Hatır senetleri ve çekleri uygulamada başta kredi temin etme aracı olmak üzere birçok nedenlerden dolayı kullanılmaktadır.

Gerek Türk Ticaret Kanunu’nun da gerekse diğer hukuk ve vergi mevzuatımızda hatır senetlerine veya çeklerine ilişkin herhangi bir düzenleme yoktur.

Yargıtay içtihatları ile hatır senetlerinin varlığına kabul etmekte ve tanımlanmaktadır. Yargıtay içtihatlarındaki tanıma göre “Tatbikatta hatır bonosu diye isimlendirilen emre muharrer senetler alacaklı tarafından kırdırılan keşidecinin ticari itibarından istifade suretiyle para temini için verilen senetlerdir. Alacaklı senet mukabilinde keşideciye para vermez, bu bakımdan iş bu senetler bedelsizdir.”

Söz konusu tanımlamadan da anlaşılacağı üzere, hatır senetleri veya çekleri gerçek bir borç veya alacak ilişkisine dayanmamaktadır. Genellikle kredi vasıtası olarak kullanılmakta olup ayrıca diğer nedenlerle de kullanılabilirler.

Hatır senetlerinin kredi temin aracı olarak nakite çevrilmesi esnasında bankalara ıskonto, komisyon ve benzeri nitelikte ödemeler yapılmaktadır. Söz konusu hatır senetleri karşılığında elde edilen kredinin işletmede kullanılması ve gerektiğinde bunun ispatlanması halinde bahsi geçen ödemeler ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir.

Nitekim Danıştay 4. Dairesi tarafından verilen 30.11.1972 tarihli kararda bu yöndedir. Bunun yanı sıra hatır senetlerine bağlı olarak, şüpheli alacak değersiz alacak uygulamalarından yararlanılamaz. Nitekim Hesap Uzmanları Kurulu Danışma Komisyonu’nun 22.06.1960 Tarih ve 102 Yayın ve Genel Sıra Nolu Kararında “bir müessesenin kendi ticari ihtiyaçları ve muameleleri ile ilgili ve intibaklı olmayan, hatıra müşteriden alıp verdiği ve gerçekte bir muameleyi muhtevi bulunmayan bonolardan mütevellit alacaklarını tahsil edememesi halinde, bunların zarar yazılmasının caiz olmadığına” karar vermiştir. Ayrıca hatır senetleri için reeskont uygulaması yapılamaz.

Can the commissions paid on account of accommodation bills be record as expense?
 
In practice, accommodation bills and checks are used for many purposes, primarily as an instrument to obtain loans.  Neither the Turkish Commercial Code, nor the other legal and tax legislation in Turkey contain any regulations regarding accommodation bills or checks. 
 
Through the case laws prepared by the Supreme Court, the validity of the accommodation bills are accepted and a definition is introduced. According to the definition provided in the  case laws introduced by the Supreme Court,  “In practice, what is called ‘accommodation bills’ are basically promissory notes,   that are issued for the procurement of cash by taking advantage of the business prestige of the drawee.  The creditor does not pay any cash against these bills. In this respect, the accommodation bills are  gratuitous.”
 
As could be understood from the concerned definition, accommodation bills or checks are  not based on n actual debit or credit relationship. Accommodation bills and checks are not based on an actual debit or credit relationship.  Generally they are used as an instrument of debt, and they nay also be used for other purposes.
 
During the conversion of the accommodation bills into cash as an instrument of debt, certain charges are paid to  banks under such names as discounts, commissions, etc. In cases when the loan that is derived in consideration of such accommodation bills are used in the enterprise, and when this fact can be authenticated whenever requested, the payments in question may be deducted during the determination of the commercial earnings. 
 
In fact, this opinion is verified in the resolution passed by the 4^th department of the Council of State dated 30.11.1972.   Additionally,   taxpayers are not entitled to record the totals covered in accommodation bills as doubtful receivables or bad debts.  In fact, in the Resolution passed by the Consultative Commission of Board of Tax Inspectors dated 22.06.1960 and Series number  102, it is stated “In cases when an enterprise in unable to collect its receivables arising from bonds that are irrelevant not adaptable with its own  commercial needs and transactions, which are issued by or to a client, and which does not contain an actual transaction, the expense recording of such totals is not appropriate. Moreover, rediscount cannot be applied on accommodation bills.  Muhasebe Vergi