Tek düzen muhasebe sisteminde yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetleri “17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” grubundaki hesaplarda takip edilmektedir.Bu grup, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmelerin, bu işleri dolayısıyla yaptıkları harcamaların izlendiği hesapları kapsar.

Bunlar:

170- 177 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri

178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı

179 Taşeronlara Verilen Avanslar

Örnek
(D) A.Ş. hem yıllara yaygın ve hem de yıllara yaygın olmayan inşaat işlerini birlikte yapmaktadır. Dönem içerisinde yapılan harcamalara ilişkin bilgiler aşağıdadır.

1-Giderler yapıldıkça yapılacak muhasebe kayıtları

·         KDV hariç 120.000,00 TL genel gider yapılmıştır.

·        
Yıllara yaygın işler için 60.000,00 TL malzeme ve montaj gideri yapılmıştır.

·         Yıllara yaygın işler için taşeronlara 50.000,00 TL avans verilmiştir. (Stopaj Oranı %3 dür)

·        
Yıllara yaygın olmayan işler için 45.000,00 TL malzeme ve montaj gideri yapılmıştır.

2-Dönem sonunda yapılacak muhasebe kayıtları
Dönem sonunda İnşaat işlerinde kullanılan tesisat ve makinalar için 35.000,00 TL amortisman hesaplanmıştır.
 

İşletmede yapılan gider dağıtım çalışması sonucunda, genel giderlerin 80.000,00 TL si ve amortismanların da 20.000,00 TL sinin yıllara yaygın işler ile ilgili olduğu tespit edilmiştir. (Genel giderler ve amortismanların işlere dağıtımına ilişkin açıklamalar ilgili bölümde yapıldığı için burada tekrar edilmemiştir.)
Bu durumda dönem içerisinde “740-Hizmet Üretim Maliyeti” hesabına borç yazılan tutarlardan, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili olanlar şunlardır.
Genel giderlerden alınan pay................................. 80.000,00
Amortismanlardan alınan pay................................. 20.000,00
Malzeme ve montaj gideri..................................... 60.000,00

Genel giderler ve amortismanlardan yıllara yaygın inşaat onarım işleri ile ilgili olanların kaydı
 

Malzeme ve montaj giderinin yıllara yaygın inşaat maliyetlerine devri
 

3-Geçici kabul tutanağı onaylandığında yapılacak muhasebe kaydı
Geçici kabul tutanağı onaylandığında, bu tarihe kadar yapılan ve “170-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesabının borcuna yazılan tutarlar “622-Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına aktarılacaktır.
 

Hakedişlerin Muhasebe Kaydı

Tek düzen muhasebe sisteminde yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin hak edişleri “35-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri” grubundaki hesaplarda takip edilmektedir.
Bu grup, yıllara yaygın taahhüt işleri yapan işletmelerin üstlendikleri işlerden, gerçekleştirdikleri kısım karşılığında aldıkları hakedişlerin izlendiği hesapları kapsar. Bunlar:
350-357-Yıllara Yaygın İnşaat Onarım Hakediş Bedelleri
358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı

1-Hakediş Faturalarının Muhasebe Kayıtları

220.000,00 TL tutarındaki faturanın muhasebe kaydı
Fatura Bedeli................................................... = 220.000,00
KDV................................................................. = 39.600,00
(220.000,00 x 0,18)
Tevkif Edilecek Vergi........................................... = 6.600,00
(220.000,00 x 0,03)
 

350.000,00 TL tutarındaki faturanın muhasebe kaydı
Fatura Bedeli................................................... = 350.000,00
KDV................................................................. = 63.000,00
(350.000,00 x 0,18)
Tevkif Edilecek Vergi......................................... = 10.500,00
(350.000,00 x 0,03)
 

2- Geçici Kabul Tutanağı Onaylandığında
·         Geçici kabul tutanağı onaylanana kadar kesilen ve “350-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri” hesabına alacak yazılan faturaların toplam tutarı 570.000,00 TL dir.

Geçici kabul tutanağı onaylanana kadar kesilen faturalar nedeniyle peşin ödenen ve “295-Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabına borç yazılan tutar 17.100,00TL dir.

3-Peşin Ödenen Vergilerin Mahsubu veya İadesinin Muhasebe Kaydı

Geçici kabul tutanağının onaylandığı tarihte, yıllara yaygın inşaat ve onarım işinden elde edilen gelir ve gider sonuç hesaplarına yansıtılacaktır. Adı geçen dönemin karlı olarak sonuçlanması durumunda; dönem kazancı üzerinden hesaplanacak vergiden hakedişlerden kesilen peşin ödenen vergiler mahsup edilecektir. Dönemin zararla kapanması halinde peşin ödenen vergilerin tamamı, mahsup edilecek peşin ödenen verginin dönem kazancı üzerinden hesaplanan vergiden fazla olması halinde ise peşin ödenen verginin mahsubu yapılamayan kısmı mükellefe iade edilecektir.

a-Dönem Karlı Kapanmışsa
 

·         Yıllara yaygın inşaat ve onarım işinin bittiği tarihi içeren dönem karla kapanmış ve dönem karı üzerinden 20.000,00 TL vergi karşılığı ayrılmıştır.

·         Yıllara yaygın inşaat ve onarım işinin bittiği tarihi içeren dönem karla kapanmış ve dönem karı üzerinden 15.000,00 TL vergi karşılığı ayrılmıştır.

Beyanname onaylanıp alacak tahakkuk edince
 

a-Dönem Zararla Kapanmışsa
 

[1]Bu hesap izleyen yıldan sonraki yıllarda indirim konusu yapılabilecek olan peşin ödenen vergi ve fonların izlendiği hesaptır. Örneğimizde yıllara yaygın inşaat ve onarım işinin izleyen yıllarda tamamlanacağı varsayımı ile tevkif edilen vergi bu hesaba kaydedilmiştir. İndirilebilme süresi bir yılın altına inen vergi ve fonlar bu hesabın alacağına karşılık “ 193-Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabına aktarılır. Hüseyin Yalçın/ Muhasebe Vergi