1 Seri Numaralı Tahsilât İşlemleri Gümrük Genel Tebliği 22 Nisan 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Söz konusu Tebliğ ile hiç alınmadığı veya noksan alındığı belirlenen gümrük vergilerinin tahakkuk, tebliğ, tahsil, tecil ve taksitlendirilmesi, geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Tebliğin 17. maddesi hariç diğer düzenlemeleri tebliğin yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. 17. madde ise 31 Temmuz 2011 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Tebliğde, tahsilat işlemlerine ilişkin detaylı açıklamalar yer almakta olup, aşağıda ana başlıklar halinde bu düzenlemelere yer verilmiştir.

1. Tahakkuk ve zamanaşımına ilişkin düzenlemeler

·         Tebliğ’in 4. maddesinde tahakkuk ettirilen amme alacağının konusuna göre tebliğ süreleri belirtilmektedir. Tebligat sürelerine ilişkin hazırlanan tabloya aşağıda yer verilmiştir. Belirtilen süreler ayrıca, tahakkuk zamanaşımı süreleridir.

2. İtiraza ilişkin düzenlemeler

·         Tebliğ’in 5. maddesinde gelir eksikliği ve para cezalarına karşı itirazın ne zaman, hangi mercie ve nasıl yapılacağı belirtilmiştir. Söz konusu maddeye göre, kendisine tebligat yapılan her yükümlü, tebliğ edilen gelir eksiği ve para cezalarına karşı on beş gün içinde bir üst makama dilekçeyle ayrı ayrı itiraz etmelidir. Zira yükümlülerden biri tarafından yapılan itirazın kabul edilmesi, itiraz etmeyen diğer yükümlüler için vergi tahakkukunun ve para cezasının kesinleşmesini engellemeyecektir.

·         Yükümlüler tarafından yapılan itiraz başvurularının bir ay içinde sonuçlandırılacağı aksi durumda ise sürenin dolmasından önce süre aşımını gerekli kılan gerekçelerin ve ek sürenin yükümlüye bildirileceği belirtilmiştir.

·         Tebliğ edilen gümrük vergilerine ve para cezalarına karşı belirtilen süre içinde itirazda bulunulmaması veya süresi içinde idari yargı mercilerine başvurulmaması durumunda söz konusu vergiler ve para cezaları bu sürelerin bittiği tarihte kesinleşecektir.

·         Dava açılmış olması halinde mahkemenin yükümlü aleyhine verilen kararının gümrük idaresine tebliğ edildiği tarihte alacak tahsil edilebilir hale gelecektir.

3. Gecikme zammı ve faiz uygulanmasına ilişkin düzenlemeler

Gecikme zammı ve faiz hesaplamalarının Tebliğ’in 7. maddesine göre yapılacağı belirtilmiştir. Söz konusu maddeye göre,

·         Hiç alınmayan veya eksik alınan gümrük vergilerine gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten vergilerin kesinleştiği tarihe kadar olan süre için gecikme zammı oranında faiz uygulanacaktır. Söz konusu faiz, Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen aylık gecikme zammı oranı on iki ile çarpılmak suretiyle yıllık orana dönüştürülür ve aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır. 

·         Hiç alınmayan veya eksik alınan vergilere ilişkin gümrük idaresince yapılan tebligata rağmen ödeme süresi içinde ödenmeyen vergiler için vadenin bitim tarihinden itibaren ödeme tarihine kadar geçen süre için gecikme zammının her ay için ayrı ayrı uygulanması, bu hesaplamada ödeme tarihinin süreye dâhil edilmesinin gerektiği, ancak vade tarihinin ise süreye dahil edilmeyeceği belirtilmiştir.

·         Gecikme zammı, aylık olarak aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır. Aylık esasa göre gecikme zammının hesaplanacağı bir aylık süre içinde oran değişikliği yapılırsa söz konusu bir aylık sürenin tamamına eski oran tatbik edilecektir.

Aylık esasa göre gecikme zammı tutarı  = Aylık gecikme zammı oranı x Ay sayısı x Gecikme zammı uygulanacak tutar

·         Ay kesirleri için gecikme zammı, 02.01.2004 tarihinden itibaren günlük esasa göre aşağıdaki formülün uygulanmasıyla hesaplanır.

Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı  = (Aylık gecikme zammı oranı/30) x Gün sayısı x Gecikme zammı uygulanacak tutar

·         Gümrük idarelerince verilen idari para cezalarına gecikme zammı oranında faiz ve gecikme zammı uygulanmaz. Ancak 5911 Sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce (07.10.2009) başlayan ve bu tarihten sonra yükümlüsüne tebliğ edilen veya edilecek olan gelir eksikliklerine, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarih ile vergilerin kesinleştiği tarih arasındaki süre için 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesine göre, tespit edilen gecikme zammı oranında faiz uygulanacaktır.

4. Tecil ve taksitlendirme uygulamasına ilişkin düzenlemeler

·         Tebliğ’ in 13 ila 23. maddelerinde tecil ve taksitlendirmeye ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Gümrük Kanunu’nun 198. maddesi kapsamında, yükümlünün gümrük vergilerinin tebliğinden itibaren on beş günlük ödeme süresi içerisinde talep etmesi halinde, ödemenin teminat alınarak başvuru tarihinden itibaren otuz güne kadar ertelenebileceği ve tecil faizinin uygulanacağı belirtilmiştir.

·         Tebliğ’in 14. maddesinde, 6183 Sayılı Kanun kapsamındaki, zamanında alınmayan veya noksan alındığı için yükümlüden sonradan istenen gümrük vergileri ile bu vergilerden kaynaklanan para cezalarının yapılan başvuru üzerine ilgili gümrük idaresi tarafından değerlendirilerek uygun bulunması halinde tecil ve taksitlendirme yapılabileceği belirtilmiştir.

·         6183 Sayılı Kanun kapsamındaki gümrük vergilerinin ve para cezalarının tecil ve taksitlendirilmesine ilişkin taleplerin değerlendirilmesi aşağıdaki tabloda belirtilen yetkili makamlarca yapılacaktır.

·         Tebliğ’in 20. maddesinde, tecil faizi hesaplamalarında esas alınacak tutarın, gümrük vergileri, gecikme zammı oranında faiz ve/ veya gecikme zammı ile para cezalarının toplamı olduğu belirtilmiştir.

·         Tecil faizi, toplam borç tutarının taksitlendirme yapılan ay sayısına bölünmesiyle bulunan her bir taksit tutarı üzerinden aşağıdaki formülün uygulanmasıyla hesaplanacaktır;

·         Tebliğ’in 21. maddesinde, tecil ve taksitlendirme değerlendirmesinin borç tutarı, borçlunun zor durumu, borçlunun iyi niyeti ve daha önce tecil ve taksitlendirme yapılmışsa ödemenin yapılıp yapılmadığı gibi hususların dikkate alınmasıyla yapılacağı belirtilmektedir.

·         Bunların dışında, Tebliğ’in 17. maddesinde yükümlünün “çok zor durum hali”ne ilişkin düzenleme yapılmıştır.  Çok zor durumun tespitinin yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerince düzenlenecek raporlarla yapılacağı belirtilerek “çok zor durum hali” aşağıdaki gibi açıklanmıştır;

Ayrıca çok zor durum haline ilişkin yapılan düzenlemenin Tebliğ’ in yayımlanmasını izleyen üçüncü ayın sonunda yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.

Günlük esasa göre gecikme zammı tutarı  = (Aylık gecikme zammı oranı/30) x Gün sayısı x Gecikme zammı uygulanacak tutar

·         Tebliğ’ in 27. maddesinde kanunen ödenmemeleri veya tahakkuk ettirilmemeleri gereken gümrük vergilerinin tebliğ edildiği tarihten itibaren üç yıl içinde gümrük idaresine başvurulması halinde iade edileceği veya kaldırılacağı belirtilmiştir.

·         Beyannamenin tescil tarihi itibariyle kusurlu veya sözleşmeye aykırı olduğundan bahisle ithalatçı tarafından kabul edilmeyen eşyaya ait ithalat vergilerinin geri verilebilmesi için; başvurunun bir yıl içerisinde yapılması, eşyanın ilk kullanım dışında kullanılmamış olması (bir kere kullanılarak tüketilen eşya hariç) ve ihraç edilmiş olması gerekmektedir.

·         Ayrıca, bir gümrük beyannamesine dayanılarak ödenmiş gümrük vergilerinin, beyannamenin iptal edilmesi üzerine Gümrük Kanunu’nun 46 ve 70. maddelerinin ikinci fıkralarında belirtilen gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin etme süreleri içerisinde iadesinin talep edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

·         Tebliğ’ in 31. maddesine göre, gümrük vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılmasına ilişkin hükümler, Gümrük Kanunu kapsamında tatbik edilen para cezaları için de uygulanabilecektir.

Ayrıca, döviz kazandırıcı işlemlere konu olmayan ihracat beyannameleri ile bunlara bağlı özet beyan formlarından alınması gereken damga vergisi ile ceza ve gecikme faizi tahsil edilmek üzere ilgili vergi dairelerine bildirileceği belirtilmiştir.

6. Yürürlük

Tebliğin 17. maddesi yayımı izleyen üçüncü ayın sonunda (31 Temmuz 2011) yürürlüğe girecektir. Diğer maddeleri ise tebliğin yayımlandığı tarihte (22 Nisan 2011) yürürlüğe girmiştir.E&Y