Sosyal güvenlik sistemimizin esasında, çalışanların tam gün üzerinden bildirilmesi vardır. Yani bir aylık çalışma neticesinden, çalışılan ayın kaç çektiği (28, 29, 30, 31) üzerinde durulmaksızın 30 gün üzerinden bildirim yapılır.

I- GİRİŞ

Şayet sigortalının 30 günün altında bildirimi söz konusu ise eksik kalan günlerin sebeplerinin belgelerle ispat edilmesi gerekir ve bu ispat yükü de işverene aittir.

Bu makalemizde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik(1) ile getirilen düzenleme ile kimler için eksik gün bildirimi zorunluluğunun kaldırıldığı açıklanacaktır.

II- AYDA 30 GÜNDEN AZ ÇALIŞANLARIN EKSİK GÜN BİLDİRİMLERİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(2)’nun 86. maddesine göre, ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az çalıştıklarını ispatlayan belgelerin işverence ilgili aya Ait Aylık Prim ve Hizmet Belgesine eklenerek ve Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin verilmesi gereken süre içinde Kurum’a ibrazı şarttır. Söz konusu bilgi ve belgelerin belirtilen süre içinde Kurum’a ibraz edilmemesi veya Kurum’ca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Kurum’ca resen düzenlenir ve muhteviyatı primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Eksik gün bildirimine ilişkin ibraz edilen belgelerin her zaman düzenlenebilir mahiyette olmaması durumunda, Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin verilmesi gereken süre içinde verilmese dahi Kurum tarafından kabul edilirken; sonradan düzenlenebilir mahiyetteki belgeler, ücretsiz izin belgeleri gibi, söz konusu süre içerisinde ibraz edilmeleri durumunda Kurum tarafından kabul edilmektedir.

Şunu özellikle belirtmek gerekir ki, Ek-10 belgesinin yani eksik gün bildirim formunun ve eki belgelerin verilmemesi ya da geç verilmesi durumunda bir ceza durumu ortaya çıkmamaktadır. Sadece, yukarıda da ifade edildiği üzere, söz konusu bilgi ve belgelerin belirtilen süre içinde Kurum’a ibraz edilmemesi veya Kurum’ca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait Aylık Prim ve Hizmet Belgesi Kurum’ca resen düzenlenir ve muhteviyatı primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil edilmektedir.

Sigortalının eksik çalışma nedenleri aşağıda belirtildiği şekildedir. Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve çalıştırılmadığı günler için de ücret ödenmediği beyan edilen sigortalılara ilişkin olarak, aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı eksik gün nedeni hanesine, aşağıda belirtilen nedenlerden sigortalının durumunu açıklayan kod numarası aylık prim ve hizmet belgesine kaydedilecektir.

III- SSİY YÖNETMELİĞİ’NDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLE EKSİK GÜN BİLDİRİMİ 50 VE ÜZERİ İŞÇİ ÇALIŞTIRAN ÖZEL SEKTÖR İŞYERLERİ İÇİN KALDIRILDI

Bilindiği üzere kamu işyerleri ile toplu iş sözleşmesi yapılan işyerlerinde çalışan sigortalılara ilişkin eksik gün bildirim nedenleri için ayrıca eksik gün bildirim formu düzenleme yükümlülüğü yoktur. 16 Haziran 2011 tarihinde yayımlanan Yönetmelikle getirilen düzenlemeyle söz konusu bildirimi yapma zorunluluğu olmayanların kapsamı genişletilmiştir. Şöyle ki; mezkur Yönetmeliğin 16. maddesinin (d) bendiyle mevcut SSİY’nin 14. maddesi şu şekilde değiştirilmiştir.

“Genel bütçeye dahil dairelerin, özel bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, fonların, belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerleri ve toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile 50 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerlerinde eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde belirtilmesi yeterlidir. Bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki belgeler aranmaz.”

Böylelikle, hiç değilse, emek ve zaman kaybının, fuzuli kırtasiyeciliğin önüne geçilmiş olmakla isabetli bir düzenleme gerçekleştirilmiştir.

IV- SONUÇ

İşverenler normal hizmet bildirimlerinin elektronik ortamda yaptıktan sonra eksik gün bildirimlerine dair ispat mahiyetindeki belgeleri kâğıt ortamında, Ek-10 formu ekinde Kurum’a ibraz etmektedirler. Bilindiği üzere, son yapılan değişikliğe kadar sadece kamu işyerleri ile toplu iş sözleşmesi yapılan işyerlerinin eksik gün bildirim formu verme yükümlülüğü yok idi. Yeni getirilen düzenlemeyle, 50 ve üzerinde sigortalı çalıştıran özel sektör işyerlerinin de eklenmesi suretiyle bu kapsamın genişletildiğini görmekteyiz. Düzenlemenin emek ve zaman gibi iki kıymetin israfının önüne geçeceği dolayısıyla isabetli bir düzenleme olduğu düşüncesindeyiz.

Cengiz BÜYÜKBİRER*

Yaklaşım

*    Bursa Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezi Müdürü

(1)  16.06.2011 tarih ve 27966 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)  16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.