İşyerlerinin, gerek toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince, gerekse bayram, yılbaşı gibi özel günlerde personele yaptığı ayni yardımlar, vergi mevzuatı ve sosyal güvenlik mevzuatı uygulamalarına göre farklılıklar göstermektedir.

Vergi kanunlarına göre ayni yardımlar

GVK 61. maddede,  işçiye ayın olarak verilen ekonomik değerlerin ücret sayılacağı, ücretin değer tespitinin hesaplanmasında ise bulunulan yerdeki  ortalama perakende fiyatların dikkate alınarak  yapılacağı ifade edilmektedir.

Ayrıca KDVK 3/a'ya göre, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi" teslim sayılan koşullar arasında sayılmıştır.  Ancak

katma değer vergisi uygulamasında personele sağlanan menfaatlerden aşağıda sayılanlar KDV'ne tabi tutulmayacak, bunların dışında personele sağlanacak menfaatler KDV'ne tabi olacaktır. 

a) Personele işyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi,

b) Personele yatacak yer veya konut tahsisi,

c) Personelin toplu olarak işyerine gidip gelmesini sağlamak amacıyla yapılan taşıma hizmetleri,

d) Demirbaş olarak verilen giyim eşyası.

İşletmenin iktisadi faaliyetini yürütebilmesi için yapılan ve işletmede yaratılan katma değerin bir unsuru olan bu masraflar maliyetin bir parçası olduğundan, personele tahsis sırasında vergiye tabi tutulmayacak, bu mal ve hizmetlerin iktisabında yüklenilen vergiler ise genel hükümlere göre indirim konusu yapılabilecektir.

Damga Vergisi Kanunu'nda ise, ücretlerle ilgili bir istisnaya yer verilmemiştir. Bu nedenle, GVK'nda istisna kapsamına girmeyen personele ödenen her türlü ayni ve nakti değerlerin damga vergisine tabi tutulacağı sonucuna varabiliriz.

Sosyal güvenlik kanunlarına göre ayni yardımlar

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 80/b maddesinde;  ayni yardımların hem sigorta primlerinin hem de işsizlik sigortası primlerinin hesaplanmasında brüt ücrete dahil edilmeyeceği açıkça ifade edilmiştir. Ancak, 80/c maddesinde;  ayni yardım amacıyla bile olsa yapılacak nakdi ödemelerin, prime esas kazanca tabi tutulacağı ifade edilmiştir.

Ayni yardımların muhasebe kaydı

%15 Gelir Vergisi dilimine ve %066 Damga Vergisi kesintisine göre, 1.000,00 TL + 180.00 (%18 KDV) hesaplanarak yapılan ayni yardımın muhasebe kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır.

KDV dahil tutar 1.180,00 TL net ücret olarak kabul edilip aşağıdaki formüle göre Gelir Vergisi ve Damga Vergisi'nin hesaplanması ile ilgili önce brüt ücreti hesaplayacağız.

Brüt Ücret        = Net ücret / (1 - (Gelir Vergisi oranı + Damga Vergisi oranı))

Brüt Ücret        = 1.180.00 /  (1 - (0.15 + 0.066)) = 1.399.10

Gelir Vergisi     = 1.399.10 X 0.15     =209,86

Damga Vergisi = 1.399.10 X 0.0066 =    9.23

Alım faturasının muhasebe kaydı

---------------------------------------------- ./. -----------------------------------------------------------

Diğer stoklar                1.000.00

İndirilecek KDV                180.00

Satıcılar                                               1.180.00

----------------------------------------------- ./. -----------------------------------------------------------

Aynı olarak verilen yardımın muhasebe kaydı

--------------------------------------------- ./. -----------------------------------------------------------

Gider hesapları            1.399.10

Brüt ücretler

            Diğer stoklar                            1.000.00

            Hesaplanan KDV                        180.00

            Ödenecek vergiler                       219.10

            Gelir Vergisi                                 209.86

            Damga Vergisi                                9.23   

---------------------------------------------- ./. -----------------------------------------------------------

Sonuç

Vergi mevzuatına göre özel günlerde personele yapılan ayni yardımlar KDV dahil tutar, net ücret olarak kabul edilip, bu tutar üzerinden hem Gelir Vergisi hem de Damga Vergisi hesaplanacaktır. Diğer bir ifade ile işçinin kümülatif Gelir Vergisi matrahı ayni yardıma ilave olarak Gelir Vergisi ve Damga Vergisi toplamı kadar artacaktır. Demek ki,  işverenin verdiği ayni yardım nedeniyle işçilik maliyeti, yukarıda yapılan hesaplamalar doğrultusunda; ayni yardım, Gelir ve Damga Vergileri toplamı kadar artmış olacaktır. Sosyal güvenlik mevzuatı açısından baktığımızda ise, ayni olarak yapılan yardımların hem sigorta primlerinin hem de işsizlik sigortası primlerinin hesaplanmasında dikkate alınmamakta fakat ayni yardım amacıyla yapılan nakti yardımların ise hem sigorta primlerinin hem de işsizlik sigortası primlerinin hesaplanmasında dikkate alınması gerektiği sonucuna ulaşıyoruz.

Turgay ÖZEN /

http://www.dunya.com/personele-ramazan-paketi-veren-i%C5%9Fverene-vergi-var_129401_haber.html?