Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) petrol ürünlerinin yurtiçinde satışı veya tüketimine bağlı olarak doğduğundan ithalat sırasında ÖTV tahsil edilmemekte ancak I nolu ÖTV Genel Tebliği’nde yapılan düzenlemeye göre madeni yağ üretiminde kullanılmak üzere ithal edilen baz yağlar, solventlerin ve katıklarından üretilecek madeni yağın tesliminde uygulanacak vergi tutarı kadar banka teminat mektubu veya nakit, Gümrük İdaresince teminat olarak alınmaktadır. Alınan bu teminat mektubunun nasıl çözüleceği yine I nolu ÖTV Tebliği’nde belirlenmektedir.

Maliye Bakanlığı tarafından teminat mektuplarının çözümüne ilişkin belirlenen yöntem zaman içinde değişim göstermiştir. ÖTV Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten 9 nolu ÖTV Tebliği’nin yayınlandığı 10.08.2005 tarihine kadar ithal edilen baz yağlar için Gümrük İdaresine verilen ÖTV teminatı imal edilen ürünlerin satış miktarı ve buna ilişkin olarak ödenen ÖTV dikkate alınarak çözülmekteydi.

9 nolu ÖTV Tebliği’nin yayımı ile teminatların çözümünde satış şartı kaldırıldı ve teminatların çözümü için baz yağların madeni yağların imalinde kullanılması yeter şart haline geldi. Buna göre imalata sevk edilen baz yağlara ilişkin gümrük teminatları yeminli mali müşavirlerce hazırlanan üretim tasdik raporlarına istinaden çözülmeye başlandı. Ancak uygulamada bazı vergi dairelerinin üretilen ürünlerin satışına ve bu satışa ilişkin ÖTV’nin beyan edilip edilmediğine ilişkin sorgulama yaptığı da görülebilmekteydi.

9 Temmuz 2010 tarihli 19 nolu ÖTV Tebliği ile ithal edilen baz yağlara ilişkin teminat mektuplarının çözümü için bu mallardan imal edilen madeni yağların teslim edilmiş olması ve bu teslimler üzerinden hesaplanan ÖTV tutarlarının da beyan edilmiş olması şartı yeniden getirilmiş, teminatların çözümü için 9 nolu Tebliğ öncesi düzenlemeye geri dönülmüştür.

19 nolu Tebliğ’le yapılan bu düzenlemenin pratikte uygulanması aslında çok kolay değil. Öyle ki Gümrük İdaresine verilen teminatların çözümü için ithal edilen mallar, bu mallardan üretilen mamuller, bu mamullerin satışında hesaplanan ve beyan edilen ÖTV arasındaki bağlantının kurulması ve takibi gerekmektedir.

Teminat çözümü için getirilen yeni şartların sağlandığını tevsik etmek ve yeminli mali müşavirlerce hazırlanacak üretim tasdik raporlarına altyapı oluşturmak için işletmelerin bilgi işlem programlarında gerekli uyarlamaların vakit kaybetmeden yapılması gerekiyor.

İlgili Bakanlar Kurulu Kararı ve Tebliğ’de yer alan uygulamaya göre, teminat çözümü için ithal edilen hammaddelerin 12 ay içinde imalatta kullanılması ve yeminli mali müşavirlik üretim tasdik raporunun hazırlanması gerekmektedir. Yıl içinde farklı dönemlerdeki kullanımlar için takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar tek bir üretim tasdik raporu düzenlenmesi de mümkündür. Bu düzenleme dolayısıyla 2010 yılı ithalatlarına ilişkin üretim tasdik raporlarının hazırlanması işi çoğu mükellef tarafından 2011 Mart’ına bırakılmıştır. 19 nolu Tebliğ’de yer alan düzenlemeye göre 2010 yılı ithalatlarına ilişkin teminatların çözümü için de satış şartının gerçekleşmesi gerekmektedir.

Baz yağ ithalatları, ithal edilen ürünlerin imalata sevki, bu imalattan elde edilen ürünlerin satışı ve beyan edilen ÖTV arasındaki bağlantının kurulabilmesi için bilgi işlem sistemlerinin stok, üretim ve satış modüllerinin birbirini görebiliyor olması gerekmektedir. İş hacmi ve ürün gamı arttıkça bu takibin bilgi işlem sistemleri kullanılmaksızın yapılması da imkansız bir hal almaktadır. Diğer taraftan bu takibin ve gerekli raporların üretilebilmesi için bilgi işlem sistemlerinde lot takibi yapan uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Teminat mektuplarının çözülmesi için gereken süre, üretimin tamamlanmasından satışa kadar geçen süre kadar uzayacağından; işletmelere daha yüksek bir teminat mektubu komisyonu veya finansal yük getirecektir. Bunun sonucu olarak da kredibilitesi çok yüksek olmayan veya bu maliyete katlanmak istemeyen firmaların teminatlarını eskiye nazaran daha sık olarak çözdürmeleri gerekecektir.

Hakan Eraslan

(Dünya)