Bilindiği üzere, 4447 sayılı Kanuna eklenen geçici 10 uncu madde ile özel sektör işverenlerince 1/3/2011 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işe alınan ve maddede öngörülen niteliklere sahip sigortalıların, prime esas kazanç üst sınırına kadar olan kazançları üzerinden tahakkuk eden sigorta primi işveren hissesinin tamamı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

1- Giriş

Sözkonusu teşvikten yararlanma süresi, kapsama giren sigortalıların yaşına, cinsiyetine, mesleki yeterlik belgesi sahibi veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu bitirip bitirmediğine yahut Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığına göre değişmektedir.

Halen uygulamada olan kanunlarda öngörülen teşviklerden yararlanılması sırasında Sosyal Güvenlik Kurumunca, kapsama giren işyerleri sisteme tanımlanmakta ve işyeri sicil numarası sisteme tanımlanmış işyerleri ilgili Kanunda öngörülen teşvikten yararlanmakta idi. Ancak, 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen teşvikle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumunca işyeri bazında tanımlamadan vazgeçilmiş ve sigortalı bazlı tanımlamaya geçilmiştir.

Bu şekilde yapılacak tanımlama vasıtasıyla geçici 10 uncu maddede öngörülen teşvikten yalnızca sisteme tanımlanmış olan sigortalılardan dolayı ve sistem tarafından belirlenen süre zarfında yararlanılacaktır. Bu yazımızda, geçici 10 uncu madde kapsamına giren sigortalıların SGK’nun sistemine ne şekilde kaydedileceği, sigortalıların sisteme kaydedilmesi sırasında dikkat edilecek hususlara ve sigortalıların sisteme kaydedilmesinin ardından Sosyal Güvenlik Kurumuna verilecek olan belgelere yer verilmiştir.

2- Geçici 10 uncu madde kapsamına giren sigortalıların sisteme tanımlanması ve teşvikten yararlanma süreleri

4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi kapsamına giren sigortalıların veri girişleri www.sgk.gov.tr adresinden e-Bildirge seçeneği işaretlenmek suretiyle erişilen “4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” seçeneği vasıtasıyla yapılacaktır.

Söz konusu seçenek işaretlendiğinde, 1/3/2011 ve sonrasında işe alınan sigortalıların tümü ekrana getirilmektedir. Bu sigortalıların her biri için “incele” butonuna basılmak suretiyle geçici 10 uncu madde kapsamına girip girmediğinin, giriyor ise anılan maddede öngörülen teşvikten ne kadar süreyle yararlanılacağı belirlenmesi gerekmektedir.

  “4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” seçeneği işaretlenmek suretiyle erişilen ekran vasıtasıyla öncelikle 1/3/2011 ve sonrasında işe alınan her bir sigortalı için “incele” butonuna, ardından “Kişi işe yeni başlayan bir sigortalıdır.” butonuna basılacak, daha sonra sigortalının eğitim durumu ile meslek bilgilerinin sorgulandığı ekrana geçilecektir.

Söz konusu ekranda;

“Eğitim Belgesi Yoktur/Uyuşmamaktadır”

“İş-Kur Kursları”

“Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim”

“Mesleki Yeterlilik Belgesi”

Başlıklı dört ayrı seçenek ile karşılaşılacaktır.

“Eğitim Belgesi Yoktur/Uyuşmamaktadır” seçeneği ile, işe alındığı tarih itibariyle mesleki yeterlik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta  veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmemiş olan sigortalılar ile sözkonusu belgelere sahip olmalarına rağmen, meslekleri dışındaki işlerde çalıştırılan sigortalıların veri girişi yapılacaktır. Bu seçenek vasıtasıyla giriş yapıldığında;

  a) Sigortalının  18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük kadın sigortalı olması halinde,  sistem tarafından Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sorgulanacak ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı

-İşsiz olmayanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 24 ay olarak

-İşsiz olanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 30 ay olarak

belirlenecektir.

b) Sigortalının 29 yaşından büyük erkek sigortalı olması halinde,  sistem tarafından Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sorgulanacak ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı

  - İşsiz olanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 6 ay olarak

  - İşsiz olmayanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 0 ay olarak

  belirlenecektir.

“İş-Kur Kursları” seçeneği ile, işe alındığı tarih itibariyle Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirmiş ve mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan sigortalıların veri girişi yapılacaktır.

“Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim” seçeneği vasıtasıyla, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu bitirmiş ve mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan sigortalıların veri girişi yapılacaktır.

Bu iki seçenek vasıtasıyla giriş yapıldığında,

a) Sigortalının  18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük kadın sigortalı olması halinde,  sistem tarafından Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sorgulanacak ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı

-İşsiz olmayanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 36 ay olarak

-İşsiz olanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 42 ay olarak

belirlenecektir.

b) Sigortalının 29 yaşından büyük erkek sigortalı olması halinde,  sistem tarafından Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sorgulanacak ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı

-İşsiz olmayanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 24 ay olarak

-İşsiz olanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 30 ay olarak

  belirlenecektir.

“Mesleki Yeterlilik Belgesi” seçeneği vasıtasıyla, Mesleki Yeterlilik Kurumunca düzenlenmiş mesleki yeterlilik belgesi sahibi olan ve mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan sigortalıların veri girişi yapılacaktır. Mesleki Yeterlilik Kurumunca halen yalnızca “Plastik Kaynakçısı” sertifikasyonu verildiğinden, başka alanlarla ilgili kurslar açılıncaya kadar sözkonusu seçenek vasıtasıyla, yalnızca “Plastik Kaynakçısı” sertifikasyonu almış ve mesleği ile ilgili alanda çalıştırılan sigortalıların girişi yapılacaktır.

Bu seçenek vasıtasıyla giriş yapıldığında,

a) Sigortalının  18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkek ya da 18 yaşından büyük kadın sigortalı olması halinde,  sistem tarafından Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sorgulanacak ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı

-İşsiz olmayanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 48 ay olarak

-İşsiz olanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 54 ay olarak

b) Sigortalının 29 yaşından büyük erkek sigortalı olması halinde,  sistem tarafından Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sorgulanacak ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı

-İşsiz olmayanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 24 ay olarak

-İşsiz olanlardan dolayı, teşvikten yararlanma süresi 30 ay olarak

  belirlenecektir.

3- Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirip, mesleği ile ilgili alanda çalıştığı halde “Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim” seçeneği vasıtasıyla girişi yapılamayan sigortalılarla ilgili yapılacak işlemler

Bilindiği gibi, sigortalı işe giriş bildirgelerinin düzenlenmesi sırasında “Sigortalı meslek adı” bilgilerinin de girişi yapılmaktadır. İşe giriş bildirgesine kaydedilen bu bilgi, sigortalının işyerindeki görevini, başka bir ifade ile yapmış olduğu işi göstermektedir. Dolayısıyla, veri girişi yapılan sigortalı için “Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim” seçeneği vasıtasıyla “Çıraklık”, Orta Öğretim”, Yüksekokul” veya “Üniversite” seçeneklerinden herhangi biri seçilerek, sigortalının eğitim bilgileri sisteme girildiğinde, işe giriş bildirgesine kaydedilen meslek kodu ile öğrenim görmüş olduğu alanla ile ilgili meslek kodu sistem tarafından karşılaştırılmaktadır.

  Bu karşılaştırma sonucunda, sigortalının yapmış olduğu iş ile eğitim gördüğü mesleğin birbiriyle

- Örtüşmesi halinde, veri girişine izin verilmekte ve sigortalının yaşına, cinsiyetine, Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığına bakılarak, teşvikten yararlanma süresi 36, 42, 24 veya 30 ay olarak sistem tarafından belirlenmektedir.

- Örtüşmemesi halinde ise, veri girişine izin verilmekte ve sistem tarafından “Kişinin işe giriş bildirgesindeki meslek kodu ile eğitim durumuna ait meslek kodu uyuşmamaktadır. Eğitim Belgesi Yok/Uyuşmamaktadır seçeneğinden giriş yapabilirisiniz.” şeklinde uyarı mesajı verilmektedir.

Dolayısıyla, sigortalının yapmış olduğu iş ile eğitim gördüğü mesleğin birbiriyle örtüşmemesi halinde, “Eğitim Belgesi Yok/Uyuşmamaktadır” seçeneği vasıtasıyla veri girişi yapıldığı takdirde, sigortalının yaşına, cinsiyetine, Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığına bakılarak, teşvikten yararlanma süresi 24, 30, 6 veya 0 ay olarak sistem tarafından belirlenmektedir.

Hal böyle olmakla birlikte, sigortalının eğitim gördüğü alanda çalıştırılmasına rağmen, işe giriş bildirgesindeki “Sigortalı Meslek Adı” bilgisinin hatalı girilmiş olması nedeniyle “Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim” seçeneğinden giriş yapılamadığı durumlarda, sigortalı meslek adı bilgilerinin, sigortalı işe giriş bildirgesi programında yer alan “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi Güncelleme ” seçeneği vasıtasıyla düzeltilmesi gerekmektedir.

“Sigortalı Meslek Adı”  bilgileri düzeltildikten sonra, “ 4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” ekranlarında yer alan “Sigortalı Listesini Yenile/Göster” butonuna basılıp “Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim” seçeneğinden tekrar giriş yapıldığında, bu defa veri girişi yapılmasına izin verilecektir.

4- Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilecek Belgeler

“İş-Kur Kursları” seçeneği vasıtasıyla yapılan girişler sırasında, sigortalının Türkiye İş Kurumunca düzenlenmiş iş gücü yetiştirme kursunu bitirip bitirmediği, bitirmiş ise hangi kursu bitirdiği ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sistem tarafından sorgulanmaktadır. “Eğitim Belgesi Yoktur/Uyuşmamaktadır” seçeneği vasıtasıyla yapılan girişler sırasında ise, sigortalının Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı yine sistem tarafından sorgulanmaktadır. Dolayısıyla, her iki seçenek vasıtasıyla yapılan girişler için, gerekli sorgulamalar sistem tarafından yapıldığından, Sosyal Güvenlik Kurumuna herhangi bir belge ibraz edilmesine gerek bulunmamaktadır.

“Çıraklık/Orta Öğretim/Yüksek Öğretim” ve “Mesleki Yeterlilik Belgesi” seçeneği vasıtasıyla yapılan girişler sırasında ise, sigortalıların eğitim ve öğretim bilgileri işverenlerinin beyanına istinaden sisteme girildiğinden, sözkonusu bilgilerin doğruluğunun mezuniyet belgesi/diploma ile kanıtlanması gerekmektedir. Dolayısıyla, mesleki yeterlilik belgesinin veya diplomanın/mezuniyet belgesinin, e-Sigorta kanalıyla yapılan başvurunun onaylandığı tarihten itibaren bir ay içinde işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Sosyal Güvenlik Merkezine elden ibraz edilmesi veya noter tasdikli bir suretinin posta kanalıyla gönderilmesi gerekmektedir.

5- Sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığı

4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için gerekli olan şartlardan biri de, sigortalının işe alındığı tarihten önceki son altı ayda çalışan sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılmasıdır. Ancak kapsama giren sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığı hususu, aylık prim ve hizmet belgesinin gönderilmesi gereken süre bittikten sonra Sosyal Güvenlik Kurumunca alınacak listeler vasıtasıyla kontrol edilebilmektedir. Dolayısıyla, işverenlerce kapsama giren her bir sigortalı için ortalama sigortalı sayısının belirlenmiş olması ve kapsama giren sigortalıların ortalama sigortalı sayısının altında kaldığı aylara ilişkin bildirimlerinin 06111 sayılı Kanun numarası ile değil, 05510 sayılı kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenen aylık prim ve hizmet belgeleri ile yapılması gerekmektedir.

Aksi halde, kapsama giren sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılmamasına rağmen 06111 sayılı kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesi ile Kuruma bildirilerek geçici 10 uncu maddede öngörülen teşvikten yersiz yararlanılması halinde, sonradan beş puanlık prim indiriminden de yararlanılamayacağı gibi Hazine ve İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanmış prim tutarları da gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ilgililerden geri alınacaktır.

6- Sonuç

4447 sayılı Kanun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilmesi için, işverenlerce, 1/3/2011 ve sonrasında işe alınan sigortalıların,  www.sgk.gov.tr adresinden e-Bildirge seçeneği işaretlenmek suretiyle erişilen “4447/Geç.10.md. Sigortalı Giriş” seçeneği vasıtasıyla sisteme tanımlanması gerekmektedir.

Yeni işe alınan sigortalıların, sisteme tanımlanması sırasında, sigortalının, altı aylık sürede işsiz olup olmadığı, yaşı, cinsiyeti, Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kurslarını bitirip bitirmediği ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz olup olmadığı sistem tarafından kontrol edilmektedir.

Buna karşın, sigortalının mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmiş olup olmadığı ve sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığı hususu işverence beyan edilen bilgilere bakılarak alınmaktadır. Ancak işverenlerin beyanına bağlı olarak alınan bilgiler daha sonra Sosyal Güvenlik Kurumunca kontrol edilerek hatalı yapılmış olan bildirimler iptal edilemektedir.

Dolayısıyla, 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılması amacıyla yapılacak girişler sırasında, sigortalılara ilişkin bilgilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde girilmesi halinde, sonradan yaşanabilecek olumsuz gelişmelerde önlenmiş olacaktır.

Eyüp Sabri DEMİRCİ

S.G.K. Prim Tahsilat Daire Başkanlığı Şube Müdürü

http://www.bilgilidenetim.com/makale/goster/625