5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda[1], “Gelir, İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödemeyi, Aylık ise malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malûllüğü halinde yapılan sürekli ödemeyi ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

I- GİRİŞ

Bu çalışmada, hem eşinden hem ana veya babasından ölüm gelir ve aylığa hak kazanan hak sahiplerinin işlemlerinin karşılaştırılması yapılacaktır.

II- AYLIK VE GELİRLERİN BİRLEŞMESİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası “Aylık ve Gelirlerin Birleşmesi” başlıklı 54. maddesine göre hem eşinden hem de ana veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana veya babasından aylık bağlanacağı hüküm altına alınmıştır. Fakat Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar, 1479 sayılı Bağ-Kur, 2925 Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar ve 2926 Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunlarına göre 5510 sayılı kanunun yürürlük tarihi olan 01.10.2008'den önce ölüm gelir ve aylığı alan hak sahiplerinin statüleri (sigortalılık halleri) farklı olanlar için karşılaştırma işlemi yapılmayacaktır. Statüleri aynı olanlar için karşılaştırma işlemi yapılacaktır. Ancak uzun vade sigorta kolları ve kısa vade sigorta kolları bakımından değişiklik arz etmektedir.

Örneklerle açıklayacak olursak:

Örnek-1: 01.10.2008 tarihinden sonra gerçekleşen ölümlerde, geride kalan hak sahiplerine tercih hakkı sunulmuştur. Örneğin, hak sahibi Ayşe hanımın babası Mehmet beyin ve eşi Ahmet beyin vefatı durumunda, babasından ve eşinden ölüm aylığına hakkı var olup hak sahibinin bu aylıklardan birini tercih hakkı bulunmaktadır. Burada, ölen sigortalıların statülerinin (4/a, 4/b ve 4/c ) farklı olması neticeyi değiştirmemektedir.

Örnek-2: 01.10.2008 tarihinden sonra gerçekleşen ölümlerde, geride kalan hak sahiplerine tercih hakkı sunulmuştur. Aynı örnekten hareketle, hak sahibi Ayşe hanımın babasından ve eşinden ölüm gelir ve aylığına hakkı var olup hak sahibinin bu gelir ve aylıklardan, biri gelir diğeri aylık olması durumunda statü farklılıklarına (4/a, 4/b ve 4/c) bakılmaksızın her iki aylık bağlanacak olup bu aylıklardan yüksek olanı tam, düşük olanı yarım olarak ödenecektir.

Örnek-3: Kanunun yürürlük tarihinden önce Mülga 1479.506.2925.2926 sayılı kanunlara göre eşinden ölüm aylığı alan hak sahiplerinin 01.10.2008'den sonra aylığa hak kazanılması durumunda (ana veya babasından) statüleri (sigortalılık halleri) farklı olması durumunda her iki aylık ödenmeye devam edecektir.

Örnek-4: Kanunun yürürlük tarihinden sonra 4(b)'den eşinden ölüm aylığına hak kazanan hak sahibinin 4(a)'dan babasından kısa vadeli sigorta kolları bakımından ölüm gelirine hak kazanılması durumunda, 4(b)'den bağlanmış olan aylık tamdan ödendiğinden 4(a) ödenecek olan ölüm geliri yarımdan ödenecektir.

Örnek-5: Kanunun yürürlük tarihinden önce Mülga 506 sayılı kanuna göre eşinden ölüm aylığı bağlanan hak sahibine 01.10.2008'den sonra 5510 sayılı kanunun 4. maddesinin (a) fıkrasına göre ana veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara statüleri aynı olduğu için tek aylık bağlanacaktır.

III- SONUÇ

Eski ve yeni sigortalılık halinin (statülerin) aynı olması durumunda (5510 sayılı kanununun 4. maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinin 4 numaralı alt bendine tabi sigortalılar hariç) 5510 sayılı kanunun 54. maddesinin uygulanacağı, farklı statülerinin (sigortalılık halinin) olması halinde önceki Mülga kanunun mevzuat hükümleri uygulanacaktır.

Süleyman UZUNOĞLU*
Yaklaşım

(*) Kadıköy Sosyal Güvenlik Merkezi, Merkez Müdür Yardımcısı

[1] 31.05.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.