Uzun yıllar süren çalışmalar, tartışmalar ve belirsizlikler sonunda, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı yasalaşmış ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu olarak 14 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

I- GİRİŞ

Ticari hayatı etkileyen en önemli ve çok geniş bir Kanun olması nedeniyle ve piyasanın Kanunu algılaması, gerekli fiziki ve psikolojik hazırlıkların yapılması, değişikliklerin önceden fark edilmesi, belirsizliklerin giderilmesi, eksik ve aksayan yönlerin önceden tespit edilmesi amacıyla yürürlük tarihi 1 Temmuz 2012 olarak belirlenmiştir. Bu bakımdan mevcut 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu 1 yıldan fazla süre kullanılmaya devam edilecektir.

Yürürlüğün ertelenmesindeki diğer bir neden ise, ikincil mevzuatla düzenlemeye gidilmesi gereken oldukça fazla hususun bulunmasıdır. Bu çalışmada, yapılması gereken ikincil düzenlemeler ve düzenlemelerin kapsamı hakkında bilgi verilecektir.

Geniş bir Kanun olması, ticari hayatın gündelik yaşamımızın her alanında bulunması, her bir sektörün ticari alan içerisine dahil olması gibi sebeplerle, gerek ikincil düzenleme alanları gerekse düzenleyecek kurum ve kuruluşlar oldukça farklılık göstermektedir.

Bu bakımdan, ilk ayrım düzenlemeyi yapacak yetkili kurumlar olarak yapılmış, daha sonra ikincil mevzuatın türü, en sonunda ise düzenleme yapılacak alanla ilgili sınıflandırmalar yapılarak düzenlemeler hakkında kısaca bilgi verilmiştir.

Bu düzenlemelerle ilgili çalışmaların, ilgili kuruluşlarca halen yapılmakta olduğu, bu bağlamda çıkartılan bir düzenlemenin henüz bulunmadığı, bu sebeple çıkartılacak mevzuatın içeriği hakkında kesin bir değerlendirme yapma olanağının şu anda bulunmadığını hatırlatmakta fayda bulunmaktadır.

II- SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI’NIN DÜZENLEME ALANLARI

A- TÜZÜKLER

1- Ticaret Sicilinin Elektronik Ortamda Tutulmasına Dair Tüzük

Kanunun 24. maddesinin ikinci fıkrasına göre, ticaret sicilinin elektronik ortamda tutulmasına ilişkin usul ve esasların tüzükle belirleneceği belirtilmiştir. Elektronik ortamda tutulan bilgiler için, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nce merkezi ortak veri tabanı kurulması öngörülmüştür.

2- Ticaret Sicili Tüzüğü

26. maddeye göre, ticaret sicili müdürlüğünün kurulması, sicil defterlerinin tutulması, tescil zorunluluğunun yerine getirilmesine ilişkin usul ve esaslar, sicil müdürlerinin kararlarına karşı itiraz yolları, sicil müdür ve yardımcıları ile diğer personelde aranacak nitelikler, disiplin işleri ile bu konuyla ilgili diğer esas ve usuller düzenlenecektir.

3- Şirketlerin İşlem, İlke ve Usulleri İle Denetimlerine İlişkin Tüzük

210. maddenin birinci fıkrasında “Ticaret şirketlerinin işlemleri, ilkeleri ve usulü bir tüzük ile belirlenerek Sanayi ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanları tarafından denetlenir.” denilmiş olup cümleden denetimden ziyade ticaret şirketlerinin işlemleri ile ilgili hazırlanacak bir tüzükten bahsedilmektedir.

Gerekçeye bakıldığında, denetimin nasıl yapılacağını belirten bir tüzükten ziyade şirketlerin işleyişine ilişkin hususlarla ilgili bir tüzük olacağı anlaşılmaktadır. Nitekim fıkra gerekçesinde; “Madde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na şirketlere ilişkin düzenleme yetkisini açık ve net bir şekilde vermektedir. SPK ve BDDK gibi özerk kuruluşların kural koyma yetkisini kanunla tanırken, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bu yetkiyi tanımamak hem doğru olmaz hem de yapısal bir çelişki yaratılmış olur. Birinci fıkra geleneğe uygun olarak Bakanlık düzeyinde yapılan ve daha çok mevzuatın doğru uygulanmasına odaklanmış olan denetlemeyi de Sanayi ve Ticaret Bakanlığına vermiştir.” denilmektedir.

Bu fıkrada yer alan önemli bir ayrım, şirket denetimi yetkisi mevcut 6762 sayılı Yasada sadece “Bakanlık Müfettişleri”ne verilmişken, bu defa “Bakanlık denetim elemanları”na verilerek denetleyicilerin kapsamı genişletilmiştir. Bu bağlamda, Bakanlık müfettişlerinin yanı sıra, Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü, İç Ticaret Genel Müdürlüğü ve Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü kontrolörlerinin kendilerini ilgilendiren mevzuat kapsamında şirketler nezdinde denetim yapabilmesine olanak sağlanmıştır.

4- Elektronik Ortamda Genel Kurul Yapılmasına İlişkin Tüzük

1527. maddenin beşinci fıkrasında, anonim şirketlerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy vermeye ilişkin usul ve esasların tüzükle belirleneceği ifade edilmiştir. Elektronik ortamda yapılacak genel kurullarda yapılan işlemler, aynen fiziki ortamda yapılmış gibi sayılacaktır. Bu tüzüğün yürürlüğe girmesiyle birlikte, halka açık anonim şirketlerde genel kurulların elektronik ortamda yapılması zorunlu hale gelecektir.

B- YÖNETMELİKLER

1- Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik

24. maddenin üçüncü fıkrasına göre, Ticaret sicili müdürlüğünün kurulmasında aranacak şartlar ve odalar arasında sicil işlemleri ile ilgili olarak varlığı gerekli işbirliğinin sağlanmasına ilişkin esaslar düzenlenecektir.

2- Bağımsız Denetime İlişkin Yönetmelik

Anonim şirketlerde denetçilik kurumu değiştirilerek denetçinin şirket büyüklüğüne göre en az bir Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavir ya da bağımsız denetleme kuruluşu olması öngörülmüştür. Buna paralel olarak denetçilerin nitelikleri ile bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları yönetmelikle düzenlenecektir (6102 s. Kanun, md.400).

3- Denetçinin Denetimine Dair Yönetmelik

Aslında bu yönetmelik, ayrı bir yönetmelik olmayacak olup bağımsız denetime ilişkin yönetmelik kapsamında düzenlenecektir. Kamu adına denetleyici tüzel kişiliği haiz bir üst kurum kurulup faaliyete geçinceye kadar 400 üncü maddede öngörülen denetçilerin (serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir veya bağımsız denetim şirketleri), denetlemelerini bu Kanun hükümleriyle standartlara ve amaca uygun olarak yapmalarını sağlamak için, denetçiler denetlenmesi, bu amaçla yönetmeliğe gerektiği kadar madde eklenmesi öngörülmüştür. Denetçilerin yerinden  ve  internet üzerinden, denetleme belgelerine erişim  suretiyle  ve ayrıca  gerekli bilgileri de alarak denetlenmesi öngörülmüştür (Geçici md.3).

4- KOBİ’lerin Tanımlanmasına Dair Yönetmelik

Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri tanımlayan ölçütler, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun görüşleri alınarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecektir. Bu yönetmeliğin, Resmî Gazetede yayımlanması zorunlu kılınmıştır. Bu ölçütler, bu Kanunun ticari defterler ile finansal tablolara ve raporlamaya ilişkin olanlar başta olmak üzere, ilgili tüm hükümlerine uygulanır. (6102 s.Kanun, md.1522)

5- İnternet Sitesi Kurma Zorunluluğuna Dair Yönetmelik

Sermaye şirketlerine kendilerine ait bir internet sitesi açma ve bu sitede asgari bazı bilgi ve hususların yazılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu sitelerin tescil edilmesi, internet sitesinde bulunması gereken hususlar ve diğer hususlar hakkında Bakanlığa bir yönetmelik çıkarma görevi verilmiştir (6102 s. Kanun, md.1524).

6- Elektronik Ortamda Genel Kurul Yapılmasına Dair Yönetmelik

Sermaye şirketlerine ilişkin olarak bazı kurulların (yönetim ve müdürler kurulu, ortaklar kurulu ve genel kurul) elektronik ortamda yapılabilmesi imkanı getirilmiştir. Oyun gerçek sahibi tarafından kullanılmasına ve uygulamaya ilişkin kurallar ile pay sahibinin temsilcisine internet sitesi aracılığıyla talimat vermesi esas ve usulleri hakkında Bakanlığa bir yönetmelik çıkartılacaktır (6102 s. Kanun, md.1527)

7- Bakanlık Temsilcisi Yönetmeliği

Kanunun 333. maddesine göre çıkarılacak bir tebliğ ile, belirlenen faaliyet konularına haiz olmak isteyen şirketler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın izniyle kurulacak ve esas sözleşme değişikliği yapabileceklerdir. Bu kapsamda kurulacak şirketlerin genel kurullarında bakanlık temsilcisi bulundurulması zorunludur. Öte yandan diğer şirketlerde, hangi durumlarda Bakanlık temsilcisinin genel kurulda bulunacağı ve genel kurul toplantıları için temsilcilerin görevlendirilmelerine ilişkin usul ve esaslar ile bunların nitelik, görev ve yetkileri ile ücret tarifeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca çıkartılacak bir yönetmelikle belirlenecektir (6102 s. Kanun, md.407).

8- Tevdi Eden Temsilcisi Yönetmeliği

Anonim şirketlerde genel kurula katılma hakkı bulunan ortakların, kendilerini genel kurulda temsil etmesi amacıyla bir temsilci görevlendirebilecekleri düzenlenmiştir. Bu temsilciye Kanunda tevdi eden temsilcisi denilmektedir. Tevdi eden temsilcisi, temsil ettiği kişi adına hareket etmekte ve bu kişinin talimat ve emirlerine göre hareket etmektedir. Kanun talimat verilmediği hallerde uygulanacak hususları da düzenlemiştir. Bu madde hükümleri içerisinde kalmak koşuluyla, Bakanlığa tevdi olunan kişiler, bağlı olacakları esas ve usuller ve temsil belgesinin içeriği hakkında bir yönetmelik çıkarma yetki ve yükümlülüğü verilmiştir (6102 s. Kanun, Md.429)

9- Yıllık Faaliyet Raporuna Dair Yönetmelik

Anonim şirketler ve şirketler topluluğunun yönetim kurulu tarafından düzenlenecek faaliyet raporlarına ilişkin olarak, raporların faaliyetlerinin akışı ile her yönüyle finansal durumunu, doğru, eksiksiz, dolambaçsız, gerçeğe uygun ve dürüst bir şekilde yansıtacağı, finansal durumun finansal tablolara değerlendirileceği belirtildikten sonra raporda asgari olarak yönetim kurulu üyelerine sağlanan menfaatler, hesap yılının sonra ermesinden sonra meydana gelen önemli olaylar ile araştırma ve geliştirme çalışmalarından raporda bahsetmek zorunlu kılınmıştır. Daha sonra söz konusu raporda bulunması zorunlu asgari hususların ayrıntılı içeriğinin Bakanlıkça belirleneceği ifade edilmiştir (6102 s. Kanun, Md.516).

C- TEBLİĞLER

1- Defterlerin Tasdikine Dair Tebliğ

Kanunda defterlerin sadece yazılı olarak, yani dosyalama suretiyle değil, elektronik ortamda tutulabilmesine de, belirli koşullar sağlanması durumunda izin verilmiştir. Bu kapsamda, elektronik ortamda veya dosyalama suretiyle tutulan defterlerin açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları ile bu defterlerin nasıl tutulacağı Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca bir tebliğle belirlenecektir (6102 s. Kanun, Md.64/3).

2- Kuruluş İzni Alacak Anonim Şirketler Tebliği

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın belirleyeceği faaliyet alanlarında çalışacak şirketlerin kuruluşu ve anasözleşme değişiklikleri, Bakanlığın izni ile yapılacaktır. Bu faaliyet alanı dışında çalışacak şirketlerin kuruluşta herhangi bir makamdan izin almalarına gerek görülmediği ayrıca belirtilmiştir. Bakanlığın söz konusu faaliyet alanları bir tebliğ ile belirlemesi ve ilan etmesi yönünde bir yetki ve sorumluluk verilmiştir (6102 s. Kanun, Md.333).

3- Birikimli Oy Tebliği

Birikimli oy kullanımı, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 22/v maddesi uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunca Seri: IV, No:29 Tebliği ile halka açık anonim şirketler için düzenlenmiştir. Birikimli oy sisteminde, azınlıklara seçimlerde temsil edilebilmeyi, yönetim kuruluna üye seçebilmeyi sağlayan bir sistemdir. Türk Ticaret Kanunu ile, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na halka açık olmayan anonim şirketler için de düzenleme yapma yetkisi verilmiştir (6102 s. Kanun, md.434/4).

4- Kâr Avansı Tebliği

Kâr payı avansı da Sermaye Piyasası Kurulu’nca uygulamaya sokulmuş bir düzenleme olup halka açık anonim ortaklıkların temettü dağıtım yükümlülüğü ve temettü avansı dağıtımına ilişkin esaslar Seri: IV, No: 27 sayılı “Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Olan Halka Açık Anonim Ortaklıkların Temettü ve Temettü Avansı Dağıtımında Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ” ile düzenlenmiştir. Bu kapsama girmeyen şirketlerde, Bakanlıkça kar payı avansı kullandırılmasına ilişkin hususları düzenleyecek bir tebliğ çıkartılacaktır. Kanun kar payı avansının, ancak net dönem karından ve serbest yedek akçelerden kullanılabileceğini düzenlemiştir (6102 s. Kanun, md.509/3)

5- Uygulama Tebliği

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yeni Türk Ticaret Kanununun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerinin uygulamasıyla ilgili tebliğler yayımlamaya yetkili kılınmış olup ticaret sicili müdürlükleri ve şirketlerin bu tebliğlere uymalarının zorunlu olduğu belirtilmiştir (6102 s. Kanun, md.210). Bu kapsamda şirketlerin birleşmesi, bölünmesi, devralma, tasfiye, tür değiştirme gibi özellikli konularda tebliğler çıkartılması beklenmektedir.

6- Şirketler Topluluğu Tebliği

Şirketler topluluğuna ilişkin hususlar, Kanunun 195-210. maddeleri arasında düzenlenmiş olup 210. maddeden gelen yetki çerçevesinde, şirketler topluluğuna ilişkin olarak bir tebliğ çıkartılması planlanmaktadır.

7- Kayıtlı Sermaye Tebliği

Halka açık olmayan şirketler için de uygulanabilecek olan kayıtlı sermaye sistemine geçişte ve sistemden çıkışta Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın yetkisi ve izni gerekmekte olup sisteme giriş ve sistemden çıkış şartları hakkında Bakanlıkça bir tebliğ çıkartılması beklenmektedir (6102 s. Kanun, md.332).

8- Finansal Tabloların İlanı Tebliği

Kanunda şirketlerin finansal tablolarının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirilmesi ve kendi internet sayfasında yayınlanması zorunlu kılınmış olup tebliğ ile finansal tabloların ilan usul ve esaslarının  düzenlenmesi beklenmektedir.

9- Eski Türe Dönüş Tebliği

Daha önce tür değiştirmiş olan bir şirket ya da kooperatifin, iki yıl içinde eski türüne dönmek istemesi durumundaki toplantı ve karar nisapları genel hükümlerden farklılaştırılarak azaltılmıştır. Tür değişiklikleri ve eski türe dönüş hakkında uygulamaya ilişkin esaslar düzenlenecektir.

10- Anonim Şirket Genel Kurullarına Dair Tebliği

Anonim şirket yönetim kurulunca, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren bir iç yönerge hazırlar ve genel kurulun onayından sonra yürürlüğe koyar. Bu iç yönerge ayrıca tescil ve ilan edilir. Söz konusu iç yönergede bulunması gereken asgari şartlar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecektir (6102 s. Kanun, md.419/2).

11- Denetçilerin Görüş Bildirme Tebliği

Denetçiler tarafından yapılan denetim sonucunda, denetçiler olumlu veya olumsuz görüş bildirme ya da görüş vermekten kaçınma yönünde rapor sunarlar. Şirket defterlerinde, denetlemenin uygun bir şekilde yapılmasına ve sonuçlara varılmasına olanak vermeyen ölçüde belirsizliklerin bulunması veya şirket tarafından denetlenecek hususlarda önemli kısıtlamaların yapılması hâlinde denetçi, bunları  ispatlayabilecek delillere sahip olmasa bile, gerekçelerini açıklayarak görüş vermekten kaçınabilir. Kaçınma olumsuz görüşün sonuçlarını doğuracak olup kaçınmanın sebep ve usulü ile buna dair gerekçenin esasları bir tebliğ ile düzenlenecektir (6102 s. Kanun, md.403/4).

12- Tasfiyede Depo Yapılacak Bankalar Tebliği

Alacaklı oldukları şirket defterlerinden veya diğer belgelerden anlaşılan ve yerleşim yerleri bilinen kişiler taahhütlü mektupla, diğer alacaklılar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ve şirketin internet sitesinde ve aynı zamanda esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde, birer hafta arayla yapılacak üç ilanla şirketin sona ermiş bulunduğu konusunda bilgilendirilirler ve alacaklarını tasfiye memurlarına bildirmeye çağrılırlar. Alacaklı oldukları bilinenler, bildirimde bulunmazlarsa alacaklarının tutarı Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenecek bir bankaya depo edilecek olup bu bankaların listesinin ve uygulama usulünün bir tebliğle düzenlenmesi ve belirli aralıklarla banka listelerinin güncellenmesi beklenmektedir (6102 s. Kanun, md. 541/2).

III- TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI KURULU’NUN (TMSK) DÜZENLEME ALANLARI

Defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerinin yaptırılıp yaptırılmayacağı, bunların usul ve esasları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca belirlenmekteyken yevmiye, kebir ve envanter defteri dışında hangi defterlerin tutulacağı, TMSK tarafından bir tebliğle belirlenecektir (6102 s. Kanun, md.64).

Ayrıca Türkiye Muhasebe Standartlarının sadece TMSK tarafından düzenlenmesi, bunların Uluslararası Muhasebe Standartlarına uygun olması; değişik ölçütteki işletmeler ve sektörler için, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları tarafından farklı düzenlemelere izin verildiği hâllerde TMSK tarafından özel ve istisnai standartlar konulabilmesi; diğer düzenleyici ve denetleyici üst kurumlar tarafından kendi sektörlerine ilişkin standart çıkartılması hususlarında TMSK’nın düzenleme yetkileri bulunmaktadır (md.88).

Küçük ölçekteki şirketler ile merkezleri yurt dışında bulunan şirketlerin Türkiye’deki şubelerinin yayımlayacakları özet finansal tablolarının içeriği TMSK tarafından belirlenir (md.526).

Küçük ve orta ölçekli işletmelerin tanımının yapılması ve ölçütlerin belirlenmesinde TMSK’nın da görüşü alınır (md.1522). Ayrıca TMSK, küçük ölçekli işletmeleri KOBİ/TFRS’ndan kısmen veya tamamen muaf tutmaya veya bunlar için ayrı standartlar belirlemeye yetkilidir.

IV- HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI’NIN DÜZENLEME ALANLARI

Gemi ipoteğinin kurulmasında, rehin haklarının hangi yabancı para üzerinden yapılacağını Hazine Müsteşarlığı belirleyecektir (md.1016/4).

Sigorta işlemlerinde, sigortacının sigorta ettirene karşı bazı asgari açıklamaları yapması zorunlu kılınmaktadır. Buna aydınlatma yükümlülüğü adı verilmiştir. Hazine Müsteşarlığı ise, aydınlatma yükümlülüğünün, çeşitli ülkelerin ve özellikle Avrupa Birliğinin düzenlemelerini dikkate alarak, şeklini ve içeriğini belirleyecektir (md.1423/3).

En az on kişiden oluşan, sigorta ettiren tarafından, belirli kıstaslara göre kimlerden oluştuğunun belirlenebilmesi imkânı bulunan bir gruba dâhil kişiler lehine, tek bir sözleşme ile sigorta yapılması, grup sigortası olarak tanımlanmış olup Hazine Müsteşarlığı’na grup sigortalarında ayrılma, ödünç alma, indirme, bildirim yükümlülüğü ve ilgili diğer konular hakkında yönetmelik çıkarma yetkisi verilmiştir (md.1496).

Bekleme sürelerini öngören sigorta sözleşmelerinde, bekleme süresinin üst sınırı Hazine Müsteşarlığınca veya Müsteşarlığın uygun göreceği bir kurum tarafından belirlenir (md.1516).

V- ULAŞTIRMA BAKANLIĞI’NIN DÜZENLEME ALANLARI

Yolcu taşıması, Ulaştırma Bakanlığınca bir yönetmelikle düzenlenecek olup yönetmelik, araç ile sürücüyü ilgilendirenler de dâhil olmak üzere, her konuda yolculuğun güvenliğini; hava, ses, yer ve çevre temizliğini ve diğer gereklilikleri sağlayıcı önlemleri, bagajın teslim alındığına ilişkin belgenin şekline ve özellikle bagajın ağırlığı ile içeriğine ilişkin kayıtlar hakkındaki hükümleri içerir (md.916).

VI- MALİYE BAKANLIĞI’NIN DÜZENLEME ALANLARI

Kamu tüzel kişiliğini haiz Türkiye Denetim Standartları Kurulu kuruluncaya kadar, Türkiye Denetim Standartları; Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) ile ilişkili bir Kurul tarafından uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu olarak belirlenecektir. Kurulun, hangi kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşacağı ile çalışma usul ve esasları, TÜRMOB tarafından hazırlanacak ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenecektir (Geçici md 2).

VII- BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU

Kayıtlı elektronik posta sistemine, bu sistemle yapılacak işlemler ile bunların sonuçlarına, kayıtlı posta adresine sahip gerçek kişilere, işletmelere ve şirketlere, kayıtlı elektronik posta hizmet sağlayıcılarının hak ve yükümlülüklerine, yetkilendirilmelerine ve denetlenmelerine ilişkin usul ve esaslar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından bir yönetmelikle düzenlenecektir (md.1525).

VIII- SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK)

Birleşme durumunda, birleşmeye katılan halka açık şirketlerden her biri, genel kurul kararından önceki otuz gün içinde; birleşme sözleşmesini, birleşme raporunu, denetleme raporunu, son üç yılın yılsonu finansal tablolarıyla yıllık faaliyet raporlarını, gereğinde ara bilançolarını, ortakların, intifa senedi sahipleriyle şirket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bu şirketler sözkonusu belgeleri, Sermaye Piyasası Kurulunun öngöreceği yerlerde ilgililere sunarlar (md.417/5).

Yine bölünme (md.171), tür değiştirme (md.188) durumlarında da, yukarıda belirtilen belgeler, SPK’nın gösterdiği yerlerde ilgililere sunulur.

Pay senetleri borsada işlem gören şirketler hakkında, şeffaflık ilkeleri ile fiyata ilişkin kurallar yönünden gerekli düzenlemeler de SPK tarafından yapılacaktır (md.379/5).

Sermaye Piyasası Kanununun 10/A maddesi uyarınca kayden izlenen paylara ilişkin pay sahipleri çizelgesinin Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanmasının usul ve esasları, gereğinde genel kurul toplantısının yapılacağı gün ile sınırlı olmak üzere payların devrinin yasaklanması ve ilgili diğer konular SPK tarafından bir tebliğ ile düzenlenecektir (md.417/5).

Bir anonim veya başka bir şirket kurmak, şirketin sermayesini artırmak amacıyla veya vaadiyle halktan para toplanabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınır. Bu iznin esas ve usulleri Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenir (md.552/1).

Halka açık anonim şirketlerde kurumsal yönetim ilkeleri, yönetim kurulunun buna ilişkin açıklamasının esasları ve şirketlerin bu yönden derecelendirme kural ve sonuçları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenir. Diğer kamu kurum ve kuruluşları kendilerini ilgilendiren sektörler için özel kurumsal yönetim ilkelerini belirleyebilmek için SPK’nın görüşünü almak zorundadır (md.1529).

IX- BAKANLAR KURULU KARARINA BAĞLANAN HUSUSLAR

Bakanlar Kurulu’nun yetkisinde olan hususlar ise şu şekildedir;

● Ticari işletme ile esnaf işletmesi arasındaki sınırın belirlenmesi (md.11),

● “Türk”, “Türkiye”, “Cumhuriyet” ve “Millî” kelimelerinin bir ticaret unvanına konmasına izin verilmesi (md.46),

● Halka açık almayan şirketlerde esas sermaye ve kayıtlı sermaye sisteminde asgari sermaye tutarının artırılması (md.332),

● Bağımsız denetleme kuruluşlarının kuruluş ve çalışma esasları ile denetleme elemanlarının niteliklerini belirleyen ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan yönetmeliğin yürürlüğe sokulması (md.400),

● Sermaye paylarının değerini asgari olan 1 kuruştan, yüz katına kadar çıkarılması (md.476),

● Limited şirketin esas sermayesinin asgari 10.000 TL’den on katına kadar artırılması (md.580).

X- SONUÇ

Yeni Türk Ticaret Kanunu, günün değişen koşullarına daha hızlı ayak uydurabilmek amacıyla ikincil düzenlemelere önem vermiş ve birçok konuda, ilgili kurum ve kuruluşlara düzenleme yapma yetkisi vermiştir. Öte yandan, açıkça belirtilmeyen hususların dışında da, uygulamaya ilişkin olarak genel düzenleme yapma yetkisini de Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na vermiştir. Bu bağlamda, genel yetki kapsamında, yukarıda sıralanan hususlar dışında da ikincil düzenlemeler yapılması mümkün olacaktır.

Bu konuda Sermaye Piyasası Kanunu ve SPK’nın yetkileri kapsamında çıkardığı düzenlemelerin örnek alındığı söylenebilir. Nitekim birçok konuda, halka açık anonim şirketlerdeki uygulamalara benzer düzenlemeler yapıldığı, buna paralel olarak ikincil mevzuat düzenlemelerine gereksinim duyulduğu anlaşılmaktadır.

Merdan ÇALIŞKAN*

Yaklaşım

 (*) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Kontrolörü