4447 sayılı Kanun’a 6111 sayılı Kanunla eklenen geçici 10. madde ile 01.03.2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, işverenlere, yeni bir sigorta prim teşviki getirilmiştir.

I- GİRİŞ

Söz konusu teşvikten, 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında;

1- Yeni işe alınan sigortalılardan,

2- Çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alanlar ile mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenlerden

dolayı yararlanılabilecektir.

Bahse konu prim teşvikinden yararlanabilmek için gerek sigortalılar yönünden, gerekse bu sigortalıların çalıştığı işyerleri yönünden bazı şartlar aranıldığından, bu yazımızda 6111 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanun’a eklenen geçici 10. maddede öngörülen teşvikten ne şekilde yararlanılabileceği, teşvikten yararlanma süresi ve İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak olan sigorta primlerinin hesaplanmasına ilişkin hususlara yer verilmiştir.

II- YENİ İŞE ALINAN SİGORTALILARDAN DOLAYI TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI

Geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yeni işe alınan sigortalılardan dolayı yararlanılabilmesi için,

Sigortalının;

a) 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınmış olması,

b) İşe giriş tarihi itibariyle 18 yaşından büyük olması,

c) İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,

d) Fiilen çalışması,

İşyerinin;

a) Yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması,

b) Sigortalının, ortalama sigorta sayısına ilave olarak işe alınmış olması

gerekmektedir.

Ortalama sigortalı sayısı, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kurum’a bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacaktır.

Dolayısıyla, sigortalının işe başladığı işyerinde işe giriş tarihinden önceki altı ayda Kurum’a bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunan sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması halinde, maddede aranılan diğer şartlarında gerçekleşmiş olması kaydıyla geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılabilecektir.

III- ÇALIŞMAKTA İKEN MESLEKİ YETERLİK BELGESİ ALANLAR İLE İŞGÜCÜ YETİŞTİRME KURSLARINI BİTİRENLERDEN DOLAYI TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI

Geçici 10. maddede öngörülen teşvikten, çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alanlar ile mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenlerden dolayı yararlanılabilmesi için,

a) Sigortalının 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında mesleki yeterlik belgesini almış/işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş olması,

b) Belgelerde belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınması veya çalışıyor olması

c) Fiilen çalışması,

d) İşyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması

gerekmektedir.

IV- TEŞVİKTEN YARARLANMA SÜRESİ

4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten,

1- Yeni işe alınan sigortalılar yönünden;

a) Sigortalının işe giriş tarih itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek  ya da 18 yaşından büyük bayan sigortalı olması durumunda,

1) Mesleki yeterlik belgesi sahibi ise, kırksekiz ay süreyle,

2) Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi veya Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ise, otuzaltı ay süreyle,

3) Mesleki yeterlik belgesi sahibi değil ise veya işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş ise, yirmidört ay süreyle, 

b) Sigortalının işe giriş tarihi itibariyle 29 yaşından büyük erkek sigortalı olması durumunda, mesleki yeterlik belgesi almış veya işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ise, yirmidört ay süreyle,

c) Sigortalının (a) ve (b) bentleri kapsamına girmesinin yanı sıra Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasından işe alınmış olması halinde, yukarıda belirtilen sürelere ilave olarak altı ay süreyle,

d) Sigortalının işe giriş tarih itibariyle 18 yaşından büyük olmasına rağmen, mesleki yeterlik belgesi almamış veya işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş, ancak Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasından işe alınmış olması durumunda, altı ay süreyle,

2- Çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alanlar ile işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler yönünden;

Sigortalının çalışmakta iken 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında mesleki yeterlik belgesini almış/işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş olması durumunda, oniki ay süreyle

yararlanılabilecektir.

Söz konusu teşvikten, her bir sigortalı için yalnızca bir defa yararlanılabilecektir. Dolayısıyla, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılmış olan bir sigortalının teşvikten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalması halinde, sonradan girdiği işyeri işverenince, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılması mümkün olamayacaktır. Ancak, işe giriş tarih itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük bayan sigortalı olması nedeniyle geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılmış sigortalıların teşvikten yararlanma süresi sona ermeden işsiz kalmaları, ardından yeniden işe alınmaları ve mesleki yeterlik belgesini/işgücü yetiştirme kursunu bu dönemde almaları/bitirmeleri halinde, bahse konu sigortalılardan dolayı geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yeniden yararlanılabilecektir. Bu durumda teşvikten yararlanılmış olan ilk süre ikincisinden düşülecek ve söz konusu sigortalıdan dolayı maddede öngörülen süreden fazla yararlanılması mümkün olamayacaktır.

V- TEŞVİKTEN YARARLANABİLMEK İÇİN ARANILAN DİĞER ŞARTLAR

4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için;

1- Sigortalıların sahip oldukları mesleki yeterlik, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretim kurumları veya Türkiye İş Kurumu’nca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarına ilişkin belgelerde belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınmaları veya çalışıyor olmaları,

2- İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermeleri,

3- Sigorta primlerinin İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmayan kısmının tamamının yasal süresi içinde ödenmesi

gerekmektedir.

VI- İŞSİZLİK SİGORTASI FONU’NDAN KARŞILANACAK SİGORTA PRİMLERİ

Geçici 10. maddede kapsamına giren sigortalıların, prime esas kazanç kazançları üzerinden tahakkuk eden sigorta primlerinin işveren hissesine ait kısmının tamamı, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.

Dolayısıyla kapsama giren sigortalılardan dolayı anılan maddede öngörülen teşvikten yararlanılması sırasında, prime esas kazançlarının alt sınırı aşıp aşmadığı üzerinde durulmayacaktır.

Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan, “Bu fıkra ve diğer ilgili mevzuatla sağlanan sigorta prim desteklerinin aynı dönem için birlikte uygulanması halinde, bu destek öncelikle uygulanır.” hükmüne istinaden,  geçici 10. madde kapsamına giren bir sigortalı için öncelikle 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden, ardından geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılacaktır. Ancak, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten, 5510 sayılı Kanun’da öngörülen indirimden yararlanılmış olan 5 puanlık kısım düşülerek, kalan işveren hissesi üzerinden tahakkuk eden primlerden dolayı yararlanılacaktır.

Örnek: Kısa vadeli sigorta kolu prim oranı 2 olan bir işyerinde 01.04.2011 tarihinde işe alınan ve 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi kapsamına giren bir sigortalının ilgili aydaki;

Prim ödeme gün sayısının 30,

Prime esas kazanç tutarının ise 1.000,00 TL olduğu varsayıldığında,

bahse konu sigortalı için;

1.000,00 x 5 / 100 = 50,00 TL beş puanlık prim indiriminden yararlanılacak tutar olacaktır. Bu durumda, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten 1.000,00 TL’nin işveren hissesine isabet eden % 20,5’i üzerinden değil, beş puanlık prim indirimi için yararlanılmış olan 5 puan düşülerek, 20,5 – 5 puan = % 15,5’i üzerinden yararlanılabilecektir.

Dolayısıyla, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılacak tutar 1.000,00 x 15,5 / 100 = 155,00 TL olarak hesap edilecektir. Sonuçta, bahse konu sigortalı için tahakkuk eden;

1.000,00 x 34,5 / 100 =  345,00 TL tutarındaki sigorta priminin;

50,00 TL tutarındaki kısmı Hazine’ce, 155,00 TL tutarındaki kısmı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak,

345,00 – 50,00 – 155,00 = 140,00 TL tutarındaki kısmı ise (sigortalı hissesi) işveren tarafından ödenecektir.

VII- SONUÇ

4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten, 01.03.2011 ila 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınan sigortalılar ile çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi veya işgücü yetiştirme kurslarını bitirenlerden dolayı yararlanılabilecektir.

Söz konusu teşvikten yararlanılabilmesi için kapsama giren sigortalıların, ortalama (işe alındığı tarihten önceki altı aylık süredeki) sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olmaları ve işyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması gerekmektedir.

Öte yandan, geçici 10. maddede öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için,  kapsama giren sigortalıların, mesleki yeterlik belgesi veya işgücü yetiştirme kursunu bitirdiğine dair belge almış  ya da Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olmaları gerekmektedir.

Eyüp Sabri DEMİRCİ*

Yaklaşım  

*  Sosyal Güvenlik Kurumu, Prim Tahsilat Daire Başkanlığı, Şube Müdürü