Akaryakıt sektöründe faaliyette bulunan firmaların çeşitli satışlarından biri de gemilere yapılan akaryakıt ve türevi ürünlerin teslimleridir.

I- GİRİŞ

Bilindiği üzere dış sefere çıkan gemilere yapılan teslimler gümrük çıkış beyannameleri ile gerçekleştirilmektedir. Söz konusu beyannameler üzerinde yer alan damga vergisi ve harç yükümlülüğü ile ilgili akaryakıt sektöründe faaliyet gösteren firmaların Türk ve yabancı gemilere yaptığı teslimler konusunda düzenlenen ihracat beyannamelerinde damga vergisi ve harç ile ilgili önceden beri süre gelen tereddütler bulunmaktadır.

Son dönemde söz konusu teslimler Gümrük Müsteşarlığı denetim elemanlarınca düzenlenen muhtelif raporlarda döviz kazandırıcı faaliyet kapsamında değerlendirilmeyerek Türk gemilerine akaryakıt tesliminde düzenlenen gümrük çıkış beyannameleri üzerinden damga vergisi yükümlülüğü bulunduğuna dair tespitleri sonrası, mükelleflerin bağlı bulundukları vergi dairelerinden ceza ihbarnameleri tebliğ edilmeye başlanmıştır.

Konuyu; Damga Vergisi ve Gümrük Kanunu, 1 Seri No.lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ ve Gümrük Müsteşarlığının bilgi yazısı çerçevesinde irdelemeye çalışacağız.

II- KONUYA İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

A- GÜMRÜK KANUNU

4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 176. maddesinde; “serbest dolaşımda bulunan yakıt ve yağlar ile kumanyaların dış sefere çıkan gemi, bot ve diğer deniz taşıtları ile hava gemilerine verilmesi ihracat hükmündedir” ifadesi yer almaktadır.

Söz konusu kanuna bağlı olarak 07.10.2009 tarih ve mükerrer 27369 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Yönetmeliği’nin 476 ve 482. maddeleri arasında yakıt ve kumanyalara ilişkin gümrük işlemleri açıklanmıştır. Söz konusu yönetmeliğin 476. maddesine göre, geçici depolama yeri veya antrepodan verilecek henüz serbest dolaşıma girmemiş yakıt, yağlayıcı madde ve kumanyalardan gümrük vergileri aranmaz. Ancak, Türk bandıralı deniz ve hava taşıtlarının bu hükümden yararlanabilmesi için aldıkları söz konusu eşyayı dış sefere çıkacağı limandan itibaren tüketmeleri gerekmektedir. Bahsi geçen yönetmeliğin 478’inci maddesinde de gemiye verilecek yağ ve yakıta ilişkin beyanname tescil ettirebilecek firmalarda aranılan şartlar sıralanmıştır. Buna göre söz konusu firmaların;

a) Anonim veya limited şirket olması,

b) Ödenmiş sermayelerinin asgari 50.000 TL olması,

c) Firmanın mülkiyetinde bir adet 200 DWT (Deadweight Ton) kapasitede deniz akaryakıt tankerinin bulunması veya 80.000 ABD doları tutarı toplu teminat verilmesi,

ç) Yönetim kurulu üyeleri ile şirket sermayesinin %10’undan fazlasına sahip olanların affa uğramış olsalar dahi, hırsızlık, emniyeti suistimal, dolandırıcılık, yalan yere şahadet, yalan yere yemin, suç tasnii, iftira, irtikap, rüşvet, ihtilas cürümlerinden biri dolayısıyla hapis cezası veya mülga 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun, mülga 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanuna muhalefetten mahkum olmamaları

gerekmektedir. 

B- DAMGA VERGİSİ KANUNU

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun Ek 2. maddesinde,  döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtların damga vergisinden müstesna olacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı maddede, döviz kazandırıcı faaliyetlerin kısmen veya tamamen gerçekleştirilmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısma ait alınmayan damga vergisinin, mükelleflerden, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ceza ve gecikme faizi ile birlikte geri alınacağı açıklamasına yer verilmiştir.

C- DÖVİZ KAZANDIRICI FAALİYETLERDE DAMGA VERGİSİ VE HARÇ İSTİSNASI UYGULAMASI HAKKINDA TEBLİĞ

1 Seri No.lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ’de döviz kazandırıcı faaliyetler açıklanmış olup, söz konusu tebliğin 3.1.1. bölümünde, ihracat karşılığı yapılacak ödemelerin damga vergisinden istisna olduğu belirtilmiştir. Öte yandan aynı tebliğin, 3.2.21. bölümünde bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına garanti kapsamında gerçekleştirilen bakım ve onarım hizmetiyle, yabancı bandıralı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı ile bunlara yapılan mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları döviz kazandırıcı faaliyetler olarak nitelendirilerek söz konusu hizmetlere ilişkin düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna olacağı hüküm altına alınmıştır.

Bununla birlikte, 2008/6 Sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ’in 6.3.m maddesinde de yukarıda yer alan tebliğdeki ifadeler doğrultusunda “yabancı bandıralı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı ile bunlara yapılan mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları” döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnasından yararlanabilmektedir.

Yer verilen Gümrük Kanunu’nda yakıt ve madeni yağların yerli veya yabancı ayrımı olmaksızın dış sefere çıkan gemilere verilmesi işlemi ihracat hükmünde kabul edildiğinden, 1 Seri No’lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ’in 3.1.1 numaralı bölümü uyarınca tüm gemilere yapılan ihracat kapsamında nitelendirilerek damga vergisinden istisna edilmesi yönünde görüşler bulunmaktaydı. Diğer taraftan, aynı tebliğin yukarıda yer verilen 3.2.21. numaralı bölümünde yakıt ve madeni yağlar hariç yabancı bandıralı gemi, uçak ve tırlara yapılan teslimlerin döviz kazandırıcı faaliyet olarak sayıldığı belirtilmiştir. Türk veya yabancı ayrıma yapılmaksızın tüm gemilere yapılan teslimlerin Gümrük Kanunu’nda ihracat olarak nitelendirilmesi mükelleflerde tereddüte neden olmuştur.

Konuya ilişkin, T.C. Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından, 09.06.2009 tarih ve 57636 sayılı ve 24.08.2009 tarih ve 79821 sayılı Maliye Bakanlığı’ndan alınan yazılara istinaden, Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüklerine gönderilen 22.10.2009 tarih ve 22936 sayılı bilgi yazısı ile Türk bandıralı gemilere gerçekleştirilen akaryakıt ve madeni yağ teslimine ilişkin ihracat beyannamesi üzerinden damga vergisi hesaplanmasına ilişkin açıklamalarda bulunulmuştur. Söz konusu yazılan bilgi yazısı ile her ne kadar Gümrük Kanunu’nda söz konusu işlem ihracat olara sayılmış olsa dahi, 1 Seri No.lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ’de yer alan ifadelere istinaden Türk bayraklı gemilere yapılan akaryakıt ve madeni yağ tesliminde damga vergisi ve harç istisnası uygulanmaması gerektiği belirtilmiştir.

III- SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Yukarıda yer verilen açıklamalar ve T.C. Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü yazısı doğrultusunda, Türk bandıralı gemilere yapılan akaryakıt ve madeni yağ satışına ilişkin düzenlenen beyannamelerde, söz konusu teslimin tebliğde yer verilen döviz kazandırıcı faaliyetler dışında kalmasından dolayı damga vergisi ve harç istisnasından yararlanılamayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.

Benzeri durumun yabancı bandıralı gemiler için de gündeme gelebileceği ve konunun iç yazılar yerine tebliğ ile açıklanması gerektiği düşüncesindeyiz.

Bekir ÇANKIR*

Yaklaşım

(*)        SMMM

NOT (Yukarıda konu edilen Damga Vergisi ve Harç değiştirilmiştir.)

Sefere çıkan Türk Ve Yabancı Bandıralı gemi ve hava taşıtlarına verilmesi işlemlerinin, söz konusu malın T.C. gümrük Bölgesinden çıkışının gümrük idarelerince düzenlenecek belgelerle tevsik edilmesi şartı ile, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 176’ ncı maddesi uyarınca ihracat kapsamında değerlendirilerek Damga Vergisi ve Harç istisnasından re’ sen faydalandırılması Bakanlığın (I) seri No’ lu Tebliğin (3.2.16) bendi ve Müsteşarlıkça yayımlanan 2008/6 sayılı tebliğin(6/3-m) bendinin yabancı bandıralı gemi, uçak veya tır’ ların bakım ve onarımı ile bakım ve onarım çerçevesinde gerçekleştirilen mal ve hizmet satışları şeklinde değiştirilmesi gerektiği şeklindeki görüşü Bakanlık uygun bulmuş olup, ilgili Bakanlık Yazısı ektedir.

Sayın Barış GUC beye teşekkür ederiz.