Özellikle büyük şehirlerde firmaların personeline konut tahsis etmesi işlemine, diğer bir ifadeyle lojman vermesine, oldukça sık  rastlanılmaktadır.

Personele yapılan bu konut tahsisi esas itibariyle bir menfaattir ve G.V.K.'nun 61’inci maddesi uyarınca ücret sayılarak verilendirilmesi, işletmenin ise anılan ücretin brüt tutarını ücret gideri olarak genel giderler kapsamında değerlendirerek ticari kazançtan indirim konusu yapması gerekecektir. Genel uygulama bu olmakla birlikte Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/9’uncu maddesinde yer alan düzenlemeler ile bazı konut tahsisleri vergiden istisna edilmiştir.

Söz konusu kanun maddesinde istisna edilen konut tahsisleri ve istisna uygulaması iki farklı grupta toplanmaktadır.

•  Konutun büyüklüğüne bağlı olmaksızın uygulanacak istisna.
•  100 m²'yi aşmayan konutlar için uygulanacak istisna.

Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler, konutun büyüklüğüne bağlı olmaksızın gelir vergisinden istisnadır.

Yukarıda belirtilen konutların aydınlatılması, ısıtılması ve suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler de gelir vergisinden istisnadır.

Bu istisnanın uygulanmasında, konut olarak tahsis edilen gayrimenkullerin, işverenin mülkiyetinde olup olmamasının da önemi yoktur. Bu konutlar işverenin mülkiyetinde olabileceği gibi işveren tarafından kira ile tutulmuş da olabilir.

Bu istisnanın uygulanması için adına konut tahsisi yapılacak kişinin maden işletmelerinde veya fabrikalarda işçi olarak çalışması gerekmektedir. Gelir Vergisi uygulamasında işçi kavramı ile sadece bedenen çalışanlar veya bedeni faaliyeti fikri faaliyetinden fazla olanlar kastedilmektedir.

Bu nedenle maden işletmeleri ve fabrikalarda müdür ve müstahdem olarak çalışanlara konut verilmek suretiyle sağlanan menfaatler ile, üretimle direkt ilişkisi olmayan işçilere konut tedariki suretiyle sağlanan menfaatlerin gelir vergisi istisnasından yararlanması mümkün değildir. Bu şekilde sağlanan menfaatlerin emsal bedellerinin ücret olarak vergi tevkifatına tabi tutulması gerekir.

Ayrıca istisna kapsamına giren işçilere konut tedariki yerine "konut tedariki tazminatı" veya benzere adlarla yapılan ödemelerde istisna kapsamında değildir.

G.V.K.' nun 23/9. maddesinde yapılan diğer bir düzenlemede işverenin mülkiyetine sahip olduğu konutların hizmet erbabına mesken olarak tahsisine yöneliktir. Buna göre, mülkiyeti işverene ait brüt alanı 100 m²'yi aşmayan konutların hizmet erbabına konut olarak tahsis edilmesi suretiyle sağlanan menfaat gelir vergisinden müstesnadır. Dikkat edileceği üzere bu istisna uygulamasında kişilere yönelik bir sınırlama getirilmemiş ve hizmet erbabı deyimi kullanılmıştır.

Bunun yanısıra söz konusu konut tahsisinin istisnadan yararlanabilmesi için mesken olarak verilen konutun mülkiyetinin işverene ait olması ve brüt alının 100 m²'yi aşmaması gerekir.

Söz konusu konutların işverene ait olmaması halinde konut tahsisi şekliyle sağlanan menfaatin tamamı; işverene ait konutların brüt alanlarının 100 m²'yi aşması halinde ise, 100 m²'yi aşan kısma isabet eden menfaat ücret olarak vergilendirilecektir.
Diğer taraftan, konutun brüt alanının 100 metrekareyi aşması halinde, 100 metrekareyi aşan kısma isabet eden menfaatin tesbiti; konutun kira bedelinin, bu bedel bilinmiyor ise, emsal kira bedelinin konutun toplam brüt metrekare alanına bölünmesi ve bir metrekareye isabet eden miktarın, 100 metrekareyi aşan kısım ile çarpılması suretiyle tesbit edilecektir. Bu şekilde bulunan ve istisna kapsamına girmeyen menfaat kısmı, ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.

Allocation of Housing to the Personnel 

Particularly in big cities, it is not unusual for the employers to allocate housing (lodging quarters) to their employees. Allocation of housing to the personnel is basically a benefit provided to the employee, and therefore,  should be considered as wage and subjected to tax pursuant to Article 61 of the Income Tax Code. Meanwhile, the enterprise should gross up the wage total, record the grossed up total  under the general expenses account group and should deduct this total from the commercial earnings.  Although this is the general application,  through the regulations introduced in Article 23/9 of the Income Tax Code, the allocation of certain housing units have been exempted from tax.
 
The types of housing that are exempted from tax, and the exemption application are classified under two groups  in the concerned article.
 

• Exemption to apply disregarding the size of the housing;
• Exemption to apply for houses that do not exceed 100 m².

 
Benefits provided to service personnel generally employed in mining operations and in factories, and to civil servant and non-civil servant government employees, who pursuant to special laws must be housed, in the form of provision of housing, are exempted from income tax, disregarding their size.
 
The lighting, heating, water supply, as well as benefits provided in the form of immovable property belonging to the employer allocated to employees, are also exempted from income tax.
 
During the application of this exemption, whether or not the housing that is allocated is under the ownership of the employer is not important.  Such houses may be owned or leased by the employer.  For the applicability of this exemption, the person to whom a housing will be allocated, should be working as a worker in mines or factories For income Tax purposes, the term “worker” refers to only those who perform physical labor, or whose physical labor is in excess of intellectual labor.

            Therefore, benefits provided in the form of housing allocation  to those who are employed as managers or employees in mining enterprises or factories, and the benefits  provided in the form of housing allocation  to those who are not directly involved with production process, are not eligible to benefit from income tax exemption. The arm’s length value of the benefits that are provided in this manner, should become subject tax withholding as wage payment.
Moreover,  the payments that are extended to the workers included within the scope of exemption, under such names as  “housing allocation indemnity” or similar names instead of the allocation of housing, are also not exempted from tax.

According to another regulation introduced in Article  23/9 of the Income Tax Code, is that, the  benefits provided in the form of immovable property belonging to the employer allocated to employees as dwellings. According to this provision,  the dwellings allocated to the employees owner by the employer, of whose gross size does not exceed 100 m² is exempted from income tax. As could be noted, here, no limitations have been introduced on the personnel and broadly, the term “employees” has been used. 
 
            Additionally, in order for the benefit  provided in the form of allocation of housing to become entitled to income tax exemption, the ownership of the dwelling should belong to the employer, and its gross size should not exceed 100 m².
 
In the event that the dwellings in question are not owned by the employer the entire value of the benefit  provided in the form of allocation of housing, and in case the gross size of the dwellings owner by the employers exceed 100 m², trhe benefit  corresponding to the portion exceeding 100 m², shall become subject to tax as wage.
 
On the other hand, in cases when the gross size of the dwelling exceeds 100 square meters, the benefit corresponding to the portion exceeding 100 m², shall be determined, and the rental value of the dwelling, and if the rental value of the dwelling is not known,  the total that is calculated through the division of the arm’s rental value  to the gross square meter area, and through the multiplication of the amount corresponding to 1 square meter,  with the portion that exceeds 100 m² shall be determined. The portion of the benefit calculated in this manner and that is not included within the scope of exemption, shall become subject to tax as wage. Muhasebe Vergi/ http://www.ozdogrular.com/content/view/16337/176/