Özel Tüketim Vergisi (ÖTV); sadece belirli mal gruplarının vergilendirildiği, tek aşamalı, az sayıda yükümlüsü olan, yönetimi kolay bir özel harcama vergisidir.

I- GİRİŞ

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu ile 1 Ağustos 2002 tarihinden itibaren ÖTV uygulaması başlamıştır. ÖTV kapsamına sadece belirli sayıda mal teslimleri girmektedir. Hizmet ifaları ise bu verginin konusu dışındadır.

ÖTV kapsamına giren mallar, 4760 sayılı ÖTV Kanunu’na ekli 4 ayrı listede, gümrük tarife istatistik pozisyon numaraları (GTİP) itibarıyla yer almıştır. Türk Gümrük Tarife Cetveli, uluslararası mal tanımlama sistemi olan “Armonize Sistem (Kombine) Nomanklatürü”ne uygundur. Buna göre benzin, motorin, sigara ve binek otomobili gibi ÖTV’ye tabi malların GTİP numaraları dünyanın her ülkesinde aynıdır.

Genel olarak bakacak olursak, ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listede; çoğunluğu petrol ürünlerinden oluşan enerji ürünleri, (II) sayılı listede; motorlu kara, hava ve deniz taşıt araçları, (III) sayılı listede; kolalı gazoz, alkollü içecekler ve tütün mamulleri, (IV) sayılı listede ise; beyaz eşya ve diğer elektrikli ev aletleri, oyun makineleri, havyar, kürk, cep telefonları, silahlar, klimalar gibi bazı tüketim maddeleri yer almaktadır.

ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listedeki petrol ürünlerinde ÖTV uygulamasının genel çerçevesi bu makalenin konusunu oluşturmaktadır.

II- UYGULAMANIN GENEL ESASLARI

A- (I) SAYILI LİSTEDEKİ MALLARIN KAPSAMI VE VERGİNİN KONUSU

Petrol ürünleri ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listede (A) ve (B) olmak üzere iki ayrı cetvelde tasnif edilmiştir.

(A) Cetvelinde piyasada akaryakıt olarak kullanılan benzin, motorin, biodizel, fuel-oil gibi ürünler ile doğalgaz ve LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) yer almaktadır.

(B) cetvelinde ise yasal olmayan şekilde akaryakıtlara karıştırılması mümkün olan ve aynı zamanda sanayicilerin üretimlerinde girdi olarak kullandıkları solvent diye adlandırılan mallar ile baz yağ, madeni yağ, yağlama müstahzarı, tiner gibi ürünler yer almaktadır. Bu ürünler ÖTV kapsamına alınmakla birlikte, tecil-terkin sistemi ve kanundaki yetki kullanılarak çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararları (BKK) ile getirilen indirimli vergi uygulamaları sayesinde düşük vergili veya vergisiz olarak sanayicilere teslim edilebilmektedir.

Petrol ürünlerinin, ithalatçıları veya rafineriler dâhil imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmamış olanlarının müzayede yoluyla satışı, bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV’ye tâbidir.

(I) sayılı listedeki malların ithali vergiye tabi değildir. Ancak, Kanun’un 16/4. maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetki uyarınca, bu malların ithali sırasında yurt içinde ödenecek ÖTV’ye karşılık olmak üzere gümrükte teminat alınmaktadır.

B- VERGİYİ DOĞURAN OLAY

Petrol ürünleri için vergiyi doğuran olay, bir defaya mahsus olmak üzere bunların rafineriler dahil imalatçılar veya ithalatçılar tarafından yurt içindeki ilk tesliminde veya teslim sayılan hallerinde meydana gelmektedir. Örneğin bir fabrikada üretilen madeni yağın aynı fabrikada üretim yapan makinelerin yağlanması amacıyla kullanılması halinde, bu kullanıma ilişkin olarak ÖTV Kanunu’nun 2/3-a maddesi uyarınca teslim sayılan haller kapsamında ÖTV beyan edilmesi gerekmektedir.

Bu ürünlerinin ÖTV uygulanmadan önce müzayede suretiyle satışında da bir defaya mahsus olmak üzere vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir.

C- VERGİNİN MÜKELLEFİ VE SORUMLUSU

(I) sayılı listedeki malları;

- İmal edenler (petrol ürünlerini üreten rafineriler, madeni yağ imalatçıları, biodizel imalatçıları gibi),

- İthal edenler (akaryakıt, LPG ve doğal gaz dağıtım şirketleri gibi),

- Müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler (standartlara uygun kaçak akaryakıtları tasfiye eden il özel idareleri gibi),

- Belgesiz olarak bulunduranlar (deposunda bulunan akaryakıtın belgesini ibraz edemeyen akaryakıt istasyonu gibi)

verginin mükellefidir.

Mükellef Türkiye’de yerleşik değilse, işyeri yoksa veya Maliye Bakanlığı gerekli görürse, işleme taraf olanları petrol ürünlerinin vergisinin ödenmesinden sorumlu tutabilir. Bu durumla ilgili olarak, satılan veya kiralanan araçların deposunda bulunan ÖTV’si sıfıra indirilmiş deniz yakıtının vergisinin, aracı satan veya kiraya veren donatan ya da kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesini örnek olarak verebiliriz.

D- MÜTESELSİLEN SORUMLU OLANLAR

Petrol ürünlerini;

- Fason olarak imal eden rafineriler,

- Daha yüksek tutarda vergiye tabi mal olarak kullanan veya üçüncü kişilere satan alıcılar,

- Ulusal markeri bulunmayan veya standartlara uygun olmayan mal olarak bulunduran işyerleri hesaplanan vergiyi varsa vergi ziyaı cezası birlikte müteselsilen ödemekle sorumludurlar.

Örnek-1: Rafineriden mutfak tüplerine doldurmak üzere düşük vergili LPG alan bir dağıtım firması bu malı vergi tutarı daha yüksek olan otogaz istasyonlarına satarsa, aradaki fark, vergi ziyaı cezasıyla birlikte dağıtım firmasından tahsil edilecektir.

Örnek-2: 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu uyarınca kullanılma zorunluluğu getirilen ulusal markeri bulunmayan veya standartlara uygun olmayan motorini akaryakıt istasyonunda satan işyeri sahibinden, bu malın miktarı üzerinden hesaplanan vergi, vergi ziyaı cezası ile birlikte tahsil edilecektir.

E- VERGİNİN HESAPLANMASI

Petrol ürünleri için birim miktar başına belirlenen tutarlarda maktu (spesifik) vergi alınmakta, malın değeri üzerinden oransal (advalorem) vergi uygulanmamaktadır. Buna göre vergi,  teslim edilen mal miktarı ile malın vergi tutarı çarpılmak suretiyle hesaplanmaktadır.

Örneğin 15.10.2010 tarihinde 1000 litre 95 oktanlı kurşunsuz benzin teslim eden ithalatçı dağıtım şirketi, söz konusu mal için bu tarihte geçerli olan 1,8915 Türk Lirası/ Litre özel tüketim vergisi uygulayarak satış faturasında 1891,50 TL vergi hesaplayacaktır.

F- (I) SAYILI LİSTEDEKİ BAZI MALLARIN VERGİ TUTARLARI VE ÖLÇÜLERİ*

Kurşunsuz Benzin (98 oktan)                  2,0135 TL/ Litre

Kurşunsuz Benzin (95 oktan)                  1,8915 TL/ Litre

Motorin (Eurodiesel)                                 1,3045 TL/ Litre

Kırsal Motorin                                              1,2345 TL/Litre

Biodizel                                                        0,9100 TL/Litre

Kalorifer Yakıtı                                            0,4760 TL/Litre

LPG (Sanayi, Konut)                                  1,2100 TL/Kg

LPG (Otogaz)                                              1,2780 TL/Kg

Doğalgaz (Sanayi, Konut)                        0,0230 TL/Standart Metreküp

Doğalgaz (Otogaz)                                    0,6964 TL/Standart Metreküp

Solventler                                                    2,0135 TL/ Litre

Baz Yağlar, Madeni Yağlar                       1,0560 TL/Kg

Yağlama Müstahzarları                             0,3000 TL/Kg

Tiner                                                              0,0650 TL/Kg

Gazyağı                                                        0,7605 TL/Kg

* 15.10.2010 tarihinde geçerli tutarlardır.

Ayrıca Bakanlar Kurulu, bu listedeki malların kullanım yerlerine göre farklı tutarlar belirlenmesi konusundaki yetkisini kullanılarak petrol ürünlerinin kullanım yerlerine göre indirimli vergi tutarları belirlenmiştir. Örneğin, deniz taşımacılığı ve balıkçılıkta kullanılan motorin ve fuel-oil teslimleri ile aerosol üretiminde kullanılan LPG teslimlerinde ÖTV sıfır olarak uygulanmaktadır.

G- VERGİ İNDİRİMİ

ÖTV Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca ÖTV ödenerek satın alınan petrol ürünlerinin ÖTV’nin konusuna giren aynı listedeki bir başka malın imalinde kullanılması halinde ödenen vergi, imal edilen malın tesliminden doğan vergiden indirilir.

Örneğin baz yağ satın alarak yağlama müstahzarı (sentetik madeni yağ) üreten üreticiler, yağlama müstahzarının satışı sırasında hesaplayacağı vergiden, üretimde kullandığı baz yağa ödediği vergiyi indirebilecektir. Üretime sevk edilmeyen baz yağ için ödenen verginin indirimi mümkün değildir. Yağlama müstahzarı üretiminde kullanılmış olmasına rağmen henüz satılmayan, stoktaki yağlama müstahzarının bünyesinde yer alan baz yağ için ödenen verginin de, bu dönemde satılan yağlama müstahzarından tahsil edilen ÖTV’den indirilmesi söz konusu olmayacaktır. Bu durumda, yağlama müstahzarı satışında fiilen indirilemeyen yüklenilen verginin maliyet unsuru olarak dikkate alınması gerekmektedir.

H- BEYAN VE ÖDEME

Her ayın ilk on beş günlük birinci ve kalan günlerinden oluşan ikinci dönemi vergilendirme dönemidir. Buna göre vergilendirme dönemlerine ait 1 numaralı ÖTV Beyannamesi, takip eden 10. gün sonuna kadar vergi dairesine verilecek, vergi de bu sürede ödenecektir. Örneğin 25.09.2010 tarihinde 10.000 litre motorin teslim eden rafineri şirketin, bu mala ilişkin hesapladığı 13.045 TL tutarındaki vergiyi 01.10.2010 tarihinden 10.10.2010 tarihine kadar ÖTV yönünden bağlı olduğu vergi dairesine beyan etmesi ve bu süre içinde ödemesi gerekecektir.

Herhangi bir vergilendirme döneminde vergiye tabi işlemi bulunmayan mükellefler de beyanname vermek zorundadırlar. Bu zorunluluğa uymayanlara özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır.

İ- VERGİNİN BELGELERDE GÖSTERİLMESİ VE DÜZELTME İŞLEMLERİ

ÖTV Kanunu’nun 15. maddesi gereğince mükellefler ÖTV’yi satış belgelerinde ayrıca göstermeye mecburdurlar. Vergiye tâbi bir işlem söz konusu olmadığı halde, düzenlediği bu tür belgelerde bu vergiyi hatalı bir şekilde gösterenler de söz konusu vergiyi beyan ve ödemekle mükelleftirler. Bu hüküm, Kanun’a göre hesaplamak zorunda oldukları vergi tutarından daha yüksek bir tutarı gösteren mükellefler için de geçerlidir. Bu hükümle alıcılardan fazla veya yersiz tahsil edilen ÖTV tutarların satıcılarda kalmasının önlenmesi amaçlanmıştır.

Diğer taraftan, petrol ürünleri için ödenen ÖTV’nin düzeltilmesi, ancak malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi veya işlemden vazgeçilmesi ve yersiz ya da fazla ödenen vergilerin alıcılara iade edilmesi halinde mümkündür. Bu durumda, mallar alıcıya teslim edilmişse iade edilen malların ÖTV mükellefinin işletmesine girmesi, ÖTV tahsil edilmişse alıcıya iade edilmesi ve bu işlemlerin defter kayıtları ve belgelerde gösterilmesi gerekmektedir. Bu şartlarla düzeltme işlemi; fazla veya yersiz tahsil edilen ÖTV’nin, bu durumun ortaya çıktığı döneme ait beyannamede “İndirimler” bölümüne yazılması suretiyle yapılacaktır.

J- (I) SAYILI LİSTEDEKİ MALLARIN İTHALİNDE TEMİNAT UYGULAMASI

ÖTV Kanunu’nun 16/4. maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetki uyarınca, petrol ürünlerinin ithali sırasında;

- Aynı cetveldeki ürünlerin imalinde kullanılmak üzere ithalatta, imal edilen ürünün tesliminde uygulanacak ÖTV tutarı (Örneğin tiner imali için solvent ithalinde 0,065 TL/Kg. yağlama müstahzarı için baz yağ ithalinde 0,30 TL/Kg.),

- Bunun dışında ithal edilen ürünün yurt içinde tesliminde uygulanacak ÖTV tutarı kadar gümrük idaresine teminat verilir.

Gümrüğe verilen teminat, ÖTV beyanı ve/veya vergi ödenmesi (ayrıca gerekiyorsa kullanıma ilişkin rapor ibrazı) üzerine mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesinin ilgili gümrük idaresine (EK:12) bilgi formunu göndermesi suretiyle çözülmektedir.

III- İSTİSNALAR

A- İHRACAT İSTİSNASI

ÖTV Kanunu’nun 5/1. maddesi hükmünce, yurt dışındaki alıcılara teslim edilen ve Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi’nden çıkan mallar vergiden istisna edilmiştir.

Buna göre, yurt dışındaki alıcılara Türkiye’de teslim edilen mallar için ihracat istisnası uygulanmayacaktır. Yabancı bayraklı gemiler ile yabancı hava yolu firmalarına yapılan petrol ürünleri teslimlerinde de ihracat istisnası uygulanacaktır.

Serbest bölgelere veya yetkili gümrük antreposu işleticilerine yapılan teslimlerle özel fatura ile yapılan teslimlerin ihracat teslimi sayılacağına dair KDV mevzuatında yer alan hükümler ÖTV mevzuatında yer almadığından, bu tür teslimlerde ÖTV yönünden ihracat istisnası uygulanması mümkün değildir.

Ayrıca Kanun’un 5/2. maddesi uyarınca, ÖTV mükelleflerinden satın alınan petrol ürünlerinin ihraç edilmesi halinde, vergi dairesine beyan edilerek ödenmiş olması şartıyla mükellefe ödenen vergi,  ihracatçıya iade edilmektedir. Dolayısıyla, ÖTV mükellefinden satın alınmayan mallar için, ÖTV’nin iadesi söz konusu değildir.

Öte yandan ÖTV Kanunu’nun 8/2. maddesiyle ihraç kaydıyla teslimlerde tecil-terkin uygulanması öngörülmüştür. Bu uygulama, ihracatçının doğrudan ÖTV mükelleflerinden satın aldıkları mallar için söz konusudur.

Bu uygulamada satıcının ÖTV mükellefi, alıcının ihracatçı olması yeterlidir. İhraç kaydıyla yapılacak teslimler için cins, nitelik veya miktar konusunda bir sınırlama yoktur. Satış faturasında ÖTV ayrıca gösterilir, ancak tahsil edilmediği belirtilir. Beyannamede ayrıca gösterilen tutar tecil edilir. İhraç kaydıyla teslim edilen malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde ihracat gerçekleşirse tecil edilen vergi terkin olunur. Aksi halde tecil edilen vergi gecikme zammıyla (mücbir sebep halinde tecil faiziyle) satıcıdan tahsil edilir.

Serbest bölgeye, yetkili gümrük antreposu işleticilerine veya Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara teslim edilecek mallar için ÖTV istisnası uygulanamayacağı gibi, bu şekilde ihraç edilecek olan malların ÖTV mükelleflerinden satın alınmasında, ÖTV Kanunu’nun 8/2. maddesi kapsamında tecil-terkin uygulanması da söz konusu değildir.

B- DİPLOMATİK İSTİSNA

ÖTV Kanunu’nun 6. maddesi hükmünce, petrol ürünlerinin, karşılıklı olmak kaydıyla, yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilik ve konsolosluklarına, bunların diplomatik statüyü haiz diplomatik misyon şeflerine, meslekten konsolosluk memurlarına, uluslararası anlaşmalarla vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlara ve bunların diplomatik haklara sahip mensuplarına kendi ihtiyaçları için teslimi vergiden istisnadır

İstisna uygulamasında karşılıklılık esas olduğundan ülkemiz diplomatlarına bu ürünlerde istisna uygulamayan ülkelerin diplomatları söz konusu istisnadan yararlanamamaktadırlar. Diplomatik istisnadan yararlanacak olanlara Dışişleri Bakanlığı’nca yararlanacakları malları ve miktarlarını gösteren takrir belgeleri verilmektedir. Bu belgeler ibraz edilmek suretiyle, satın alınan mallar için ÖTV uygulanmaması sağlanmaktadır.

C- SİLAHLI KUVVETLERE YAPILAN TESLİMLERDE İSTİSNA

ÖTV Kanunu’nun 7/1-a maddesi hükmünce, Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatına petrol ürünleri teslimleri ÖTV’den istisna edilmiştir. Buna göre ÖTV mükellefleri, sözü edilen kurumlara veya bunların gerek göstermesi ve işlemlerin bu kurumlar adına yapılması koşuluyla akaryakıt ikmali yapan kuruluşlara yapacağı teslimlerde ÖTV hesaplamayacaklardır.

İstisna uygulanabilmesi için, söz konusu kurumların istisna kapsamında satın alacakları petrol ürünlerinin miktarını gösteren bir yazıyı ÖTV mükellefine veya akaryakıt ikmalini yapan firmaya vermeleri gerekmektedir. Dolayısıyla ÖTV mükellefi olmayan istasyon ve bayilerin istisna kapsamında mal teslim etmeleri mümkün değildir.

D- PETROL ARAMA VE ÜRETİM FAALİYETLERİNDE İSTİSNA

ÖTV Kanunu’nun 7/1-b maddesi ile Petrol Kanunu hükümlerine göre petrol arama ve üretim faaliyeti yapanlara, bu faaliyetlerinde kullanmak üzere petrol ürünlerinin teslimi ÖTV’den istisna edilmiştir.

İstisna uygulamasında, petrol hakkı sahibi veya onun adına hareket eden temsilcisi ya da Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nce kabul edilmiş müteahhidinin, satın almak istedikleri petrol ürünlerine ait bir listeyi Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne vermeleri ve onaylatmaları gerekmektedir. Bu liste veya noter onaylı örneği ÖTV mükelleflerine veya akaryakıt dağıtım kuruluşlarına verilerek istisna kapsamında kullanılacak petrol ürünleri satın alınabilmektedir.

E- TASFİYELİK MALLARIN KAMU KURUMLARINA BEDELSİZ TESLİMLERİNDE İSTİSNA

ÖTV Kanunu’nun 7/1-c maddesine göre,  4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca tasfiyelik hale gelen petrol ürünlerinin; tabii afetler, bulaşıcı hastalıklar ve benzeri olağanüstü durumlarda genel ve özel bütçeli dairelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettiği birliklere bedelsiz teslimleri vergiden müstesnadır.

Bu amaçla yapılan teslimlerde ÖTV mükelleflerince herhangi bir bedel alınması halinde, istisna uygulanamayacaktır.

F- İHRAÇ MALI TAŞIYAN ARAÇLARA MOTORİN TESLİMİNDE İSTİSNA

Bu istisna ÖTV Kanunu’nun 7/A maddesiyle düzenlenmiştir. İstisnanın uygulanacağı sınır kapıları BKK’lar ile belirlenmiştir. Hâlihazırda Ambarlı, Gürbulak, Çanakkale Kepez, Çeşme, Pendik, İpsala, Tekirdağ, Kapıkule ve Hamzabeyli sınır kapılarındaki gümrüklü sahalarda istisna uygulanmaktadır.

İstisna kapsamındaki motorin teslimleri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans almış bayiler tarafından, yurt dışına ihracat rejimi kapsamında mal taşıyan kamyon, çekici ve soğutucu ünitesine sahip yarı römorkların, gerek aracı hareket ettiren gerekse soğutucu üniteleri çalıştıran motorların standart yakıt depolarına konulan miktarla sınırlı olmak üzere uygulanmaktadır.

Bu istisna kapsamında yapılan motorin teslimleri ile ilgili olarak her takvim yılı için yeminli mali müşavirler tarafından faaliyet raporu düzenlenmesi ve bu raporların takvim yılını takip eden 2 ay içerisinde KDV mükellefiyetlerinin bulunduğu yer vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir.

G- ULUSLARARASI ANLAŞMALARDAN KAYNAKLANAN İSTİSNALAR

ÖTV Kanunu’nun 10/1. maddesi uyarınca, (I) sayılı listeye yönelik TBMM tarafından onaylanan uluslararası anlaşmalarda yer alan istisna veya muafiyet hükümleri, ÖTV Kanunu’nda bu yönde hüküm düzenlenmese bile uygulanabilecektir.

H- ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KULLANILAN FUEL-OİL VE MOTORİN TESLİMLERİNDE İSTİSNA

ÖTV Kanunu’nun geçici 5. maddesiyle düzenlenen hüküm uyarınca, 31.12.2012 tarihine kadar, elektrik üretim lisansı sahibi gerçek ve tüzel kişilere; yalnızca elektrik üretiminde kullanılmak üzere fuel-oil teslimi ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından elektrik arz güvenliğinin sağlanması amacıyla, birincil yakıtı doğalgaz ve ikincil yakıtı akaryakıt olan santrallere aynı amaçla kullanılmak üzere motorin teslimi vergiden müstesna edilmiştir.

İstisna uygulamasında yalnızca elektrik üretiminde kullanılmak üzere satın alınacak fuel-oilleri, “İstisna Kapsamında Fuel-Oil Satın Alma İzin Belgesi”ni haiz, motorinleri ise “İstisna Kapsamında Motorin Satın Alma İzin Belgesi”ni haiz üreticiler, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen “Dağıtım İzin Belgesi”ni haiz, 04.12.2003 tarih ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nda tanımlanan; “Rafinerici” ve “Dağıtıcı”lardan satın alabileceklerdir.

IV- (B) CETVELİNDEKİ MALLARIN SANAYİDE KULLANIMINDA TECİL/TERKİN UYGULAMASI

ÖTV Kanunu’nun 8/1. maddesiyle düzenlenmiştir. Bu uygulamadan, (B) cetvelindeki malları imalatlarında hammadde ya da yarı mamul olarak kullanarak (I) sayılı liste dışındaki malları üreten sanayi sicil belgeli imalatçılar yaralanmaktadır. Verginin önce tecil edilip daha sonra terkin edilmesi yöntemiyle uygulanan bu işlemde, yurt içinden satın alınan malların vergisinin tecil tarihini, ithal edilen malların ise ithal tarihini takip eden aybaşından itibaren 12 ay içerisinde üretimde kullanımı zorunludur. Bu kullanım, kullanımın gerçekleştiği takvim yılını takip eden yılın mart ayı sonuna kadar YMM üretim tasdik raporu ile tevsik edilecektir. Uygulamanın usul ve esaslarına uyulmaması halinde, tecil edilen vergi gecikme zammıyla (mücbir sebep halinde tecil faiziyle) sanayiciden tahsil edilmektedir.

V- İNDİRİMLİ VERGİ UYGULAMALARI

A- (B) CETVELİNDEKİ MALLARIN AYNI CETVELDEKİ MALLARIN İMALİNDE KULLANILMAK ÜZERE TESLİMİ

30.11.2002 tarih ve 2002/4930 sayılı BKK’nın 4. maddesi ile düzenlenmiştir. ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listenin (B) cetvelinde yer alan akaryakıt harici petrol ürünlerinin, aynı cetveldeki malların imalinde kullanılmak üzere tesliminde imal edilen ürünün tabi olduğu ÖTV tutarının uygulanması öngörülmüştür.

Örneğin: (I) sayılı listenin (B) cetvelinde yer alan solventi alıp, yine aynı cetvelde yer alan tinerin üretiminde kullanan sanayiciler, bu uygulama sayesinde solventin vergisi olan 2,0135 TL/kg yerine tinerin vergisi olan kilogram başına 0,0650 TL ödeyeceklerdir.

Bu uygulamadan sanayi sicil belgeli imalatçılar yaralanmaktadır. Uygulama kapsamında satın alınan veya ithal edilen malların satın alma ya da ithal tarihini takip eden aybaşından itibaren 12 ay içerisinde üretimde kullanılması zorunludur. Bu kullanım, kullanımın gerçekleştiği takvim yılını takip eden yılın mart ayı sonuna kadar YMM raporu ile tevsik edilecektir.

B- DENİZ ARAÇLARINA MOTORİN VE FUEL-OİL TESLİMLERİ

Bu düzenleme 01.07.2003 tarih ve 2003/5868 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Uygulamadan Türk Uluslararası Gemi Siciline ve Milli Gemi Siciline kayıtlı olan ve kabotaj hattında sadece yük veya yolcu taşıyan veya hizmet yapan gemi ve ticari yatlar ile balıkçı tekneleri yararlanabilmektedir.

Uygulama ile deniz araçlarında kullanılan motorin ve fuel-oil teslimlerinde ÖTV tutarı sıfıra indirilmiştir. Uygulama kapsamında deniz aracı kullanıcıları, deniz ticaret odası veya liman başkanlıklarından aldıkları ve vergi dairesine de onaylattıkları yakıt alım defterine işlemek koşuluyla, vergi dairesince dağıtım izin belgesi verilen dağıtıcılardan sıfır ÖTV’li deniz yakıtı satın alabilmektedirler.

Uygulama kapsamında deniz yakıtı satın alanlar, faaliyetlerine yönelik her takvim yılının altı aylık dönemleri itibariyle düzenlenecek YMM raporlarını, bu dönemleri takip eden bir ay içinde ile vergi dairesine ibraz etmek zorundadırlar.

C- MADENİ YAĞ VE YAĞLAMA MÜSTAHZARI İMALATÇILARINA BAZ YAĞ TESLİMLERİ

Bu düzenleme 13.11.2003 tarih ve 2003/6467 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Uygulamadan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nca Madeni Yağ Lisansı verilen sanayi sicil belgeli imalatçılar yaralanmaktadır. Bu uygulamayla madeni yağ ve yağlama müstahzarı üreticileri baz yağını, baz yağı için geçerli olan 1,0560 TL/kg yerine 0,0500 TL/kg, ödeyerek satın alabileceklerdir.

Uygulama kapsamında satın alınan baz yağ, sadece madeni yağ veya yağlama müstahzarı üretiminde kullanılmalı ve üretilen mallar aşağıdaki uygulamalar kapsamında teslim edilmelidir.

- (B) cetvelindeki mallarda sanayicilere tecil/terkin uygulaması,

- İhraç kaydıyla teslimlerde tecil-terkin uygulaması,

- İhracat istisnası.

Baz yağının teslim tarihini takip eden aybaşından itibaren 3 ay içerisinde üretimde kullanılması ve üretilen malların yukarıda belirtilen uygulamalar kapsamında teslim edildiğinin aynı sürede YMM raporu ile tevsik edilmesi şarttır. Söz konusu BKK yalnızca ÖTV mükelleflerinden alınan mallarda uygulanabilmektedir.

D- BİYOETANOLLÜ BENZİN TESLİMİ

Bu düzenleme 04.04.2005 tarih ve 2005/8704 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Biyoetanol, nişastalı tarım ürünlerinden elde edilebilen ve benzin türleri ile karıştırılmak suretiyle kullanılması mümkün olan bir yakıttır. Biyoetanol üretiminde şeker pancarı, buğday, arpa ve patates gibi ürünler kullanılabilmektedir. Biyoetanolün kendisi ÖTV’ye tabi değildir.

Bu uygulama ile sadece yerli tarım ürünlerinden elde edilen biyoetanolün kurşunsuz benzinlere karıştırılması halinde karışım sonrası ortaya çıkan kurşunsuz benzinlerin %2’ye kadar olan kısmının tesliminde ÖTV tutarı sıfıra indirilmiştir.

Böylece, yerli tarım ürünlerinin enerji sektörüne kazandırılması desteklenmiş ve ülkemizin benzin ithalat miktarının azaltılması amaçlanmıştır. Uygulamadan harmanlama izin belgesini haiz, Petrol Piyasası Kanunu’nda tanımlanan rafinerici ve dağıtıcılar yararlanabilecektir.

Uygulama kapsamında biyoetanol ve biyoetanollü benzin teslimi faaliyetinde bulunanlar, her takvim yılının altı aylık dönemleri itibariyle düzenlenecek YMM raporlarını, bu dönemleri takip eden bir ay içinde ile vergi dairesine ibraz etmek zorundadırlar.

E- BİODİZEL VE BİODİZELLİ MOTORİN TESLİMİ

Bu düzenleme 05.06.2006 tarih ve 2006/11202 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Kanola, soya, ayçiçeği, pamuk ve mısır gibi yağlı bitkilerden veya hayvansal yağlardan ya da geri dönüşümü mümkün olan restoran yağlarından elde edilebilen ve saf olarak veya motorinlere karıştırılmak suretiyle kullanılması mümkün olan biodizelin kendisi de ÖTV’ye tabidir.

Kararname uyarınca, yerli tarım ürünlerinden elde edilmiş oto biodizelin biodizel üretim belgesini haiz biodizel üreten gerçek veya tüzel kişiler tarafından, Petrol Piyasası Kanunu’nda tanımlanan rafineri ve dağıtıcılara ÖTV’ye tabi motorinlere karıştırılmak üzere teslimi sıfır ÖTV’li olarak yapılabilecektir.

Ayrıca rafineri ve dağıtıcılar ise sıfır ÖTV’li olarak aldıkları biodizeli motorin türleri ile karıştırmak suretiyle elde edecekleri biodizelli motorin teslimlerinde Kararname’ye göre % 2 oranına kadar vergi indirimi uygulayabileceklerdir.

Bu uygulama sadece yerli tarım ürünlerinden elde edilmiş biodizel için geçerlidir. Böylece, yerli tarım ürünlerinin enerji sektörüne kazandırılması desteklenmiş ve ülkemizin motorin ithalat miktarının azaltılması amaçlanmıştır.

Uygulama kapsamında biodizel ve biodizelli motorin teslimi faaliyetinde bulunanların, Gelir İdaresi Başkanlığı’na her takvim yılının 3’er aylık dönemleri itibarıyla bu dönemleri takip eden 1 ay içerisinde bildirim gönderme zorunlulukları vardır.

F- İHRAÇ EDİLECEK ELEKTRİK ÜRETİMİ İÇİN FUEL-OİL TESLİMLERİ

Bu düzenleme 26.06.2006 tarih ve 2006/10798 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Söz konusu BKK uyarınca, ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan fuel-oillerin, ihraç edilecek elektrik üretiminde kullanılmak üzere tesliminde ÖTV tutarı sıfıra indirilmiştir.

G- ETİLEN ÜRETİMİ İÇİN LPG TESLİMLERİ

Bu düzenleme 18.08.2008 tarih ve 2008/14061 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Söz konusu BKK uyarınca, ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan LPG’nin, etilen üretiminde kullanılmak üzere tesliminde ÖTV tutarı sıfıra indirilmiştir.

H- AEROSOL ÜRETİMİ İÇİN LPG TESLİMLERİ

Bu düzenleme 05.02.2010 tarih ve 2008/135 sayılı BKK ile gerçekleştirilmiştir. Söz konusu BKK uyarınca, ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer alan LPG’nin, aerosol üretiminde kullanılmak üzere tesliminde ÖTV tutarı sıfıra indirilmiştir.

Aerosol, deodorant, böcek ilacı, mobilya cilası spreyleri, oda spreyleri, silikon parlatıcı, traş köpüğü gibi itici gaz marifetiyle basınç altında tutulan sıvılaştırılmış püskürtmeli gaz ürünlerini ifade etmektedir.

Aerosol üretiminde kullanılmaya uygun standardize edilmiş LPG’yi, yalnızca “LPG Satın Alma İzin Belgesi”ni haiz üreticiler satın alabilecek veya ithal edebileceklerdir. Uygulama kapsamında teslim edilecek olan LPG’yi ise yalnızca Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan alınan “Dağıtım İzin Belgesi”ni haiz dağıtıcılar teslim edebilmektedirler.

Uygulama kapsamındaki YMM tarafından düzenlenecek “Aerosol Üretim Tasdik Raporu”nun, bu dönemleri takip eden 2 ay içerisinde, üreticilerin KDV yönünden bağlı oldukları yer vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir.

Ersin SAKLAR*

Yaklaşım

* Gelir İdaresi Başkanlığı, ÖTV Müdürü