I. Ücret gelirlerinin vergilendirilmesi

Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesinde, tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler için tam mükellef gerçek kişiler tarafından yıllık beyanname verilmeyeceği hükmü yer almaktadır. Aynı maddedeki parantez içi hüküm uyarınca tam mükellef gerçek kişilerin, tamamı tevkifata tabi tutulmuş olan birden fazla işverenden alınan ücretinin bulunması ve birden sonraki işverenlerden alınan ücretlerin toplamının Kanun’un 103. maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması halinde, söz konusu ücretlerin yıllık gelir vergisi beyannamesine dahil edilmesi gerekmektedir. Bu tutar 2010 yılında elde edilen ücret gelirleri için 22.000 TL, 2011 yılında elde edilen ücret gelirleri için 23.000 TL olarak uygulanmaktadır.

Ayrıca anılan Kanun’un 95. maddesinde de tevkif suretiyle vergilendirilmeyeceği hüküm altına alınan ücretlerin yıllık beyanname ile bildirilmesi gerektiği hususu düzenlenmiştir.

Yukarıda yer verilen düzenlemeler çerçevesinde 2010 yılında elde ettiği ücret gelirlerini beyan etmek zorunda olan mükellefler tarafından beyanname verilmesi durumunda gelir vergisi aşağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır.

Ücret dışındaki gelirler ise yukarıdaki tarife dışındaki bir tarifeye göre vergilendirilmektedir. İki tarife arasındaki fark sadece en üst gelir dilimlerinde ortaya çıkmaktadır. Ücret gelirleri için 22.000 TL ila 76.200 TL arasındaki gelirler için % 27 oranı uygulanırken, diğer gelirler için ise % 27’lik oran 22.000 TL ila 50.000 TL arasında uygulanmaktadır.

Buna göre 2010 yılında 76.200 TL’yi aşan bir gelir elde edilmesi durumunda, ücretliler, diğer gelir vergisi mükelleflerine göre [(76.200-50.000) * % 8=] 2.096 TL daha az gelir vergisi ödeyeceklerdir.

Sadece ücret geliri veya sadece ücret dışı gelirlerin gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi durumunda, beyannamede, ilgili gelirler için belirlenmiş olan gelir vergisi tarifesine göre gelir vergisi hesaplanacaktır.

II. Ücret ve diğer gelirlerin yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyanı

Yıllık gelir vergisi beyannamesinde diğer gelir unsurlarıyla birlikte ücret gelirlerinin de beyan edilmesi halinde, gelir vergisinin ne şekilde hesaplanacağı konusunda Maliye Bakanlığı tarafından 25 Şubat 2011 tarihli ve 75 numaralı Gelir Vergisi Sirküleri’nde açıklamalar yapılmıştır.

2010 takvim yılına ilişkin olarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinde 50.000 TL'yi aşacak şekilde ücretle birlikte diğer gelirlerin de beyan edilmesi durumunda, 50.000 TL'yi aşan tutarın ücret gelirine isabet eden kısmına daha düşük vergi oranının uygulanması gerekmektedir. Ücret geliri nedeniyle eksik hesaplanması gereken vergi tutarı aşağıda gösterilen şekilde hesaplanabilecektir.

- Beyannameye dahil edilen tüm gelirlerin toplamından oluşan “Vergiye Tabi Gelir (Matrah)” üzerinden, ücret dışındaki gelirler için geçerli olan aşağıdaki tarife esas alınarak gelir vergisi hesaplanacaktır.

- Beyannameye dahil edilen ücret gelirinin, beyan edilen toplam gelir içindeki oranı bulunarak, bu oranın toplam Vergiye Tabi Gelirin (Matrah) 50.000 TL'yi aşan kısmına uygulanması sonucunda ulaşılacak tutara (Bu tutar en fazla 26.200 TL olabilecektir.) % 8 oranının uygulanması suretiyle, beyan edilen ücret geliri dolayısıyla toplam vergiden indirilecek gelir vergisi tutarı hesaplanacaktır.

- Ücret geliri dolayısıyla eksik hesaplanması gereken vergi tutarının, beyannamedeki tüm gelirlerin toplamından oluşan matrah üzerinden hesaplanan vergi tutarından düşülmesi suretiyle, beyannamede gösterilecek "e;hesaplanan gelir vergisi"e; tutarı bulunmuş olacaktır.

Bakanlık tarafından, bu Sirküler'de belirlenen "e;hesaplanan gelir vergisi"e; tutarının tespitine ilişkin yöntemin dışında doğru sonucu verecek başka hesaplama şekillerinin de kullanılmasının mümkün olduğu ifade edilmiştir.

Örnek 1

Bay (A)’nın 2010 yılına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesindeki gelirleri aşağıdaki gibidir.

Buna göre, gelir vergisi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

a. Beyan edilen vergiye tabi gelir (matrah)üzerinden hesaplanan vergi

[(100.000 - 50.000) x % 35 + 11.520] = 29.020 TL

b. Beyan edilen ücret gelirinin beyan edilen toplam gelir içindeki oranı

[(35.000 + 25.000) / 100.000] = % 60

c. 50.000 TL'yi aşan vergiye tabi gelirin (matrah), beyan edilen ücret gelirine tekabül eden kısmı

[(100.000 - 50.000) X % 60] = 30.000 TL (26.200 TL'si dikkate alınacaktır.)

d. Beyan edilenücret geliri dolayısıyla eksik hesaplanacak gelir vergisi

(26.200 x % 8) = 2.096 TL

e. Hesaplanan gelir vergisi

(29.020 - 2.096) = 26.924 TL

f. Ödenmesi gereken gelir vergisi

(26.924 - 12.240) = 14.684 TL olacaktır.

Örnek 2

Bay (B)’nin 2010 yılına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesindeki gelirleri aşağıdaki gibidir.

Buna göre, gelir vergisi tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

a. Beyan edilen vergiye tabi gelir (matrah)üzerinden hesaplanan vergi

[(60.000 - 50.000) x % 35 + 11.520] = 15.020 TL

b. Beyan edilen ücret gelirinin beyan edilen toplam gelir içindeki oranı

(30.000 / 60.000) = % 50

c. 50.000 TL'yi aşan vergiye tabi gelirin (matrah), beyan edilen ücret gelirine tekabül eden kısmı

[(60.000 - 50.000) x % 50 = 5.000 TL

d. Beyan edilen ücret geliri dolayısıyla eksik hesaplanacak gelir vergisi

(5.000 x % 8) = 400 TL

e. Hesaplanan gelir vergisi

(15.020 - 400) = 14.620 TL

f. Ödenmesi gereken gelir vergisi

14.620 TL olacaktır.

E&Y Türkiye