Denetçi olabilecekler
MADDE 400- (1) Denetçi, ancak ortakları, yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ünvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Orta ve küçük ölçekli anonim şirketler, bir veya birden fazla yeminli mali müşaviri veya serbest muhasebeci mali müşaviri denetçi olarak seçebilirler. Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının nitelikleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan, Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. Aşağıdaki hâllerden birinin varlığında, yeminli mâlî müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, bağımsız denetleme kuruluşu ve bunun ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamaz. Şöyle ki, önceki cümlede sayılanlardan biri; a) Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,
b) Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa,
c) Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa,
d) Denetlenecek şirketle bağlantı hâlinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde yirmiden fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,
e) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunmuşsa,
f) Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunduğu için (e) bendine göre denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin veya onun ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat kendisi ise,
g) (a) ilâ (f) bentlerinde yer alan şartları taşıdığı için denetçi olamayan bir denetçinin nezdinde çalışıyorsa,
h) Son beş yıl içinde denetçiliğe ilişkin meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde otuzundan fazlasını denetlenecek şirkete veya ona yüzde yirmiden fazla pay ile iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa, denetçi olamaz; ancak, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, katlanılması güç bir durum ortaya çıkacaksa (h) bendindeki yasağın kaldırıl-ması için belli bir süreyle sınırlı olarak onay verebilir. (2) Bir bağımsız denetleme kuruluşunun, bir şirketin denetlenmesi için görevlendirdiği denetçi yedi yıl arka arkaya o şirket için denetleme raporu vermişse, o denetçi en az iki yıl için değiştirilir. (3) Denetçi, denetleme yaptığı şirkete, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında, danışmanlık veya hizmet veremez, bunu bir yavru şirketi aracılığıyla yapamaz. (4) Bu madde hükümleri, 554’üncü maddede öngörülen işlem denetçilerine de uygulanır. Kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, işlem denetçisi genel kurul tarafından atanır ve görevden alınır. Kanunda yukarıdaki düzenlemeler yapılırken Genel Gerekçesi’nde ise denetimin bir meslek olduğuna, özel bir denetim yerine genel ve tümlük denetimi olduğuna vurgu yapılmıştır. Aynı kanun genel gerekçeleri arasında TÜRMOB’un denetim mesleğinin merkezi ve etkin rol üstlenmesinin gerekliliğini vurgulamıştır. Bu denetimlerle ilgili olarak işletme büyüklüklerine aynı kanunun 1522 ve 1523’üncü maddelerinde yer verilmiştir. Aynı kanunun geçici 3’üncü maddesinde;
Kamu adına denetleyici tüzel kişiliğe haiz Üst Kurul kuruluncaya kadar 400’üncü maddede öngörülen denetçilerin denetlemeleri, bu kanun hüküm ve standartları amacına uygun olarak yapmalarını sağlamak için denetçilerin yerinden ve internetten denetleme bilgilerine erişimi suretiyle ve ayrıca gerekli bilgilerin alınarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından denetleneceğine yer verilmiştir. 6102 sayılı T.T.K. kapsamında anonim, limited ile adi komandit şirketleri denetleyecek meslek mensuplarına özel denetim programlarının oluşturulması mecburiyetinin getirileceği gibi bir durum ortaya çıkmaktadır. 6102 sayılı T.T.K.’nın geçici 4’üncü maddesi, kanunun yayım tarihinden itibaren iki yıl içinde kendi statülerini değiştirme yetkisi vermektedir. Bu geçici maddeye göre denetime tabi olan şirketlerin şahıs şirketlerine dönüşmesine imkan vermektedir. Ancak bu dönüşüm aşamasında, bu işlemlerin sonucunda vergisel yükümlülük (Kurumlar Vergisi ve Katma Değer Vergisi) durumu göz önüne alınmadan düzenleme yapılmıştır. Bu nevi değişikliklerin Kurumlar Vergisi ile KDV açısından istisnaya tabi tutulmaları için gerekli yasal düzenlemenin yapılması için ülkemizin en büyük ticaret odası olan İstanbul Ticaret Odası’nın ve ülkemizin en büyük meslek odası olan İSMMMO Odalarının Maliye Bakanlığı ve mali idare yetkilileri ile görüşerek, dönüşüm zaman dilimi içinde vergi istisnasının sağlanması gereksinimi görülmektedir. 6102 sayılı T.T.K.’nın Ticaret Sicili’nde yapılacak uygulamalarda teorik olarak düzenlemelerin yapılmaması için Ticaret Siciliyle ilgili oluşacak komisyonlara İTO’nun muhakkak aktif olarak temsilci göndermesini ve yapılacak çalışmalarda meslek komitemizin görüşünün alınmasını gerekli görmekteyiz. T.T.K. ile ilgili olarak yapılacak ikincil mevzuat çalışmalarında İTO, İSMMMO ve Komitemizin bu çalışmalarda yer alması gerekiyor. Bu bağlamda kanunun uygulamasıyla ilgili olarak çalışma komisyonu oluşturulmalıdır. SONUÇ:
6102 sayılı kanunun 397-406 maddeleri ve bu maddelerin Genel Gerekçeleri TMSK ve TÜRMOB’ u adres göstermektedir. Meslek mensuplarının bu denetim sürecine ve süreçte eğitimlere hazırlanması, bu sürenin doğru kullanılması, ülkemizin ve camiamızın faydasınadır. Numan Sağ http://www.ito.org.tr/wps/portal/gazete-detay?WCM_GLOBAL_CONTEXT=ito_portal_tr/ito-portal/gazete/gzt-2011/gzt-2011-2/gzt-2011-2-25/2aa9738045ead554ad29ef3e9e970e87 |
