Uygulama şirketlerin işyeri olarak ortak veya ortaklara ait konutlarını ve/veya iş yerlerini bedelsiz olarak kullandıklarında ne tür işlemler yapılacağı, bu bedelsiz kullanım için emsal kira bedeli hesaplanıp hesaplanmayacağı ve bu hesaplanan emsal kira bedeli üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılıp yapılmayacağı tartışmalara ve duraksamalara neden olmaktadır.

Ortağa ait işyeri bedelsiz olarak kullanılıyor ise herhangi bir nakden ve hesaben ödeme söz konusu olmadığı için herhangi bir gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır. Ancak ortak açısından durum biraz özellik arz edip bedelsiz bir kiraya verme işlemi olsa bile emsal kira bedeli hesaplaması gerekecektir. Şöyle ki;

Gelir Vergisi Kanunun 70 incı maddesinin birinci fıkrasında, gayrimenkul olarak nitelendirilen mal ve hakların sahipleri ve kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu; 73 üncü maddesinde de, kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamayacağı; bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedelinin, bu mal ve hakların kirası sayılacağı; bina ve arazide emsal kira bedelinin, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin %5'i olacağı hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (d) alt bendinde ise bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı (278 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2011 yılı için 1.170 TL) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlar için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceği belirtilmiştir.

Bu nedenle, şirket ortağına ait gayrimenkulün bedelsiz olarak şirket tarafından kullanılmasında nakden veya hesaben bir ödeme yapılmadığından Gelir Vergisi Kanununun 94/5-a maddesine göre tevkifat yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Ancak işletmeye bedelsiz tahsil edilen iş yeri için Gelir Vergisi Kanununun 73 üncü maddesine göre tespit edilecek emsal kira bedeli, aynı Kanunun 86-1/d maddesi gereğince 2011 yılı için 1.170, TL'yi aşması halinde şirket ortağı tarafından gayrimenkul sermaye iradı olarak beyan edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.

Konuya ilişkin Maliye Bakanlığı tarafından verilen bir çok özelge de bu görüş iletilmiştir. Söz konusu özelgelerden iki adeti aşağıda sunulmuştur.

1.Şirket ortağına ait işyerinin bedelsiz kullanımı
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ile faaliyetinizi yürüttüğünüz okulun 2 dairesini şirketinizin müdürü ve aynı zamanda ortağı olan ...'ın satın aldığını ancak, şirketiniz tarafından kullanılan bu daireler karşılığında şirket ortağınıza herhangi bir kira ödemesi yapılmayacağını belirterek, şirketinizin emsal kira bedeli üzerinden stopaj yapıp yapmayacağı hususunda Başkanlığımızdan bilgi istenilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin maddede sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları hükme bağlanmış ve aynı maddenin 5/a bendi uyarınca anılan Kanunun 70 inci maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.

Aynı Kanunun 70 incı maddesinin birinci fıkrasında, gayrimenkul olarak nitelendirilen mal ve hakların sahipleri ve kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu; 73 üncü maddesinde de, kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamayacağı; bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedelinin, bu mal ve hakların kirası sayılacağı; bina ve arazide emsal kira bedelinin, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin %5'i olacağı hükme bağlanmıştır.

Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (d) alt bendinde ise bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 600 milyon lirayı (273 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2010 yılı için 1.090 TL.) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlar için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceği belirtilmiştir.

Bu itibarla, şirket ortağınıza ait gayrimenkulün bedelsiz  olarak şirket tarafından kullanılmasında nakden veya hesaben bir ödeme yapılmadığından Gelir Vergisi Kanununun 94/5-a maddesine göre tevkifat yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Ancak işletmenize bedelsiz tahsil edilen iş yeri için Gelir Vergisi Kanununun 73 üncü maddesine göre tespit edilecek emsal kira bedeli, aynı Kanunun 86-1/d maddesi gereğince 2010 yılı için 1.090,00 TL'yi aşması halinde şirket ortağı tarafından gayrimenkul sermaye iradı olarak beyan edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.((Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 28/01/2011 Tarih ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-GVK-94-40-41 sayılı Özelgesi)

2. Limited şirket ortağına ait gayrimenkulün şirkete kiraya verilmesi halinde stopaj yapılıp yapılmayacağı hk.
İlgide kayıtlı dilekçenizde,…………………… Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün ………………………… vergi kimlik numarasında kayıtlı mükellefi olduğunuzu faaliyet konunuz Asansör imalatı olduğunu şirketinizin işyeri olarak kullandığı gayrimenkulün şirket ortağı ………………….. ait olduğundan işyeri için kira ödemesi yapmadığınızı belirterek söz konusu gayrimenkulden dolayı kira stopajı yapılıp yapılmayacağı hususunu sormaktasınız.

Bilindiği gibi, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı ile zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin aynı maddenin 5/a bendi uyarınca anılan kanunun 70. maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığında nakten veya hesaben yaptıkları ödemelerden Gelir Vergisi tevkif edecekleri hükme bağlanmıştır.

Aynı maddenin son fıkrasında da, tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifatın ticari, mesleki ve sınai işleriyle ilgili ödemelerine münhasır olduğu hükmü yer almıştır.

Diğer taraftan Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinin 1. paragrafı hükmüne göre, gayrimenkul olarak nitelendirilen mal ve hakların sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilmektedir.

Aynı Kanunun 73. maddesinde; Kirala verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen vergi değerinin %5’idir…hükmü yer almıştır.

Bu hükümlere göre, şirketiniz tarafından aynı zamanda şirket ortağına ait (gayrimenkulün) kullanılması karşılığında herhangi bir kira ödemesinin olmaması başka bir ifade ile işyeri kira karşılığı olarak şirket hesabında gider gösterilmemesi halinde nakden veya hesaben ödeme olmadığından hareketle tevkifat yapılması söz konusu olmayacaktır. Ancak Gelir Vergisi Kanunu’nun 73. maddesi uyarınca kira tutarının emsal değerinin belirlenerek ortaklar tarafından gayrimenkul hisseleri oranında yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir. (İstanbul Defterdarlığı’nın B.07.4.DEF.0.34.11/GVK-94/5 Sayılı Özelgesi) Muhasebe/Vergi-www.ozdogrular.com