Belge düzeninin oturtulmaya çalışıldığı dönemlerde vergi uygulamalarının yerleşmesi ve mükellefler üzerinde vatandaşların otodenetiminin sağlanması için bazı mekanizmalar öngörülmüştü.

Zaman geçtikçe ve teknoloji ilerledikçe bu uygulamalardan vazgeçilmeye başlandı. Buna en son örnek 6111 sayılı Kanun'la mükelleflerin vergi levhalarını asma mecburiyetine son verilmesi oldu. Önceki uygulamada mükellefler mayıs ayı sonuna kadar vergi levhasını vergi dairesine tasdik ettirmek ve işyerlerinde herkesçe görülecek biçimde asmak zorundaydı. 2000'li yıllara yaklaşınca mali müşavirler gibi meslek mensupları vergi levhasını tasdik etmeye yetkili kılındı. Günümüzde gelinen son aşamada artık vergi levhasının tasdik işleminden geçirilmesine ve alınan levhanın herkesçe görülecek biçimde asılmasına gerek kalmadı. Vergi levhası halen alınması gereken bir belge olmakla beraber artık bu levhayı Gelir İdaresi bilgi işlemi otomatik olarak hazırlayacak, mükellefler elektronik ortamda şifrelerini girerek bu belgeyi yazdırabilecek.

Bundan sonra geçerli olacak uygulamada Gelir Vergisi mükellefleri (kazancı basit usulde tespit edilenler dâhil) ile sermaye şirketleri her yıl mayısın son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı almak zorunda. Mükellefler Gelir/Kurumlar Vergisi beyannamelerini verdikten sonra vergi levhası, Gelir İdaresi Başkanlığı bilgi işlem sistemi tarafından beyannamelerde yer alan bilgilere göre oluşturulacak ve mükellefin internet vergi dairesi hesabına aktarılacak. Daha sonra, internet vergi dairesinden bizzat mükellefler tarafından veya 3568 sayılı Kanun uyarınca yetki almış bağımsız çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirler (meslek mensupları) tarafından alınabilecek. Gelir Vergisi mükellefleri (kazancı basit usulde tespit edilenler dâhil) 1 Nisan'dan itibaren, Kurumlar Vergisi mükellefleri 1 Mayıs'tan itibaren, vergi levhalarını 31 Mayıs'a kadar yazdırılabilecek. Bu şekilde alınan vergi levhaları ayrıca vergi dairesine veya meslek mensuplarına imzalattırılmayacak veya tasdik ettirilmeyecek. Bu arada meslek mensupları da vergi levhalarının tasdikine dair herhangi bir bildirimde bulunmayacak.

Gelir/Kurumlar Vergisi mükellefi olup yıl içinde işe yeni başlayan mükelleflerin vergi levhalarında matrah kısmında 'Yeni İşe Başlama' ifadesi yer alacak. Bu mükelleflerin vergi levhaları, mükellefiyet tesisinin ardından sistem tarafından internet vergi dairesi hesaplarına aktarılacak. Bu mükelleflerin vergi levhalarını mükellefiyet tesisinden itibaren 1 ay içinde internet vergi dairesinden yazdırmak suretiyle veya bağlı oldukları vergi dairesi aracılığıyla almaları gerekiyor. Asılma zorunluluğu bulunmamakla beraber isteyen mükellefler kendilerine ait vergi levhalarını işyerlerine asabilir veya web sitelerinde yayımlayabilir.

ASMA YOK, BULUNDURMA MECBURİYETİ VAR

Vergi levhası almak mecburiyetinde olan mükellefler levhaları işyerlerinin merkezlerinde, şubelerinde, satış mağazalarında, çiftçilerin doğrudan doğruya zirai faaliyetleriyle ilgili alım satım işlerinin tedviri için açtıkları yazıhanelerinde, taşıt işletmeleri ayrıca taşıtlarında (taşıt işletmesi ifadesi, ücret karşılığında yolcu veya eşya taşımacılığını ifade ettiğinden, diğer işkollarında faaliyet gösteren mükelleflerin taşıtlarında vergi levhası bulundurma mecburiyetleri bulunmuyor) yetkililerce istenildiğinde ibraz etmek üzere bulundurmaları gerekiyor. İşyerinde birden fazla kat veya reyon olması halinde her kat veya reyon için ayrı birer levha alma ve bulundurmak gerekmiyor. Birden fazla yerde vergi levhası bulundurmak mecburiyetinde olan mükellefler ile levhalarını başka kurumlara ibraz edecekler vergi levhalarını internet vergi dairesinden ihtiyaç duydukları adet kadar çıktı alabilecek. Vergi levhası almak ve bulundurmak mecburiyetinde olan mükelleflerin, yapılan denetimlerde buna uyulmadığı tespit edilmesi halinde her bir tespit için 170 lira özel usulsüzlük cezası kesilecek.

e-vergi levhası, sahte faturayla mücadeleyi de kolaylaştırıyor

Gelir İdaresi Bilgi İşlem Merkezi'nin gelişmesi, mükelleflerin ve mali yapının en büyük sorunlarından biri olan sahte fatura ile mücadelede de etkili olacak. Çünkü bazen mükelleflere, gerçekten aldıkları mal ve hizmetler için mükellefiyeti bile bulunmayan kişilerin faturası verilebiliyor. Sorgulama imkânı sayesinde mükellefler kendilerine verilen belgenin gerçekliğini, mükellefiyetin varlığını ve işlem kapasitesini kısmen de olsa tahkik etme şansı bulacak. Çünkü mükellefler internet vergi dairesini kullanarak e-vergi levhası sorgulaması yapabilecek. Münferit sorgulamalar için hizmet verecek bu uygulamayla bir mükellefin vergi levhasında yer alan bilgilerine ulaşılabilecek. Ayrıca Maliye Bakanlığı, özel ve kamu kuruluşlarına bilgi paylaşım servisleri aracılığıyla vergi kimlik numarası doğrulama hizmeti sunacak. Bu hizmetle fatura düzenleme veya diğer işlemlerinde muhataplarının vergi kimlik numarasına ihtiyaç duyan kuruluşlar, mükellefin vergi kimlik numarası veya TC kimlik numarası anahtar alan olmak kaydıyla sorgulanan mükellefin, vergi kimlik numarasının doğruluğunu, faal mükellef olup olmadığını ve unvanını inceleyebilecek. Tıpkı bunun gibi özel ve kamu kuruluşları, bu hizmeti kullanarak kendilerine sunulan vergi levhasının onay kodu ile vergi levhasının doğruluğunu ve güncelliğini sorgulayabilecek. Bu hizmetten faydalanan kuruluşlara, sorgulama yaptıkları vergi levhası güncel değilse 'Bu mükellefin yeni vergi levhası bulunduğu' kendilerine mesajla bildirilecek. Arzu edilmesi halinde güncel vergi levhası gösterilecek. Vergi levhası doğrulaması yapılan mükellefin sorgulama anı itibarıyla işi terk etmiş olması halinde, bu hizmetten faydalananlara sorgulama yapılan vergi levhası ile birlikte mükellefin işi terk ettiği hususu, terk tarihi de belirtilerek sorgulama sonucunda gösterilecek.

Ahmet Yavuz

http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=1137547&title=ve...