Uygulamada, bazı kimselerin borç para verdikler şahıslardan faiz almadıkları; buna karşılık borçlunun evinde kirasız oturdukları ve bu muamelelerin genellikle "para faizsiz ev kirasız" şeklinde ifade edildiği görülmektedir.
 
Dikkat edileceği üzere belirtilen muamelede kiracı belirli bir paraya sahip olması, kiralayan ise gayrimenkul sahibi olması nedeniyle, belirli bir menfaat sağlamaktadır. Vergi uygulaması açısından gayrimenkul sahibinin elde ettiği menfaat gayrimenkul sermaye iradı, belirli bir paraya sahip olan kiracının sağladığı menfaat ise menkul sermaye iradı olarak değerlendirilecek ve vergilendirilecektir.
 
Vergi idaresi tarafından yayınlanan 89 ser no'lu G.V.K. Genel Tebliği'nde karşılıklı olarak sağlanan bu menfaatlerin tutar olarak tespitinde G.V.K.'nun 73. maddesi uyarınca emsal kira bedelinden hareket edilmesi, gayrısafi tutarın (emsal kira bedelinin) gayrimenkul sahibi için kira, karşı taraf için ise faiz sayılması gerekir şeklinde açıklamaya yer verilmiş, ancak daha sonra yayınlanan 104 Seri No.lu G.V.K. genel tebliği ile daha önce yapılan açıklamalar ve uygulama şekli değiştirilmiştir. Buna göre "kira ve faiz tutarı çevrenin hayat şartlarına, ekonomik bünyesine kredi ve kira piyasasına göre karşılıklı olarak takdir edilmesi" gerekmektedir.
 
Tebliğ hükmünden de anlaşılacağı üzere, gayrimenkul sahibinin sağladığı menfaatin tutar olarak karşılığı, kullanılan paranın piyasa şartlarına göre tespit edilen faizi olurken sermaye sahibinin sağladığı menfaatin tutar olarak karşılığı ise bedelsiz oturduğu evin kirası olacaktır. Ayrıca, faiz ve kiranın tespiti tebliğ hükmüne göre takdir işlemi ile gerçekleşeceğine göre, bu takdir işleminin takdir komisyonlarınca yapılması gerektiği açıktır. Bu durum emsal kira bedeli esası uygulamasından sapma gibi görünse de, özü itibariyle belirtilen muamelede (olayda) gayrimenkullerin bedelsiz olarak kullandırılması sözkonusu olmadığından emsal kira bedeli esasının uygulanmasını gerektirecek bir durum da yoktur. Yapılan takdir işlemi sağlanan menfaatin tutar olarak tespitine yöneliktir.

Lending without interest, renting without rental fee
 
In practice, it is occasionally marked that certain lenders do not charge any interests for the cash they have lent, and that they dwell in a house that is owned by the debtor without the payment of a rent; this type of application is generally called in the business jargon as “Lending without interest, renting without rental fee”.
 
As could be noted, in such transactions, the lessee owns a specific amount of money, while the lessor owns a real property; hence, the deriving and the provision of an interest is in question. For tax purposes, the benefit derived by the owner of the real  property should be assessed and taxed as “rental income” and the benefit derived by the lessee who owns a specific amount of money, shall be assessed and taxed as “earning on movable assets (dividend and interest income)”
 
In the Income Tax Code General Communiqué Series no. 89 promulgated by the Tax Administration, it is stated that in the quantification of such interests that are reciprocally provided, the starting point should be the arm’s length rental value determined pursuant to Article 73 of the Income Tax Code, and that the gross total (arm’s length rental value) should be treated as rental income for the owner of the property, and as interest income for the other party; however, through the subsequent promulgation of Income Tax Code General Communiqué Series no. 104, the explanations and the method of implementation regulated previously, was amended. Accordingly, the “rental and interest income should be appraised  reciprocally,  depending of the living conditions of the environment, the economic structure and the market for credits and rental fees.”
 
As could be noted from the concerned provision, while the cash counterpart of the benefit provided by the owner of the real property corresponds to the interest of the cash that has been used determined o the basis of the market conditions, the cash counterpart of the benefit provided by the owner of the cash, shall represent the rental fee for the house that he occupies free of rent.   Meanwhile,  since the determination of thr interest and the rental fee shall be determined on the basis of an appraisal process pursuant to the relevant provision of the communiqué,  obviously, this appraisal process shall be  conducted by an appraisal commission. Although this requirement appears as a diversion from the arm’s length rental fee principle,  basically, in such a transaction (event) the allocation of a real  property free of charge is not in question. Therefore, the arm’s length rental value principle cannot be applied. In this transaction, the appraisal process encompasses the quantification of  the benefit that is provided.

Muhasebe ve Vergi