Vergi Usul Kanunu’nun 279. maddesinde menkul kıymetlerin değerleme ilkeleri yer almaktadır. Söz konusu maddede bilançoya dâhil iktisadi kıymetlerden, hisse senetleri ile fon portföyünün en az % 51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgelerinin alış bedeliyle, bunların dışında kalan her türlü menkul kıymetin ise borsa rayiciyle değerlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Maddenin devamında, borsa rayicinin bulunmaması veya borsa rayicinin muvazaalı biçimde oluştuğunun anlaşılması halinde, değerlemeye esas bedelin; menkul kıymetin alış bedeline, vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkı dâhil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanacağı belirtilmektedir. Ancak borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetlerin de alış bedeliyle değerleneceği anılan maddede, ayrıca hükme bağlanmıştır.

Yukarıda bahsi geçen değerleme ölçülerinden biri olan “borsa rayici”nden ne anlaşılması gerektiği de yine aynı Kanun’un 263. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre borsa rayici, gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerin ortalama değerleri olarak tanımlanmaktadır.

Bu hükümler uyarınca gerek geçici vergi dönemleri sonu, gerekse de kurumlar vergisi dönemi sonu itibariyle aktifte kayıtlı bulunan ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Tahvil ve Bono Piyasası’nda işlem gören bono ve tahvillerin borsa rayiçlerinin bilinmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Söz konusu bono ve tahviller için bu rayiçler, değerlemeden önceki son işlem günü olan 31 Mart 2011 tarihinde gerçekleştirilen işlemler sonucu oluşan ağırlıklı ortalama fiyatlar olacaktır.

Değerlemeye konu olacak bono ve tahvillerle ilgili olarak, İMKB’de, anılan tarih itibariyle oluşan ve İMKB’nin günlük bülteni ile duyurulan ağırlıklı ortalama fiyatlar (takas fiyatı) gösterilmektedir.

İşletmenin aktifine kayıtlı söz konusu menkul kıymetlerin, Vergi Usul Kanunu’nun 279. maddesi kapsamında, 31 Mart 2011 tarihi itibariyle yapılacak değerleme işlemlerinde ekli tabloda yer alan borsa rayiçlerinin kullanılması gerekmektedir.  E&Y