|
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun([1]) “Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar” başlıklı 5. maddesinin (b) bendinde geçen 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun([2]) 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerin ölen anne veya babalarından dolayı aldıkları yetim aylıklarının, çalışmalarından ötürü, kesilip kesilmeyeceği bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.
II- KONUNUN 5510 SAYILI KANUN’DAKİ YERİ 5510 sayılı Kanun’a göre erkek veya kız çocuklarının ölen anne veya babasından ölüm geliri ve aylığına hak kazanabilmeleri için 5510 sayılı Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekmektedir. 5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde belirtilen, 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanunu’nda([3]) sözü edilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, mezkur Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. Bu sigortalılardan anne ve babasından ölüm geliri ve aylığa hak kazanan çocukların gelir ve aylıkları çalışmalarından ötürü kesilmeyecektir. Ancak, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerin 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen günlük prime esas kazancın alt sınırının 30 katından fazla olması durumunda anne ve babasından yetim aylığı alan çocukların gelir ve aylıkları kesilecektir. Konuyu daha anlaşılır kılmak adına örneklerle inceleyelim. Örnek 1: Yaşlılık aylığı almakta iken 01.10.2009 tarihinde vefat eden sigortalı Mehmet Beyin 01.01.1990 doğumlu oğlu Ali Beyin üniversitede okuduğunu ve aynı zamanda tüm sigorta kollarına tabi olarak 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştığını düşünelim. Ali Beyin, vefat eden babası sigortalı Mehmet Beyden dolayı ölüm aylığı talebinde bulunması durumunda konu mülga ve meri mevzuata göre farklılık arz etmektedir. Bu bağlamda, Ali Bey üniversite öğrencisi olmasının yanında aynı zamanda sigortalı olarak çalıştığından dolayı mülga kanunlara göre ölüm aylığı bağlanabilirken meri 5510 sayılı Kanun’a göre ise ölüm aylığı bağlanamamaktadır. Örnek 2: A şirketinde 5510 sayılı Kanun’un 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışmakta iken 01.08.2010 tarihinde vefat eden Mustafa Beyin, 01.01.1993 doğumlu kızı Meryem Hanımın X okulunda okumakta olduğunu ve aynı zamanda da Y şirketinde kısmi zamanlı olarak çalışmakta olduğunu düşünelim. Meryem Hanımın aylık prime esas kazanç tutarı 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre prime esas günlük kazancın alt sınırının otuz katından az olduğu varsayıldığında, şahsın talebi halinde, müteveffa sigortalı Mustafa Beyden ölüm aylığı bağlanacaktır. Burada belirleyici unsur, hak sahibi, kısmi zamanlı çalışan öğrenci kızın aylık kazancının 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre prime esas günlük kazancın alt sınırının otuz katından az olmasıdır. Tersi durumda, yani söz konusu şahsın aylık kazancının anılan madde hükmüne göre prime esas günlük kazancın alt sınırının otuz katından fazla olması durumunda ölüm aylığı bağlanmayacaktır. III- SONUÇ Sonuç olarak erkek veya kız çocukların ölen anne ve babalarından dolayı ölüm aylığı alabilmelerinin iki temel şartı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi; hak sahibinin 5510 sayılı Kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması, ikinci şart ise hak sahibine kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olmasıdır. Ölen anne ve babasından yetim aylığı almak için talepte bulunan hak sahibi çocukların kısmi zamanlı çalışan öğrenci statüsünde olması durumunda ise aylık bağlamanın kriteri hak sahibinin aylık prime esas kazanç tutarının 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen günlük prime esas kazancın alt sınırının 30 katından az olmasıdır. Murat ARAZ Yaklaşım
|
