Üretmeden tüketme eğiliminin giderek arttığı ortamlarda, ortaya çıkan hizmet sektörüne yönelik iş olanakları, potansiyel işgücünü istihdam etmekten uzak kalıyor. İşsizlik, birçok ülkede olduğu gibi ekonomimiz açısından da önemli bir sorun durumunda. Resmi verilere göre işsizliğin ciddi boyutlara ulaştığı bir ortamda, doğal olarak iş güvencesi de ciddi bir sorun.
Çağdaş, demokratik hukuk devletlerinde hukukun amaçlarından birisisi de 'güçsüzün korunmasıdır'. İşçi işveren ilişkisinde güçsüz olan işçidir. Bu nedenle, hukuk sistemimizde işçinin keyfi olarak işten çıkarılmasını önleyen kurallar bulunuyor. Yani, işveren işçiyi keyfi olarak işten çıkaramaz.
İşverenin, işçi çıkarırken iki konuya dikkat etmesi gerekiyor. Bunlardan biri 'geçerli neden' diğeri ise 'haklı neden'dir. Geçerli nedenlerin içerisine işçiden kaynaklanan, işyerinden ve işyeri dışından kaynaklanan sebepler girmektedir. Haklı nedenler ise sağlık ve zorlayıcı nedenler ile ahlak ve iyiniyet kurallarına uymama gibi hallerdir.
İŞÇİNİN YETERSİZLİĞİ
İş akdinin geçerli olarak feshedilmesi nedenlerinden ilki, işçinin yetersizliğinden kaynaklanabilir. Bunlardan bazılarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- Benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma
- Beklenenden daha düşük performansa sahip olma, işe yoğunlaşmanın azalması
- İşe yatkın olmama
- Öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği
- İşini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık
İŞÇİNİN DAVRANIŞLARI
İş Kanunu'nda belirtilen derhal fesih için öngörülen sebepler niteliğinde olmamakla birlikte, işçinin iş sözleşmesine aykırı davranışları bulunabilir. Bunlardan bazılarını şu şekilde özetleyebiliriz:
- İşverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak
- İşyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek
- Çalışma arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak
- Uyarılara rağmen işini eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek
- İşin akışını durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak
- Sık sık işe geç gelmek
- Amirleri veya iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik göstermek
İŞYERİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLER
Geçerli sebeplerle fesih işlemine yol açabilecek durumlardan birisi de işyerinin koşullarından kaynaklanabilir. Bunlara örnek olarak; sürüm ve satış olanaklarının azalması, enerji sıkıntısı, ekonomik kriz, dış pazar kaybı, hammadde sıkıntısı, yeni çalışma yöntemleri uygulanması, işyerinin daraltılması, yeni teknoloji uygulanması gibi sebepler gösterilebilir.
Burada üzerinde durulması gereken temel husus, 'feshin son çare olması' kuralıdır. Yani, işveren başka çaresi kalmadığı için feshe başvurmalıdır.
Dikkat edildiğinde, geçerli fesih için sayılan nedenler, yapı olarak yoruma elverişli durumda. Dolayısıyla, konunun tam olarak kavranabilmesi için, açıklamalara ve yargı kararlarına da bakılması gerekiyor.
Metin Taş/Sezgin Özcan
http://www.aksam.com.tr/isci-cikarmanin-da-usulu-var-2227y.h... |
