I - KONU
Uygulamada, zaman zaman geçici ve kabul usulüne tabi birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri ile ilgili olarak işin bitim tarihinin yanlış tespit edilmesi nedeniyle;
1- Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Kanunu gereğince yapılması gereken vergi tevkifatı konusunda aksaklıklar yaşanmakta, tevkifat yapılmaması gerektiği halde tevkifat yapılabilmekte, bu aksaklık, aynı yıl içinde yaşanmakla birlikte, ertesi yıla da sarkabilmekte;
2- İlgili yılın/yılların gelir ve kurumlar vergilerine ait vergi matrahları doğru olarak tespit edilememektedir.
II- KONUYLA İLGİLİ YASAL DÜZENLEME
Söz konusu uygulamayla ilgili olarak yeterli yasal düzenleme bulunmakta olup, konu ile ilgili düzenlemeler kısaca aşağıda belirtilmiştir.
Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri ile ilgili düzenleme Gelir Vergisi Kanunun 42. Maddesiyle yapılmış olup, 42. Madde de aşağıdaki gibidir:
“Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir.
Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar. “
Gelir Vergisi Kanunun 44 üncü maddesinde de, İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edileceği, bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılatın, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Oysa 5035 Sayılı Kanunun 48/4-b maddesiyle (01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere) 44. madde de yapılan değişiklikten önce geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın düzenlendiği tarih, bitim tarihi olarak kabul ediliyordu.
Kurumlar Vergisi ‘nin 15’inci maddesinin birinci bendi ile bu bende (a) alt bendi aşağıdaki gibidir:
“Kamu idare ve kuruluşları, iktisadî kamu kuruluşları, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, ziraî kazançlarını bilânço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler;
kurumlara avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben yaptıkları aşağıdaki ödemeler üzerinden istihkak sahiplerinin kurumlar vergisine mahsuben % 15 oranında kesinti yapmak zorundadırlar:
a) Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemeleri. “
Gelir Vergisi Kanunun 94. maddesinin ilgili bölümü de aşağıdaki gibidir:
“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1.………….
2………….
a)…………
b)………..
3. 42'nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden, (2006/11449 sayılı B.K.K. ile % 3 Yürürlük; 1.1.2007)
“..……………
Yukarıda belirtilen hükümler dikkate alındığında, geçici ve kesin kabul usulüne tabi birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarım işlerinden Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre yapılması gereken tevkifat işleminin hangi tarihe kadar yapılması gerektiği ile söz konusu faaliyetin bitim tarihinin dolayısıyla da ilgili yılın/yılların gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespiti konusunda tereddüt ortadan kalkmış olacaktır.
Bu bağlamda, Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yılın kati olarak tespiti için İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilecek; söz konusu inşaat ve onarım işlerine ait o yıl ve daha önceki yıllarda aktif ve pasif hesaplara alınan gider ve hasılatlar dikkate alınarak o yılın matrahı belirlenecektir.
Diğer taraftan, geçici ve kesin kabul usulüne tabi işlerde geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih işin bitim tarihi olduğundan bu tarihten kesin kabul tarihine kadar yapılacak hak ediş ödemelerinden tevkifat yapılmayacaktır.
Nitekim İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın hak edişlerden yapılacak tevkifatla ilgili bir muktezası da aşağıdadır.
T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı : B.07.1.GİB.4.34.16.01/GVK-42/1285
Konu : Yıllara sari inşaat işinde geçici kabul tarihinden sonra yapılacak demelerden tevkifat yapılıp yapılmayacağı hk.
..…………………………………
..…………………………………
Bu hüküm ve açıklamalara göre, geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan ve birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işinde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih işin bitim tarihi olarak kabul edilecek olup, bu tarihe kadar, firmanıza ödenecek istihkak bedelleri üzerinden gerekli tevkifatın yapılması ve bu tarih itibariyle çıkarılan kar ve zararın bu yılın geliri olarak beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak, işin bitim tarihini belirleyen geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarihten, işin kesin kabulünü sağlamak için kesin (kati) kabul tarihine kadar yapılan işler karşılığında firmanıza ödenecek istihkak bedelleri, ilgili yılın hasılatı olarak beyan edileceğinden, bu istihkak bedelleri üzerinden söz konusu tevkifatın yapılmasına gerek yoktur.”
III- SONUÇ
Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yılın kati olarak tespiti için İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilecek; söz konusu inşaat ve onarım işlerine ait o yıl ve daha önceki yıllarda aktif ve pasif hesaplara alınan gider ve hasılatlar dikkate alınarak o yılın matrahı belirlenecek, geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih işin bitim tarihi olduğundan bu tarihten kesin kabul tarihine kadar yapılacak hak ediş ödemelerinden tevkifat yapılmayacaktır.
Hüseyin Yörükoğlu
http://www.yontemymm.com.tr/makaleler/Gecici%20Ve%20Kabul%20... |
