12 Eylül 1980 darbesi, her yönüyle tartışılan ve sonuçları itibarıyla de toplumun sosyolojik, ekonomik ve siyasi yapısını derinden etkileyen bir olgu. Bu süreçte birçok kişi haksız yere tutuklandı ve gözaltına alındı.

Birçok kişi özgürlüğünden olduğu gibi, sosyal güvenlik haklarından da mahrum kaldı. Torba Yasa'nın olumlu yanlarından birisi, 12 Eylül darbesinden mağdur olanların emekliliklerini sağlamak için 'hizmet borçlanmasına' olanak sağlaması.

Borçlanma olanağı; 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu uyarınca kurulan sıkıyönetim mahkemelerinin görev alanına giren suçlar nedeniyle yakalanan veya tutuklananlardan, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetime el koyduğu 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren haklarında 'kovuşturmaya yer olmadığı' veya 'beraatlarına' karar verilenler için söz konusu. Yani, aynı dönemde kesinleşmiş yargı kararıyla 'hüküm giymiş olanlar' bu olanaktan yararlanamıyor.

BORÇLANILANACAK SÜRE
Torba Yasa kapsamında haklarında kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararı verilenler; 'gözaltında veya tutuklulukta geçen süreler için' borçlanabilecekler. Bu durumdaki kimselerin ölmüş olmaları halinde ise 'hak sahipleri' borçlanma olanağına sahip. Hak sahipleri sözcüğü, kişinin ölümü nedeniyle kendilerine maaş bağlanmasını talep edebilecek durumda olanları ifade ediyor.

Gözaltında veya tutuklulukta geçen ve borçlanılacak olan süreler, talep tarihinde 5510 sayılı Kanun'un 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının yüzde 32''i üzerinden hesaplanacak. 01.01.2011-30.06.2011 tarihleri arasında günlük prime esas kazanç alt sınırı 26,55 TL olduğuna göre; bu dönemde başvuruda bulunanlar için 1 günün borçlanma maliyeti 8,50 TL.

Borçlanılacak tutar; bu durumlarından dolayı dava açıp 'tazminat almış' olanlarda borcun tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde kendilerince (veya hak sahiplerince), 'tazminat almamış' olanlarda ise Hazine tarafından ödenecek.

BAŞVURU ESASLARI
Kanun kapsamında yer alan kişilerin (ölmüş olmaları halinde ise hak sahiplerinin) bu durumlarını belgeleyerek, Kanun'un yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde talepte bulunması gerekiyor. 6111 sayılı Kanun 25.02.2011 tarihinde yayımlandığından başvuru süresi 25.08.2011 tarihinde bitiyor. Süre, 'hak düşürücü' olarak belirlendiğinden sürenin bitmesinden sonra bu olanaktan yararlanılması mümkün olmayacak.

Süresi içinde başvuruda bulunanların; haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlarına karar verildiğini ve gözaltında veya tutuklulukta geçen sürelerini belgelemeleri isteniyor. Bu belgeleme için başvuru öncesinde Adalet Bakanlığı'na başvurulması gerekiyor. Olası gecikmeler dikkate alındığında, sürenin son günlerinin beklenmemesinde yarar olduğu anlaşılıyor.

BORÇLANMANIN ETKİSİ
Darbe mağdurlarının bu şekilde borçlandıkları süreler, prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilecek. Ancak, sigortalılık başlangıç tarihinden öncesine ilişkin borçlanılan süreler sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeyecek.

Emekli Sandığı'na tabi çalışanların herhangi bir nedenle hizmet sayılmayan gözaltında veya tutuklulukta geçen süreleri; gözaltına alındığı veya tutuklandığı tarihteki emeklilik keseneğine esas aylık derece ve kademesinin, talep tarihindeki katsayılar ve emeklilik keseneğine esas aylığın hesabına ait diğer unsurlar ile kesenek ve karşılık oranları esas alınmak suretiyle hesaplanacak borçlanma tutarının altı ay içerisinde kendilerince veya hak sahiplerince ödenmesi halinde hizmet sürelerine eklenecek.

Borçlanılan süreler, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu'nun geçici 205. maddesine göre yaş tespitinde dikkate alınmayacak. Ayrıca, borçlandırılan süreler emekli ikramiyesi hesabında da dikkate alınmayacak. Yani, bu borçlanma ile ilgisine göre çalışma süresi veya prim gün sayısı kazanılmış oluyor.

Manzara kapatmama hakkı
OTURMA, kaynak, geçit hakkı gibi bazı irtifak hakları sahibine eşyadan tam bir yararlanma hakkı sağlar. Bazı irtifak hakları türlerinde ise hak sahibinin hakka konu eşyadan doğrudan yararlanma yetkisi yoktur. Bu tür haklarda eşyanın maliki olan kişi, mülkiyet haklarının kendisine sağladığı bazı yetkileri kullanmaktan kaçınmak durumundadır.

Örneğin, inşaat yapmama yasağı getiren irtifak hakkı, manzara kapatmama yükü yükleyen irtifak hakları bu gruptandır. Bu gibi hakların geçerliliği için resmi şekilde yapılan irtifak hakkı sözleşmesine dayanması ve tescil edilmesi gerekir.

Bağ-Kur borcunu banka kredisiyle ödeyip emekli olmak
BAĞ-Kur'dan yaşı dolduğu halde borcundan dolayı emekli olamayanların borçlarını banka kredisiyle (maaşından kesilmek sureti ile) ödeyerek emekli olma hakkı tanınacağı haberleri vardı. Hatta Ziraat Bankası ile anlaşıldığı ve bu durumda olan yaklaşık 300 bin kişiye mektup yazıp davet edileceği haberleri de çıkmıştı. Ne SGK ne de banka bir bilgi vermiyor. Acaba vaz mı geçtiler? Sizlerin gelişmelerle ilgili bir bilginiz var mı? Daha ne kadar bekleyebiliriz? Burçin Sarıkaya

Emeklilik şartlarını sağladığı halde prim borcu nedeniyle emekli olamayan Bağ-Kur sigortalılarının, borçlarını banka kredisi ile ödeyerek emekli olmalarına imkan sağlayan protokol, geçtiğimiz günlerde Ziraat Bankası ile SGK arasında imzalandı.

Buna göre, Ziraat Bankası emeklilik şartlarını sağlamış olan sigortalıların borçlarını SGK'ya ödeyecek. Kredi geri ödemeleri ise emekliliği sağlanan sigortalıların emekli maaşlarından 5 yılda kesilmek suretiyle yapılacak.

Metin Taş/Sezgin Özcan

http://www.aksam.com.tr/darbe-magdurlarinin-borclanma-hakki-...