Daha önceki yazılarımızda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere; Yatırımların teşvik edilmesine yönelik olarak yayımlanan 14/07/2009 tarihli ve 2009/15199 sayılı "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar" ile söz konusu teşvik kararnamesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların yer aldığı "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ NO:2009/1)" düzenlemeleri kapsamında teşvik uygulamaları devam etmektedir. Son olarak, 11 Mayıs 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2011/1 sayılı Tebliğ ile yukarıda belirtilen 2009/1 Sayılı Tebliğ'de değişiklikler yapılmıştır.

Yatırım desteklerinin uygulanması açısından bölgeler, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak dört gruba ayrılmış olup, yapılan düzenlemelere göre;

Yatırımın, teşvik belgesine bağlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının,

- I' inci ve II' nci bölgelerde yapılacak yatırımlarda 1 milyon Türk Lirası,

- III' üncü ve IV' üncü bölgelerde yapılacak yatırımlarda 500 bin Türk Lirası

olması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen asgari sabit yatırım tutarının üzerindeki yatırımlar bölge ayırımı yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi (KDV) istisnasından yararlanırlar.

Buna ilave olarak, bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar,

a) I' inci ve II' nci bölgelerde;

- Gümrük vergisi muafiyeti,

- KDV istisnası,

- Vergi indirimi,

- Yatırım yeri tahsisi ve

- 31.12.2011 tarihine kadar yatırıma başlanılması halinde sigorta primi işveren

  hissesi desteğinden,

b) III' üncü ve IV' üncü bölgelerde;

- Gümrük vergisi muafiyeti,

- KDV istisnası,

- Vergi indirimi,

- Yatırım yeri tahsisi,

- Sigorta primi işveren hissesi desteği ve

- Faiz desteğinden yararlanabilir.

Büyük ölçekli yatırımlara gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi ve sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanabilir. Ancak, büyük ölçekli yatırımlardan I'inci ve II'nci bölgelerde yapılacakların sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için 31 / 12 / 2011 tarihinden önce yatırıma başlanılması gerekir. Büyük ölçekli yatırımlarda asgari yatırım tutarlarının ne olması gerektiği, 2009 / 15199 nolu Bakanlar Kurulu Kararı'nın 2 nolu ekinde, farklı yatırım alanları için farklı tutarlar olarak belirlenmiştir.

Vergi indirimi (indirimli vergi oranı)

Yatırımlara uygulanacak destekler arasında yer alan "vergi indirimi" desteği 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'na 5838 Sayılı Kanun'la eklenen ve sonrasında da 5904 Sayılı Kanun'la ile değişiklik yapılan "32/A" maddesi çerçevesinde hem kurumlar vergisi mükelleflerine hem de gelir vergisi mükelleflerine uygulanacaktır.

Anılan madde düzenlemelerine göre;

- Finans ve sigortacılık konularında faaliyet gösteren kurumlar,

- İş ortaklıkları,

- Taahhüt işleri

- 4283 Sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 3996 Sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar için vergi indirimi desteği öngörülemez. Keza, arazi-arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tabi olmayan diğer harcamalar indirimli vergi uygulamasından yararlanamaz.

Yukarıdakiler dışında kalan ve Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan gerek büyük ölçekli yatırımlar gerekse bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda bu yatırımlardan elde edilen kazançlar yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren, yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar, indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulur.

Yatırıma katkı tutarı, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle, tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların Devletçe karşılanacak tutarını ifade etmektedir. Bu tutarın yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oran ise yatırıma katkı oranını ifade etmektedir.

Büyük ölçekli yatırımlar ile bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, kurumlar veya gelir vergisine uygulanacak indirim oranları ile yatırıma katkı oranları aşağıdaki gibi olacaktır:

 Bölgesel uygulama Büyük ölçekli yatırımlar

Bölgeler Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar veya gelir vergisi indirim oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar veya gelir vergisi indirim oranı (%)

I 10 25 25 25

II 15 40 30 40

III 20 60 40 60

IV 25 80 45 80

Ancak, teşvik belgesi kapsamında 31.12.2010 tarihine kadar yatırıma başlanılmış olması halinde aşağıda belirtilen indirim oranları ile yatırıma katkı oranları uygulanacaktır:

 Bölgesel uygulama Büyük ölçekli yatırımlar

Bölgeler Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar veya gelir vergisi indirim oranı (%)  Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar veya gelir vergisi indirim oranı (%)

I 20 50 30 50

II 30 60 40 60

III 40 80 50 80

IV 60 90 70 90

2011/1 Sayılı Tebliğ'le yapılan değişiklik uyarınca, 2011 yılı sonuna kadar başlanacak Teşvik Belgeli yatırımlar için uygulanacak indirim oranları ve yatırıma katkı oranları ise aşağıdaki gibi olacaktır:

  Bölgesel uygulama Büyük ölçekli yatırımlar

Bölgeler Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%) Yatırıma katkı oranı (%) Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%)

I 15 50 25 50

II 25 60 35 60

III 35 80 45 80

IV 55 90 65 90

Örneğin; Teşvik belgesi kapsamında III. Bölge'de yapılan ve 31.12.2011 tarihinden önce başlanılan 500.000 TL'lik bir yatırımda, bu yatırımlar için uygulanacak yatırıma katkı oranı %35 olacaktır. Başka bir deyişle; yapılan yatırımın ( 500.000 TL x %35 =) 175.000 TL tutarlık kısmı, normalde alınması gereken kurumlar vergisi ya da gelir vergisinin alınmasından vazgeçilmek suretiyle, devlet tarafından desteklenmiş olacaktır. Bilindiği üzere, kurumlar vergisi oranı %20'dir. Gelir vergisi ise %15 ile %35 arasında değişen tarifeye göre alınmaktadır. Örneğimizde yatırım yapanın kurum olduğunu kabul edersek, yapılan bu yatırımlardan elde edilecek kazançlar %20 oranında değil, (%80 indirim yapılmak suretiyle) %4 oranında vergilendirilecektir. Anılan kurumun bu yatırımı 2011 yılı içinde tamamladığı ve bu yatırımlarından elde ettiği kazançların 2011 yılında 300.000 TL, 2012 yılında 500.000 TL, 2013 yılında 400.000 TL olduğunu varsayarsak, bu durumda ödenecek kurumlar vergisi tutarları ve alınmasından vazgeçilen vergi tutarları şöyle olacaktır:

Yıl Kazanç tutarı (TL) Normalde ödenmesi gereken vergi (TL) Gerçekte ödenen vergi (TL) Vazgeçilen vergi tutarı (TL)

2011            300.000,00      60.000,00      12.000,00      48.000,00 

2012            500.000,00     100.000,00      20.000,00      80.000,00 

2013            400.000,00      80.000,00      33.000,00      47.000,00 

TOPLAM                          240.000,00      65.000,00     175.000,00 

Örnekten görüldüğü üzere, vazgeçilen vergi tutarı 175.000 TL'ye ulaşıncaya kadar anılan yatırımdan elde edilen kazançlar %4 oranında vergilenecek, bu tutara ulaşıldıktan sonra geriye kalan kazanç tutarı ise %20 oranında vergilenecektir. Örnekteki 3 yılda elde edilmiş kazançlar üzerinden normalde 240.000 TL kurumlar vergisi ödenmesi gerekirken, devlet, indirimli kurumlar vergisi uygulamak suretiyle, 65.000 TL vergi tahsil etmiş ve 175.000 TL tutarındaki verginin alınmasından vazgeçerek yatırıma destek olmuştur. İndirimli kurumlar vergisi uygulaması, yatırımın kısmen ya da tamamen işletilmesine başlandığı 2011 hesap döneminden itibaren uygulanmaya başlamış ve yatırıma katkı tutarı olan 175.000 TL'ye ulaşıncaya kadar devam ettirilmiştir. Bu tutara ulaşıldıktan sonraki kazançlara ise normal kurumlar vergisi oranı uygulanmıştır.

Vergi indirimi sadece yıllık beyana konu kazançlara değil, anılan yatırımların kısmen ya da tamamen işletmeye alındığı hesap dönemi de dahil olmak üzere, geçici vergi dönemlerinde de uygulanır.

Tevsi yatırımlarda indirimli vergi oranı uygulaması

Teşvik Belgesi alınmak ve yukarıda belirtilen diğer şartlara uymak kaydıyla, tevsi yatırımlarda da indirimli oran uygulanması söz konusudur. Bu kapsamda elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanır. Kazancın ayrı bir şekilde tespit edilememesi halinde ise indirimli oran uygulanacak kazanç, yapılan tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına (devam eden yatırımlara ait tutarlar da dahil) oranlanması suretiyle belirlenir. Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymetlerin kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınır.

Diğer Hususlar:

Hesap dönemi itibarıyla, yasada öngörülen şartların sağlanamadığının tespit edilmesi halinde, söz konusu vergilendirme döneminde indirimli vergi oranı uygulanması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.

Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla, indirimli vergi oranından yararlanacaktır.

Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde, indirimli vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için yararlanır.

Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK

http://www.dunya.com/akif-akarca--drmehmet-safak_64_0_yazar.html