Türkiye’deki holdingleşme hareketi 1970’li yıllarda başlamıştır.

Holding Organizasyon Yapıları
 
Türkiye’deki Holdingleşme Hareketine Kısa Bakış
 
O dönemdeki yasal düzenlemeler holdingleşmeyi teşvik edici ve holdingleşmeye avantaj sağlayıcı nitelikte olup, söz konusu avantajlar 1980’li yıllarda son bulunmasına rağmen holdingleşme hareketi hızla devam etmiştir.

Bu gün itibariyle Türkiye ’deki holding sayısı 700 adet civarındadır. Ancak yaklaşık 700 adet holding olmasına rağmen başarılı organizasyonların ve gerçek anlamda yönetsel anlamda da holding organizasyonuna sahip yapılanmaların sayısı 20 ile 30 arasındadır.

Uluslar arası holdinglerde ortalama faaliyet gösterilen sektör sayısı 4 ile 13 arasında değişmekte olup Türkiye ’de bu rakam 26 ’ya kadar çıkmaktadır. Türkiye’deki holdinglerde sektör başına 3 ile 4 arasında firma düşerken, bu rakam uluslararası firmalarda sektör başına 7 ile 8 arasındadır.
 
Holding Organizasyonlarında Yer Alan Ortak Yönetsel Kurullar
 
Türkiye’deki başarılı holding organizasyon yapılarına baktığımız zaman hepsinin ortak bazı özellikler taşıdığını görmekteyiz. Söz konusu bu özellikler aşağıdaki gibidir:
 

1. Holdinglerin tamamında holdingin en üst yönetim birimi olarak yönetim kurulu yer almaktadır. Yönetim kurulunun başkanı aynı zamanda holdinginde başkanlık görevini yapmakta olup üye sayısı holdinglere göre farlılık arz etmektedir.

1. Holdinglerin yönetim kurulundan sonra gelen yönetim birimi icra kuruludur. İcra kurulu holdinglerde, yapıları aynı olmakla beraber icra komitesi ve yürütme kurulu olarak da adlandırılmaktadır. İcra kuruluna icra kurulu başkanı başkanlık etmekte olup, başkanın fonksiyonu aynı olmakla beraber holdinglerde adlandırılması farklı olabilmektedir.İcra kurulu başkanı  için en sık kullanılan unvan CEO’dur. İngilizce bir kelime olmasına rağmen Türkçe de özellikle iş hayatında sürekli kullanılmakta olup yazılı kaynaklarda da yer almaktadır.
   

1. Başarılı holding yapılanmalarında icra kurulundan sonraki yapılanma grup başkanlıkları ve/veya koordinatörlükler şeklinde olmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta grup başkanlıkları ve/veya koordinatörlüklerin genelde iki farklı kategoride değerlendirilmeleridir.

3.1. İşlevsel Grup Başkanlıkları (ve/veya Koordinatörlükler)
 
Birinci kategoride değerlendirilen başkanlık (ve/veya koordinatörlükler) işlevsel veya holding şirketlerine destek hizmet sağlayan grup başkanlıklarıdır. Bunlar holdinglerde benzer adlarla yer alan grup başkanlığı (ve/veya koordinatörlerden) oluşmakta olup sık kullanım şekli aşağıdaki gibidir: 

• İletişim Grup Başkanlığı (koordinatörlüğü)
• Mali İşler Grup Başkanlığı (koordinatörlüğü)
• Finansman Grup Başkanlığı (koordinatörlüğü)
• Bütçe ve Denetim Grup Başkanlığı(koordinatörlüğü)
• Hukuk Müşavirliği

Bu başlıklar  altında  toplanan grup başkanlıklarının (veya koordinatörlerin) temel fonksiyonu holding şirketlerinde kendi uzmanlık alanındaki koordinasyonu sağlamak ve birlikte hareket etme avantajlarını kullanarak uygulama birliği ve efektif yönetimi gerçekleştirmektir. Başka bir ifadeyle bu başlık altında toplanan bütün grup başkanlıklarının temel fonksiyonu destek hizmettir. Grup başkanlığı görevini ifa edenler genelde kendi alanında en üst düzeyde uzman niteliğe sahip kişilerdir. Bu fonksiyonu ile holdinge bağlı şirketler holding olma avantajını kullanarak her alanda yalnız başına bir şirketin istihdam edemeyeceği bir kadronun hizmetlerinden faydalanma imkanı bulmaktadır. Diğer bir önemli hususta bu başlık altında toplanan grup başkanlıklarının kendi alanları ile ilgili holdingin bütün şirketlerinden sorumlu olmalarıdır.
 
3.2. Sektörel Grup Başkanlıkları
 
Holdinglerin yapılanmasına baktığımız zaman bu başlık altında toplanan grup başkanlıkları direkt operasyona yönelik grup başkanlarıdır. Bunlar özellikleri gereği faaliyet gösterilen sektörün adı ile anılmaktadır; Turizm Grup başkanlığı, Boya ve Kimya Grup Başkanlığı gibi…

Bu grup başkanlıkları, holding şirketlerinin operasyonu ile direkt ilgilenmektedirler. Diğer başlık altında toplanan grup başkanlıklarının aksine destek hizmet değil yönetsel fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonları gereği holding şirketlerinin tamamından değil sadece kendi grubu altına giren şirketlerden sorumludurlar. Örneğin; bir holding, turizm, enerji, inşaat, gıda sektöründe faaliyet göstermekte ise, Gıda Grup Başkanı sadece gıda sektöründe yer alan şirketlerin performansından sorumludur. İnşaat sektörünün performansı gıda grup başkanının sorumluluk alanına girmez.
 
4. Başarılı holdinglerdeki organizasyon yapısı,yönetsel kurulların yetki ve sorumluluk dağılımı incelendiği zaman aşağıdaki derecelendirme ortaya çıkmaktadır. Derecelendirmeye  şirketlerdeki en üst yönetici olan Genel Müdür seviyesinden başlanmıştır.
 
Genel Müdür
Genel Müdür birinci dereceden bağlı olduğu grup başkanına karşı sorumludur ve rapor ve bilgilendirmesini grup başkanına yapar.Genel Müdürün sorumluluk alanı sadece şirketi ile sınırlıdır.
 
Grup Başkanı
Grup Başkanı birinci dereceden holdingin icra kurulu başkanına (CEO ’ ya) karşı  sorumludur. Raporlandırılması ve bilgilendirilmesini direkt İcra Kurulu Başkanına (CEO ’ya) yapar. İşlevsel Grup Başkanı, birinci dereceden Holding icra kurulu başkanına (CEO’ya) bağlı olup raporlama ve bilgilendirmeyi direkt olarak CEO’ya yapar. İşlevsel Grup Başkanı kendi konusu ile ilgili olarak holding şirketlerinin tamamından sorumludur.
 
CEO veya İcra Kurulu Başkanı
CEO veya İcra Kurulu Başkanı birinci dereceden Holding Yönetim Kuruluna karşı sorumludur. CEO’nun veya İcra Kurulu Başkanının sorumluluğu Holdingin bütün şirketleri ve işlemleri için geçerlidir. Başka bir ifadeyle İcra Kurulu Başkanının sorumluluğu holding şirketlerinin hepsi için geçerlidir. Holding bünyesinde faaliyet gösteren bütün şirketlerin performansından CEO veya İcra Kurulu Başkanı sorumludur.

1. Yönetim Komiteleri

Yaygın olarak kullanılmasa bile bazı holdinglerde yönetim kurulu bazı konulardaki yönetim ve strateji belirlemelerini yönetim komiteleri ile yapmaktadır. Bu yönetim modelindeki örnekler aşağıdaki gibidir.

• İcra ve Strateji Komitesi
• Finans ve Ortaklık Yapısı Komitesi
• İnsan Kaynakları Komitesi
• Denetim Komitesi
• Başarılı Holding Organizasyon Yapısı

Buraya kadar yapılan açıklamaları özetlersek, başarılı holding  organizasyon yapısını incelediğimiz de tipik ideal holding organizasyon yapısının aşağıdaki gibi olduğunu görüyoruz:

• Yönetim Kurulu
• CEO
• Grup Başkanlıkları
• Şirketler

1. Çalışma Esasları:
2. Yönetim Kurulu holdingin en üst organıdır
3. CEO yönetim kurulundan sonra gelmektedir.
4. CEO aynı zamanda yönetin kurulu üyesidir.
5. Yönetim Kurulu Üyelerinin hiçbiri holdingte başka görev almamaktadır.
6. CEO ’ dan sonra Grup Başkanlıkları gelmektedir.
7. Şirket genel müdürleri sektör grup başkanına bağlıdır.
8. Sırası ile  Genel Müdür , grup başkanına ,Grup Başkanı CEO ’ ya ,CEO ’da yönetim kuruluna raporlama yapar.
9. Sorumluluk da aynı silsile ile gider,Genel Müdür Grup Başkanına ,Grup Başkanı CEO ’ya ,CEO ’ da yönetim kuruluna karşı sorumludur.

1. Değerlendirme

Sonuç olarak başarılı holdinglerin yapılanmaları bir çok açıdan benzerlik taşımaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken sadece bu holdinglerin organizasyon yapısı değil, gelmiş oldukları büyüklüktür. Henüz gelişme aşamasında olan bir şirketler topluluğuna ideal holding organizasyon yapısını uygulamaya kalmak tamamen başarısız sonuçları beraberinde getirebilir. Bu nedenle özellikle hızlı büyüyen ve büyüme hedefleri olan şirketlerin organizasyon yapılarının, yetki, görev ve sorumluluk dağılımlarının şirket bünyesinde yapılacak analiz ve incelemelerden sonra belirlenmesi gerekecektir. Hasan Yalçın / E.Hesap Uzmanı/YMM / Muhasebe Vergi