Bilindiği gibi gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabının kazancının tespitinde iki usul mevcuttur. Bunlar; basit usul, gerçek usuldür.

Basit usulde vergilendirme kapsamında bulunan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı birtakım kolaylıklar sağlanmıştır. Bu mükelleflerin iş hacminin sınırlı olması nedeniyle, kazanç tespiti işlemlerinin basitleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede basit usulde vergilendirmede sağlanan bazı kolaylıklar şunlardır:

- Defter tutulmaz.

- Vergi tevkifatı yapılmaz ve muhtasar beyanname verilmez.

- Geçici vergi ödenmez.

- Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır.

- Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları

dikkate alınmaz.

- Alınan ve verilen belgelerin kayıtları mükelleflerin bağlı oldukları meslek odalarındaki bürolarda tutulmaktadır. Ancak, isteyen mükellefler kayıtlarını hiçbir yerden izin almadan kendileri tutabilecekleri gibi meslek mensuplarına da tutturabilirler.

Basit usulde ticari kazancın tespiti

Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark, faaliyetle ilgili olarak alınması ve verilmesi mecburi olan alış ve giderler ve hâsılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanacaktır. Kazancın bu şekilde tespiti sırasında emtia ticareti ile uğraşanlarca;

- Hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hâsılata,

- Hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri giderlere

ilave edilecektir.

Ancak, kullanılan sabit kıymetler gider yazılmayacak ve üzerlerinden amortisman hesaplanmayacaktır. Kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin defter tutma yükümlülükleri bulunmamaktadır.

Basit usulde ticari kazancın beyanı

Yıllık Gelir Vergisi beyannamesi verilme zamanı ve yeri

- Gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olması halinde, 2010 yılı kazançlarına ilişkin yıllık beyanname 2011 yılı Şubat ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar verilecektir.

- Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde, 2010 yılı kazançlarına ilişkin yıllık beyanname 2011 yılı Mart ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar verilecektir.

- Beyanname, kayıtlı bulunulan vergi dairesine verilecektir.

- Beyanname elden verilebileceği gibi posta ile de gönderilebilecektir.

- Beyanname taahhütlü olarak posta ile gönderildiğinde, postaya veriliş tarihi beyannamenin verildiği tarih olarak kabul edilecektir.

- Beyanname normal (adi) posta ile veya özel dağıtım şirketleri aracılığıyla gönderilirse, vergi dairesine ulaştığı tarih beyannamenin verildiği tarih olarak kabul edilecektir.

- Tam otomasyona geçen vergi dairesi mükellefleri beyannamelerini, elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi almış olan, basit usul mükelleflerinin bağlı olduğu meslek odaları veya 3568 sayılı Kanun uyarınca yetki almış olup bağımsız çalışan Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler aracılığı ile elektronik ortamda gönderebilirler.

Beyanname posta yoluyla gönderilecekse, beyannamenin taahhütlü olarak gönderilmesi daha uygun olur.

Beyan edilecek gelir üzerinden yapılacak indirimler

Ticari kazancı basit usulde vergilendirilen mükellefler, gerçek usule tabi mükelleflerde olduğu gibi,yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerine ilişkin olarak Gelir Vergisi Kanununun 89'uncu maddesinde belirtilen harcamalarını (şahıs sigorta primleri ve bireysel emeklilik katkı payları, eğitim ve sağlık harcamaları, bağış ve yardımlar, sakatlık indirimi vb.) indirim konusu yapabileceklerdir. Söz konusu İndirimlerin yapılabilmesi için, yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekir.

Yıllık Gelir Vergisi beyannamesinin doldurulmasında dikkat edilecek hususlar

- Beyanname bir örnek doldurulacaktır.

- Mavi veya siyah tükenmez kalem kullanılarak büyük harflerle doldurulacaktır.

- Okunaklı bir şekilde düzenlenmesine özen gösterilecektir.

- Rakamlar arasına herhangi bir işaret konulmayacak ve sayısal ifadeler romen rakamı ile yazılmayacaktır.

2010 takvim yılı gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi

8.800 TL'ye kadar %l5

22.000 TL'nin 8.800 TL'si için 1.320 TL, fazlası %20

50.000 TL'nin 22.000 TL'sİ için 3.960 TL, (ücret gelirlerinde 76.200 TL'nin 22.000 TL'si için 3.960 TL), fazlası
%27

50.000 TL'den fazlasının 50.000 TL'si İçin 11.520 TL, (ücret gelirlerinde 76.200 TL'den fazlasının 76.200 TL'sı için 18.594 TL), fazlası %35

- Şubat ayı içerisinde verilecek beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi Şubat ve Haziran aylarında olmak üzere, iki eşit taksitte ödenir.

- Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde Mart ayı içerisinde verilecek beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere, iki eşit taksitte ödenir.

Verginin ödenebileceği yerler

- Vergi tahsiline yetkili olan banka şubelerine,

- Bağlı bulunulan vergi dairesine,

- Bağlı bulunulan vergi dairesinin belediye sınırları dışındaki yerlerde bulunuluyorsa herhangi bir vergi dairesine ödenebilir.

Vergi levhalarının asılması

Basit usulde vergilendirilen mükellefler her yıl mayıs ayının son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı merkezlerine, şubelerine, satış mağazalarına iş sahipleri ile mükellefler tarafından kolayca okunup görünecek şekilde asmak zorundadırlar.

Vergi tevkifatı ve diğer beyanlar

- Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinde, yaptıkları ödemelerden vergi tevkif edecekler arasında basit usulde vergilendirilen mükellefler sayılmamıştır. Bu nedenle, bu mükellefler yaptıkları ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapmayacaklar ve muhtasar beyanname vermeyeceklerdir.

- Diğer taraftan basit usulde vergilendirilen mükellefler geçici vergi ödemeyeceğinden buna ilişkin- beyanname vermeyecekler ve bildirimde bulunmayacaklardır.

- Yaptıkları teslim ve hizmetler katma değer vergisinden istisna olduğundan katma değer vergisi beyannamesi de vermezler.

Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK

http://www.dunya.com/akif-akarca--drmehmet-safak_64_0_yazar....