4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 1. maddesine göre;

I- GİRİŞ

“Kanun’a ekli;

a) (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları veya rafineriler dâhil imal edenler tarafından teslimi,

b) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabı,

c) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki malların ithalatı veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi,

d) (I), (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanların özel tüketim vergisi uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı,

Bir defaya mahsus olmak üzere özel tüketim vergisine tabidir.

Bu bağlamda ithalat amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli,

a) (I) sayılı listedeki akaryakıt ve türevlerinin özel tüketim vergisi vergi dairesine,

b) (II) sayılı listedeki motorlu taşıtlardan kayıt ve tescile tabi olanların özel tüketim vergisi vergi dairesine,

c) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayan motorlu taşıtlar ile (III) sayılı listedeki tütün ve tütün mamulleri, kolalı ve alkollü içecekler ve (IV) sayılı listelerdeki lüks tüketim mallarının özel tüketim vergisi gümrüğe

ödenmektedir.”

II- OTOMOBİLDE ÖTV MATRAHI

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 11. maddesine göre; (II) sayılı listelerdeki mallar (motorlu araçlar) için verginin matrahı; bunların teslimi, ilk iktisabı ve ithalinde, hesaplanacak özel tüketim vergisi hariç, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan teşekkül etmektedir.

Buna göre otomobil satışı yapan bayiler tarafından düzenlenen faturada aracın satış bedeline özel tüketim vergisi eklenerek KDV matrahına ulaşılmaktadır. Bu matrahın özel tüketim vergisi hariç kısmı ise ÖTV matrahını oluşturmaktadır.

Açıktır ki, ithal edilen otomobilin gümrüğe beyan edilen kıymetten daha düşük bedelle satılabileceği durumlar söz konusu olabilecektir. Böylesi satışlarda, özel tüketim vergisi matrahının aşındırıldığı bir durumla karşı karşıya gelinmektedir. Özel tüketim vergisi matrahının bahse konu edilen yöntemle aşındırıldığı muamelelerinin önüne geçmek için 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 12/1. maddesine aşağıdaki bent eklenmiştir.

“(II) sayılı listedeki mallardan alınacak vergi, mükellefin bu malı alış bedeli üzerinden, malın tabi olduğu orana göre hesaplanan vergi tutarından az olamaz. İthalatçıların alış bedeli olarak, ithalatta hesaplanan katma değer vergisi matrahı esas alınır. Verginin alış bedeli üzerinden hesaplandığı durumlarda, mükellefin malı teslim tarihine kadar bu malı mükellefe teslim eden tarafından yüzde 10’a kadar yapılan indirimler alış bedelinden de indirilir.”(1)

Görüldüğü gibi Kanun, ithal edilen otomobilin özel tüketim vergisi matrahının hesaplanmasında ithalatta beyan edilen katma değer vergisi matrahından daha az bir bedeli kabul etmemektedir. Bu durumda, ithal edilen emtianın, makalemiz özelinde otomobilin gümrük kıymetini ve KDV matrahını ele almak yararlı olacaktır. Zira ithalatta KDV matrahı, ÖTV matrahını ve gümrük kıymetini içermektedir.    

III- İTHAL EDİLEN MALIN GÜMRÜK KIYMETİ

Eşyanın gümrük kıymeti (vergi matrahı), gümrük tarifesinin ve eşya ticaretine ilişkin belirli konularda getirilen tarife dışı düzenlemelerin uygulanması amacıyla, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun gümrük kıymeti ile ilgili bölümde yer alan hükümler çerçevesinde belirlenen kıymet olup, bu kıymet; ithale konu eşya üzerinden advalorem sisteme göre gümrük vergisinin hesaplanmasına esas teşkil edecek değerdir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 25. maddesine göre, ulusal ve uluslar arası düzenlemeler çerçevesinde bu değer, gümrük tarifesinin ve eşya ticaretine ilişkin belirli konularda getirilen tarife dışı düzenlemelerin uygulanması amacıyla; satış bedeli, aynı eşyanın satış bedeli, benzer eşyanın satış bedeli, indirgenmiş kıymet yöntemi ile hesaplanmış kıymet yöntemlerinin sırasıyla uygulanması yoluyla tayin ve tespit olunmaktadır. Sadece indirgenmiş kıymet yöntemi ile hesaplanmış kıymet yönteminin sırası değiştirilebilmektedir. Sayılan yöntemlerle belirlenemeyen ithale konu eşyanın gümrük kıymeti “Son Yöntem”e göre belirlenmektedir.

Satış bedeli, Türkiye’ye ihraç amacı ile yapılan satışta, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır. Fiilen ödenen veya ödenecek fiyata, GATT’ın 7. Maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma’nın 8. maddesinde  (aynı hükümlerin yer aldığı Gümrük Kanunu’nun 27. maddesinde) sayılan unsurlar ilave edilmekte, Ek-1 Yorum Notlarında (aynı hükümlerin yer aldığı Gümrük Kanunu’nun 28. maddesinde) sayılan unsurlar, ithale konu eşyanın fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilebilmeleri koşuluyla ilave edilmemektedir.

IV- İTHAL EDİLEN MALIN KDV MATRAHI

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “İthalatta Matrah” başlıklı 21. maddesine göre, ithalatta KDV matrahı;

İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymetine, [gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değerine, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değerine]

1- İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve payların,

2- Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemelerin

eklenmesi suretiyle bulunacak büyüklüktür.

Görüldüğü gibi, ithal edilen malın gümrük kıymeti KDV matrahının birinci unsuru olmaktadır.

V- SONUÇ

Buraya kadar anlatılan sürece göre, ithal edilen otomobilin bayi tarafından satış bedeli ÖTV matrahını oluşturmaktadır. Bu matrah serbest dolaşıma giriş beyannamesinde beyan edilen KDV matrahından daha az olamayacaktır. Öyleyse, ithal edilen otomobilin ilk iktisabı esnasındaki ÖTV matrahı aşağıdaki şekilde formüle edilebilecektir.

 (=) FOB Bedel

(+) Yurtdışı nakliye

(+) Sigorta

(+) Yurtdışı yükleme ve elleçleme giderleri

(=) CIF Bedel

(+) ÖTV hariç vergi, resim, harç, fon

(+) Yurtiçi giderler (Tescil öncesi ardiye, tahmil, tahliye, giderleri vs.)

(=) KDV Matrahı

Bu formülden de anlaşıldığı üzere, ithal edilen emtianın gümrük vergisi, KDV ve ÖTV’si aynı matrah zeminine oturmaktadır. Matrahta meydana gelecek küçük bir aşınma tüm vergilere tesir edecektir.

Sezai KAYA*

Yaklaşım

*     Gümrük Kontrolörü

(1)  06.06.2008 tarih ve 26898 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 5766  sayılı Kanun ile eklenmiştir (Yürürlük: 01.07.2008).