleme alınmıştır.

II- MEVZUAT VE KAPSAM

Bilindiği üzere, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu(1); turizm sektörünü düzenleyecek, geliştirecek, dinamik bir yapı ve işleyişe kavuşturacak tertip ve tedbirlerin alınmasını sağlamak amacı ile çıkarılmıştır.

Söz konusu Kanun, turizm hizmeti ile bu hizmetin gereği kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve  turizm merkezlerinin tespiti ile geliştirilmelerine, turizm yatırım ve işletmelerinin teşvik edilmesine, düzenlenmesine ve denetlenmesine ilişkin hükümleri kapsamaktadır.

Kanun’un “Teşvik ve Koordinasyon Esasları” başlıklı 13. maddesi aşağıdaki gibidir.

“Turizm sektöründeki teşvik tedbirleri ile turizm yatırım ve işletmelerinin bu teşviklerden yararlanma usul ve esasları, Bakanlığın koordinatörlüğünde ilgili bakanlıklar ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nca müştereken tespit edilir.

Yatırımlar için öncelik sırası; kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri ve Bakanlıkça tespit edilen diğer yerlerdir.

Belgeli işletmelerden Bakanlar Kurulu’nca her yıl belirlenen döviz miktarını sağlayanlar, ihracatçı sayılırlar.”

Turizmi Teşvik Kanunu’nun 13. maddesi uyarınca ihracatçı sayılacak Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli işletmelerin sağlamaları gereken asgari döviz miktarının belirlenmesi amacı ile, Bakanlar Kurulu’nca; 28.07.2009 tarih ve 2009/15299 sayılı “Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Belgeli Konaklama İşletmelerinin İhracatçı Sayılması İçin Sağlamaları Gereken Döviz Miktarına İlişkin Karar”(2) yayımlanmıştır.

Kararın “Döviz Miktarı” başlıklı 2. maddesi aşağıdaki gibidir.

“Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli asli fonksiyonu konaklama olan işletmelerin ihracatçı sayılabilmeleri için yurt dışından 1.000.000 (bir milyon) Amerikan Doları ve üzeri döviz miktarını sağlamaları gerekir. Bakanlar Kurulu’nca yeni bir miktar belirlenmedikçe mevcut miktar takip eden yıllar için de geçerlidir.

Vergi kanunlarında yer alan ihracata ilişkin hükümler saklıdır.”

Bahsi geçen Kararın 3. maddesinde ise, bu Karar kapsamında Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nca belirlenecek devlet yardımlarının uygulanması ve takibinin Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütüleceği belirtilmiştir.

Belirtilen Bakanlar Kurulu Kararı’na dayanılarak hazırlanan Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 03.11.2010 tarih ve 2010/11 sayılı Kararı’na istinaden de, “Yurt Dışı Turizm Fuarlarına Katılımın ve Turizm Tanıtma ve Pazarlama Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Tebliğ” (Tebliğ No: 2010/9)(3) yürürlüğe konulmuştur.

Söz konusu Tebliğ’in amacı, yurt dışında düzenlenen turizm fuarlarına katılımın artırılması ve yurtdışında gerçekleştirilecek tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine gerekli desteğin sağlanmasıdır.

Tebliğ kapsamında ifade edilen desteklerden Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli, asli fonksiyonu konaklama olan ve bir önceki mali yıl içerisinde bireysel olarak 1.000.000 (bir milyon) ABD Doları ve muadili dövizi yurt dışından sağlayan işletmeler yararlanabileceklerdir.

III- UYGULAMA ESASLARI

A- DESTEKLENECEK FAALİYETLER

1- Yurt dışı Turizm Fuarlarına Katılım

Turizm fuarları, yurt dışında ülkelerin ya da yörelerin turizm değerlerini sergilemek amacıyla düzenlenen büyük sergileri ifade etmektedir. Belirtilen yurt dışı turizm fuarlarına katılma durumu, desteklenecek faaliyetler arasındadır.

Burada öncelikle ilgili sektör meslek birliği/derneği ve işletme kavramlarına açıklık getirmekte fayda bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli, asli fonksiyonu konaklama olan ve bir önceki mali yıl içerisinde bireysel olarak 1.000.000 (bir milyon) ABD Doları ve muadili dövizi yurtdışından sağlayan en az 3 işletmenin içinde bulunduğu birlik veya dernekler, ilgili sektör meslek birliği/derneği olarak adlandırılmaktadırlar.

İşletme kavramı ise, Türk veya yabancı uyruklu, gerçek veya tüzel kişilerce birlikte veya ayrı ayrı gerçekleştirilen ve turizm sektöründe faaliyet gösteren ve asli fonksiyonu konaklama olan, yurt dışından 1.000.000 (bir milyon) Amerikan Doları ve muadili döviz miktarını sağlayan ticari işletmeyi ifade etmektedir.

Yurt dışı turizm fuarlarına katılım ile ilgili destekler aşağıda belirtilmiştir.

· Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından iştirak edilen veya desteklenen yurtdışı turizm fuarlarına Bakanlık standı dışında katılan ilgili sektör meslek birliğinin/derneğinin öncülüğünde grup olarak bölge tanıtımı yapacak işletmelerin; yer kirası ile stand inşası ve dekorasyonuna ilişkin toplam giderlerinin Bakanlık tarafından uygun görülmesi halinde % 50’si ödenir. Bu miktar her fuar için 20.000 (yirmi bin) ABD Dolarını geçemez.

· Söz konusu yurt dışı turizm fuarlarına Bakanlık standı dışında bireysel olarak katılan işletmelerin; yer kirası ile stand inşası ve dekorasyonuna ilişkin toplam giderlerinin Bakanlık tarafından uygun görülmesi halinde % 50’si ödenir. Bu miktar her fuar için 10.000 (on bin) ABD Dolarını geçemez.

Bakanlığın iştirak edeceği ve destekleyeceği turizm fuarları bir önceki yılın Eylül ayında Bakanlıkça belirlenerek duyurulacaktır.

2- Yurt Dışında Gerçekleştirilecek Tanıtım ve Pazarlama Faaliyetleri

Yurt dışında gerçekleştirilecek tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine ilişkin destekler aşağıdaki gibidir.

· İşletmelerin; bireysel veya ilgili sektör meslek birliğinin/derneğinin öncülüğünde grup olarak, tesisleri ile birlikte bölge tanıtımı amacıyla yurt dışında gerçekleştirecekleri, kokteyl, çalıştay, sergi ve benzeri etkinliklere ilişkin yer kirası, ikram ve organizasyon giderlerinin Bakanlık tarafından uygun görülmesi halinde %50’si ödenir. Ödenecek destek miktarı her bir etkinlik için bireysel faaliyetlerde 10.000 (on bin), grup faaliyetlerinde 25.000 (yirmi beş bin) ABD Dolarını geçemez.

· İşletmelerin bölge tanıtımı için hazırlanan projeleri kapsamındaki reklam giderlerinin Bakanlık tarafından uygun görülmesi halinde %50’si ödenir. Reklam faaliyetlerinde ödenecek destek miktarı her bir etkinlik için bireysel faaliyetlerde 40.000 (kırk bin), grup faaliyetlerinde 150.000 (yüzelli bin) ABD Dolarını geçemez.

Yukarıda geçen reklam faaliyeti ifadesi; yurt dışında basın yayın araçları yoluyla toplumun ortak yer ve tesislerinden yararlanılarak yazılı, sözlü, görüntülü veya işaretlerle yapılan tanıtım faaliyetini ifade etmektedir.

Öte yandan; mali yıl içinde yapılacak ödemeler toplamı, bireysel işletmeler için 150.000 (yüzellibin), grup faaliyetlerinde 750.000 (yediyüzelli bin) ABD Dolarını geçemeyecektir.

B- ÖDEME ESASLARI VE GEREKLİ BELGELER

Yurt dışı turizm fuarlarına katılım ve turizm tanıtma ve pazarlama faaliyetlerinin yukarıda açıklanan desteklerden yararlanabilmesi için, fatura ve bankacılık sistemi çerçevesinde düzenlenen ödeme belgeleri ile tevsik edilmesi zorunludur.

Tebliğ kapsamındaki desteklerden faydalanmak isteyen işletmelerin bireysel veya ilgili sektör meslek birliğinin/derneğinin öncülüğünde grup olarak katılacakları turizm fuarı ya da gerçekleştirecekleri faaliyete ilişkin projeyi yurt dışından temin ettikleri döviz miktarına ilişkin belgeler ile birlikte fuar ya da faaliyetin başlamasından en az 3 ay öncesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunmaları gerekmektedir.

Bakanlık söz konusu başvuruları inceleyerek, uygun gördüğü talepleri ilgili işletmeye veya sektör meslek birliğinin/derneğinin öncülüğünde katılan gruba bildirir. Yıl içerisinde uygun görülen talep miktarları toplamı bu amaçla yılı bütçesine konacak ödenek miktarını geçemez.

İşletmelerce gerçekleştirilen faaliyetler sona erdikten sonra, gerçekleşen harcamalara ilişkin belgeler, faaliyetin bitiş tarihini müteakip en geç 2 ay içerisinde hizmetin gerçekleştiği ülkede bulunan Bakanlık yurt dışı temsilciliğine (Kültür ve Tanıtma Müşavirlik veya Ataşelikleri) intikal ettirilir. İlgili yurtdışı temsilciliğince gerekli incelemenin yapılmasını müteakip uygun görülenlerin ödemesi Bakanlık yurt dışı temsilcilikleri tarafından işletmelere veya ilgili sektör meslek birliğine/derneğine yapılır.

Bakanlık yurt dışı temsilciliğinin bulunmadığı ülkelerde yapılan harcamalara ilişkin yurt dışı ödemeleri, faaliyetin yapıldığı ülkeye akredite olan Bakanlık yurt dışı temsilciliklerince yapılır.

İbraz edilen belgelerdeki giderler fatura tarihindeki TCMB çapraz kurları ve döviz alış kuru esas alınarak Bakanlık yurtdışı temsilciliğinin bulunduğu ülke parası cinsinden ödenir.

Bakanlık yurt dışı temsilciliği tarafından ilgili yurt dışı temsilciliğinin bulunduğu ülke parası cinsinden yapılacak ödemelerle ilgili olarak; her döviz cinsi için bir çapraz kur açıklanmadığı durumlarda, ödemeler ABD Doları veya Euro olarak Bakanlık yurt dışı temsilcilikleri tarafından işletmelere veya ilgili sektör meslek birliğine/derneğine yapılır.

Harcamalara ilişkin faturalar, alt faturalar, ödemenin hak sahibine yapıldığına ilişkin banka belgeleri ve etkinliğin yapıldığını gösterir belgeler Bakanlığa ibraz edilmek zorundadır.

C- DİĞER HUSUSLAR

Yurt Dışı Turizm Fuarlarına Katılımın ve Turizm Tanıtma ve Pazarlama Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Tebliğ’de, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın konu ile ilgili yetkileri de belirtilmiştir.

Buna göre; Tebliğ’de düzenlenen hususlara ilişkin usul ve esasları belirlemeye, genelgeler çıkarmaya, uygulamaya ilişkin talimatlar vermeye, özel ve zorunlu durumlar ile mücbir sebep hallerinde ortaya çıkacak hususları inceleyip sonuçlandırmaya ve ödenecek destek miktarını her türlü kamu alacağına karşılık mahsup etmeye Bakanlık yetkili bulunmaktadır.

Diğer taraftan, Tebliğ’de bazı müeyyideler de öngörülmüştür. Bu çerçevede; Tebliğ kapsamında katılımcılar tarafından yanıltıcı veya gerçeğe aykırı bilgi ve belge verilmesinden dolayı haksız ödeme yapıldığının, katılımcının ülkemiz imajına zarar verdiğinin tespiti halinde geri alma işlemi için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanacaktır. Cezai müeyyide gerektiren diğer hallerde ise, ilgililer hakkında ayrıca gerekli takibat yapılır.

Salim KARADENİZ*

Yaklaşım

*          Baş Hesap Uzmanı

(1)         16.03.1982 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         18.08.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         14.11.2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.