Uluslararası Para Fonu (IMF) 7. gözden geçirmenin tamamlanmasının ardından "faiz indirirken daha temkinli olun" uyarısı yaparken, Türkiye son 4 ayda yaptığı 1.75 puanlık faiz indirimiyle en cesur ülke oldu. Petrol ile gıda fiyatlarındaki yükselişin enflasyon üzerinde yarattığı baskı ve global piyasalardaki dalgalanmanın etkisiyle son 4 ayda dünyadaki 42 ülke merkez bankasından 16'sı faizleri sabit tutarken 13'ü faiz artırımına gitti. Türkiye'nin de içinde bulunduğu 13 merkez bankası ise eylül ayı başından bu yana faiz indirimi kararı aldı. Faiz indirimi yapanların arasında hem sayı hem de miktar olarak en fazla indirimi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yaptı.

Enflasyonda düşüş bekliyor

Temmuz ayı sonunda patlak veren mortgage krizi nedeniyle altüst olan global piyasaların eylül ayında merakla beklediği ABD Merkez Bankası'nın (FED) faiz kararını görmeden 0.25 puanlık sürpriz indirim yapan TCMB, ekim, kasım ve aralık aylarında 0.50'şer puanlık faiz indimine gitti. Global dalgalanmanın sürdüğü ve enflasyon rakamlarının son aylarda beklentilerin üzerinde geldiği bir ortamda Merkez Bankası'nın faiz indirim kararları bazı kesimler tarafından eleştirilmişti. 2008'de yapılacak doğalgaz ve elektrik zamlarından önce asıl görevi fiyat istikrarını sağlamak olan Merkez Bankası, faiz indirimlerinin temelinde "enflasyonda düşüş sürecek" beklentisinin yattığını açıklamıştı.

FED'in kararları önemli

Merkez Bankası'nın faiz indirim sürecine başladığı eylül ayından bu yana uluslararası piyasalarda Türkiye ile aynı kategoride değerlendirilen diğer gelişmekte olan ülkelerin faiz indiriminde daha temkinli bir tavır aldıkları görülüyor. Son olarak eylül ayında 0.25 puanlık faiz indirimi yapan Brezilya Merkez Bankası, bu indirim kararından sonra yaptığı toplantılarda faizlerde bir değişikliğe gitmedi. 2006 yılının mayıs ve haziran aylarında uluslararası piyasalarda yaşanan dalgalanmanın ardından cari açığı nedeniyle Türkiye ile beraber değerlendirilen Güney Afrika'da ise merkez bankası 6 Aralık'ta yaptığı toplantıda faizleri 0.50 puan artırarak yüzde 11'e yükseltti.

Son 4 ayda Türkiye'nin dışında faiz indirimi yapan tek gelişmekte olan ülke ise Macaristan oldu. Ancak eylül ayında 0.25 puanlık indirim yapan Macaristan da bu tarihten sonra faizlerini sabit tuttu. Eylül ayından bu yana faiz indirimi kararı alan merkez bankalarının birçoğunun, mortgage kriziyle boğuşan FED'in faiz indirimlerinden etkilendikleri dikkat çekiyor. Para birimleri dolara endeksli olan Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin merkez bankaları FED'in faiz indirim kararlarını takip etti ve eylülden bu yana FED gibi 1 puanlık faiz indirimi gerçekleştirdi.

Gelişenler faiz artırdı

Eylül ayından bu yana faiz artırımı yapan merkez bankası sayısı indirim yapanlardan fazla oldu. Son 4 ayda faiz artırımı yapan 13 ülkeye bakıldığında, çoğunluğunun gelişmekte olan ülkelerden oluştuğu görülüyor. Şili, Peru ve İsviçre merkez bankaları eylül ayında faiz artırımına giderken, Romanya ve İsveç ekimde, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Avustralya, Kolombiya ve İzlanda kasım ayında, Norveç, Mısır ve Güney Afrika ise aralık ayında faiz artırımı kararı aldı.

15 merkez bankası ise son 4 ay boyunca bir değişikliğe gitmeyerek faiz oranlarını sabit tuttu. Eylülden bu yana faizlerini sabit tutan merkez bankaları arasında, Meksika, Malezya, Tayland, Tayvan, Hindistan ve Arjantin gibi gelişmekte olan ülkeler de bulunuyor.

Ülkeler arası farklılık

Uzmanlar, merkez bankalarının faiz kararlarını her ne kadar ülkelerin kendi ekonomik durumlarına göre verdiklerinin altını çizerken uluslararası piyasalardaki dalgalanmalar ve global enflasyon baskılarının faiz kararlarında etkili olduğunu ifade ediyor. Gelişmekte olan ülkelerin global piyasalardaki dalgalanmaların ekonomi üzerinde etkisini minimuma indirmek için faiz indirimlerine böyle bir ortamda sıcak bakmadıkları belirtiliyor. Özellikle Türkiye gibi yüksek cari açık verenlerin global dalgalanmadan en olumsuz etkilenen ülkeler oldukları ve dalgalanmalarda yabancı sermaye çıkışını en aza indirebilmek için faizleri yüksek tutmaya çalıştıkları söyleniyor.

Öte yandan Türkiye'nin 2006 yılı mayıs ve haziran ayında yaptığı 4.25 puanlık şok faiz artırımlarıyla dünyanın en yüksek faizini veren ülkesi durumuna geldiği ve en yakın takipçisiyle arasında 2 puanlık faiz farkının TCMB'nin indirimlerde daha rahat karar almasına neden olduğu kaydediliyor.

Merkez bankalarının 4 aylık faiz kararları

Not: Parantez içleri son faiz değişikliğinin hangi ayda yapıldığını gösteriyor.

Kim ne kadar faiz indirdi (puan)

Dünyanın en yüksek faizini veren ülkeler (%)

http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=86587