Gelişmiş ülkelerde araştırma-geliştirme projelerine ayrı bir önem verilir.

Doğrudan veya dolaylı devlet destekleri ile bu projeler teşvik edilir. Ülkemizde de Ar-Ge harcamaları için teşvikler mevcut. Ancak bu teşvikler uzun zamandan beri yürürlükte olmasına rağmen fazla uygulama alanı bulamadı. Bu teşviklerin bir kısmı nakit hibe şeklinde olabileceği gibi bir kısmı da bizim bu hafta anlatacağımız vergisel teşviklerden oluşmakta.

5746 Sayılı Kanun ile Ar-Ge yatırımlarının oldukça ciddi biçimde teşvikini öngören düzenlemeler getirildi.

Kanunla getirilen vergisel teşvikler 31.12.2023 tarihine kadar uygulanacak. Teşvikleri şöyle özetleyebiliriz:

Hangi harcamalar Ar-Ge faaliyeti sayılır?

- Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri gidermek ve bunları aydınlatmak amacıyla, bilim ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni teknik bilgilerin elde edilmesi,

- Yeni yöntemlerle yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler, işlemler, sistemler geliştirilmesi, tasarım ve çizim çalışmaları ile yeni teknikler ve prototipler üretilmesi,

- Yeni ve özgün tasarıma dayanan yazılım faaliyetleri,

- Yeni üretim yöntem, süreç ve işlemlerinin araştırılması veya geliştirilmesi,

- Bir ürünün maliyetini düşürücü, kalite, standart veya performansını yükseltici yeni tekniklerin/teknolojilerin araştırılması, Ar-Ge faaliyetleri olarak belirlendi.

Ar-Ge harcaması için %100 oranında indirim

Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Kanunları'nda; mükelleflerin, işletmelerin bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100'ü oranında hesaplanacak "Ar-Ge indirimi" Gelir ve Kurumlar Vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirden indirilebilecek.

Gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı Gelir Ve Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde, diğer indirim olarak gider kaydedilebilecek. Böylece artık 100 birimlik Ar-Ge harcaması için 200 birimlik gider kaydı mümkün.

Gelir vergisi stopajı ve sigorta primi teşviki

Ar-Ge ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin,

-doktoralı olanlar için %90'ı,

-diğerleri için yüzde 80'i gelir vergisinden müstesna.

Ayrıca ücretler üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, her bir çalışan için beş yıl süreyle Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak.

Tekno girişim sermayesi desteği

Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından 5746 Sayılı Kanun'un 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki koşulları taşıyanlara bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000 Türk Lirası'na kadar tekno girişim sermayesi desteği hibe olarak verilecek.

Ar-Ge destekleri gelir yazılmayacak

Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde bulunanların aldıkları destekler özel bir fon hesabında tutulacak. Bu fon, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu'na göre vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmayacak.

Biraz karmaşık olmasına rağmen Ar-Ge harcamalarında oldukça avantajlı imkânlar söz konusu. İşletmelerin bu tür destekleri değerlendirmelerinde fayda var.

İsmail Kökbulut