Ge­lir Ver­gi­si Ka­nu­nu'nun 23/10'ncu mad­de­si hük­mü ge­re­ğin­ce; hiz­met er­ba­bı­nın top­lu ola­rak iş­ye­ri­ne gi­dip gel­me­le­ri­ni sağ­la­mak mak­sa­dıy­la iş­ve­ren­ler ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ta­şı­ma gi­der­le­ri ge­lir ver­gi­sin­den is­tis­na­dır.

Hiz­met er­ba­bı­nın iş yer­le­ri­ne top­lu­ca gi­dip gel­me­le­ri­ni sağ­la­mak ama­cıy­la kul­la­nı­lan ta­şıt­la­rın, iş­ve­re­nin mül­ki­ye­tin­de olup ol­ma­ma­sı­nın öne­mi yok­tur. Ki­ra­la­ma yo­luy­la te­min edi­len ta­şıt­lar için kat­la­nı­lan gi­der­ler de is­tis­na kap­sa­mın­da­dır.

İs­tis­na, hiz­met er­ba­bı­nın top­lu­ca işe gi­dip gel­me­le­ri­ni sağ­la­ma­ya yö­ne­lik gi­der­le­ri kap­sa­mak­ta­dır. Bu ne­den­le, per­so­ne­le ma­kam oto­su tah­si­si yo­luy­la sağ­la­nan fay­da­lar bu is­tis­na kap­sa­mın­da dü­şü­nü­le­mez. Sağ­la­nan bu fay­da üc­re­tin bir un­su­ru ola­rak ver­gi­len­di­ril­me­li­dir.

Ma­kam oto­su ola­rak tah­sis edi­len bu araç­lar için iki fark­lı du­rum söz konusu ola­bi­lir.

Bun­lar;
1. Ta­şıt mün­ha­sı­ran ma­kam oto­su ola­rak kul­la­nı­la­bi­lir.
2. Ta­şıt iş­let­me­de di­ğer ih­ti­yaç­lar için de kul­la­nı­la­bi­lir.
Ta­şı­tın mün­ha­sı­ran ma­kam oto­su ola­rak kul­la­nıl­dı­ğı du­rum­lar­da, ta­şıt gi­der­le­ri­nin ta­ma­mı­nın üc­ret ol­du­ğu açık­tır.

Ta­şı­tın iş­let­me­de di­ğer ih­ti­yaç­lar için de kul­la­nıl­ma­sı ha­lin­de, üc­ret ge­li­ri­nin tes­pi­ti­ne iliş­kin ya­sal bir dü­zen­le­me mev­cut de­ğil­dir. Ba­zı ya­zar­lar bu du­rum­da, ta­şıt gi­der­le­ri­nin ya­rı­sı­nın hiz­met er­ba­bı­nın üc­re­ti ola­rak ver­gi­len­di­ri­le­ce­ği gö­rü­şün­de­dir­ler.[1]

Bi­nek oto­mo­bil­le­ri­nin ma­kam oto­su ve iş­let­me­nin di­ğer ih­ti­yaç­la­rın­da kul­la­nıl­ma­sı ha­lin­de; üc­ret ola­rak ver­gi­len­di­ri­le­cek tu­ta­rın tes­pi­ti mev­cut ya­sal dü­zen­le­me­ler çer­çe­ve­sin­de be­lir­siz bir du­rum­da­dır. Bu ko­nu­da net ve be­lir­gin bir uy­gu­la­ma­nın an­cak ya­sal bir dü­zen­le­me ile te­sis edi­le­bi­le­ce­ği gö­rü­şün­de­yiz.

Ayrıca hizmet erbabının işyerine gidip gelmelerini sağlamak amacıyla, işverence vasıta temin edilmemesi halinde, toplu taşıma kartı olan illerde toplu taşıma bedelinin, toplu taşıma uygulaması olmayan illerde personele ödenen yol parasının vergiden istisna edilmesi mümkün değildir.

Konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığı tarafından verilen 16.05.1995 tarihli özelge aşağıdaki gibidir.
“Bilindiği üzere, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” hükmü yer almıştır.

Öte yandan, aynı Kanun’un 23. maddesinin 10 numaralı bendinde, “hizmet erbabının toplu olarak işyerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri” Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.

Madde hükmü, işveren tarafından vasıta temini suretiyle hizmet erbabının işyerine topluca gidip gelmelerini sağlamak için yapılan taşıma ile hizmet erbabına sağlanan menfaatlere ilişkin istisnayı düzenlemektedir.

Bu durumda, hizmet erbabının işyerine gidip gelmelerini sağlamak amacıyla, işverence vasıta temin edilmemesi halinde toplu taşım kartı uygulaması olan illerde toplu taşım bedelinin, toplu taşım uygulaması olmayan illerde personele ödenen yol parasının vergiden istisna edilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 96. maddesinde, “Vergi tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır.” denildiğinden, işveren tarafından hizmet erbabına sağlanan söz konusu menfaatlerin net olarak belirlenmesi halinde, bu miktarın brütü bulunacak ve brüt üzerinden hesaplanan verginin işverence yüklenilmesi suretiyle net ödeme yapılması mümkün olacaktır.” (Maliye Bakanlığı Özelgesi, 16.05.1995 Tarih, B 07.0.GEL.0.42/4213-61/26434 Sayı) Hüseyin Yalçın/E.Gelirler Kontrolörü/YMM/ Muhasebe Vergi
 

[1]Yılmaz Özbalcı, Gelir Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Ankara 1995, sf: 199