Bilindiği üzere iş sözleşmesi sona eren işçilerin şikâyetlerini iş müfettişleri incelemekteydi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca iş müfettişleri tarafından şikayetlerin incelemesi görevinin bir genelge ile bölge müdürlüğü memurları tarafından yapılmasına karar verildi.

I- GİRİŞ

Danıştay açılan davalar sonucunda ilgili genelgenin bazı hükümlerine yürütmenin durdurulması kararını verdi. Bunun üzerine iş müfettişleri iş sözleşmesi sona ermiş işçilerin şikayetlerini tekrar incelemeye başladı. “6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”(1) iş sözleşmesi sona ermiş işçilerin şikayetlerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğü memurlarınca incelenmesi uygulamasını getirmiştir.

Bu yazımızda; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğü memurlarının iş sözleşmesi sona ermiş işçilerin şikayetlerini inceleme yetki ve görevleri ile iş müfettişi raporlarına getirilen itiraz müessesesi üzerinde durulacaktır.

II- İŞ SÖZLEŞMESİ FİİLEN SONA EREN İŞÇİLERİN ŞİKAYETLERİNİN İNCELENMESİ

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki 6111 sayılı Kanun’un 77. maddesi ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun 91. maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere “30.01.1950 tarih ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 10. maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüklerince incelenir.” hükmü eklenmiştir. Bu düzenlemeye göre 25.02.2011 tarihinden itibaren bölge müdürlüğü memurları iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetlerini inceleyeceklerdir.

Şikâyetçi işçi işyerinde çalışıyorsa bu durumda işçinin şikayet konularını iş müfettişleri inceleyecektir.

III- İŞVERENLERE BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ MEMURLARINCA CEZA UYGULANACAK MI?

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki 6111 sayılı Kanun’un 78. maddesi ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92. maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere 4857 sayılı Kanun’un 92. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları Aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli iş müfettişleri ve işçi şikayetlerini inceleyen bölge müdürlüğü memurları tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; iş müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler. Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.” hükmü eklenmiştir.

Kanun hükmüne göre işçi şikayetlerini inceleyen memurlara geniş yetkiler verilmiştir. Bu bağlamda memurlar tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olacak ve işverenler kayıt ve belge ibraz etmedikleri takdirde bölge müdürlüğü şikayet inceleme memurları tarafından 4857 sayılı İş Kanunu’nun 107/a maddesine göre işveren/vekili hakkında idari para cezası uygulanacaktır.

IV- İŞ MÜFETTİŞLERİ RAPORUNA İTİRAZ UYGULAMASI

6111 sayılı Kanun’un 78. maddesi ile 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92. maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere “İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İş mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 sayılı Kanun’un 8. maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması iş mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez.” hükmü getirilmiştir.

İş müfettişleri yapmış oldukları teftişleri sonucunda düzenlemiş oldukları raporlarında işçi alacağının ödenmesini belirtmişlerse, işçi veya işverenden herhangi birisi iş müfettişi raporunun tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edebileceklerdir. 30 gün içerisinde itiraz edilmeyen raporlar kesinleşecek ve bu raporlar aleyhine yargı yoluna başvurulamayacaktır.

İtiraz üzerine iş mahkemesi tarafından verilen kararlara karşı kanun yoluna (temyize) başvurulabilecektir. Ancak kanun yoluna başvurma iş mahkemesi kararının uygulanmasını engellemeyecektir. Örneğin iş mahkemesi işçinin alacağının ödenmesine ilişkin iş müfettişi raporunu itiraz üzerine onaylamışsa işverenin kanun yoluna başvurması işçi alacağının ödenmesini engellemeyecektir.

V- SONUÇ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğü memurları 25.02.2011 tarihinden itibaren iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetlerini inceleyeceklerdir.

Şikayetçi işçi işyerinde çalışıyorsa bu durumda işçinin şikayet konularını iş müfettişleri inceleyecektir.

Bölge müdürlüğü memurları memurlar tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olacak ve işverenler kayıt ve belge ibraz etmedikleri takdirde bölge müdürlüğü şikayet inceleme memurları tarafından İş Kanunu’nun 107/a maddesine göre işveren/vekili hakkında idari para cezası uygulanacaktır.

İş müfettişleri yapmış oldukları teftişleri sonucunda düzenlemiş oldukları raporlarında işçi alacağının ödenmesini belirtmişlerse işçi veya işverenden herhangi birisi iş müfettişi raporunun tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edebileceklerdir. Bu süre içerisinde itiraz edilmeyen raporlar kesinleşecek ve bu raporlar aleyhine yargı yoluna başvurulamayacaktır.

Arif TEMİR*

Yaklaşım

*      Baş İş Müfettişi

(1)   25.02.2011 tarih ve 27857 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.