Saklı pay (mahfuz hisse) konusu oldukça teknik ve geniş bir konu...

Hayatın belli evrelerinde okurlarımızın bu konularla ilgili sorunlarının olması olasılığı bulunuyor. Bu nedenle miras hukukunda önemli bir yeri olan saklı pay konusunda okurlarımızı genel olarak bilgilendirmekte yarar görüyoruz.

Mirasçının, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemesi ya da miras bırakana veya miras bırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi haline bağlı olarak, saklı paylı mirasçının mirastan mahrum bırakılması söz konusu olabiliyor. Ancak biz bu yazıda saklı pay üzerinde duracağız.

SAKLI PAY NEDİR?
Kural olarak, ölen kişi mirasını istediğine bırakabilir. Ancak vasiyetname ile bu yapılırken mirasçıların saklı paylarına dokunulmamalıdır. Başka bir deyişle, vasiyetname hangi yönde olursa olsun mirasçıların miras üzerinde hakkı vardır. Buna 'saklı pay' deniyor. Saklı pay, miras bırakana belirli derecede yakınlığı olan kişilerin tereke üzerinde hakka sahip olması gerektiği düşüncesine dayanıyor ve mirasçının miras bırakana olan yakınlığa bağlı olarak değişkenlik taşıyor.

ALTSOYDA SAKLI PAY
Saklı pay, altsoy (çocuk ve torunlar) için yasal miras payının yarısıdır. Örneğin, eşi hayatta olan tek çocuklu bir kimsenin ölmesi ve 200.000 TL miras bırakması halinde, normal olarak bunun dörtte biri olan 50.000 TL'nin eşe, kalan 150.000 TL'nin çocuğa kalması gerekmektedir. Ölen kişinin vasiyetname ile mirasını başkasına bırakmak istediğini varsayalım. Çocuğun saklı payı, yasal miras payı olan 150.000 TL'nin yarısıdır (75.000 TL). Yani, vasiyetnamede bütün mirasın başkasına kalacağına yönelik bir hüküm bulunsa bile çocuk saklı pay kadar mirası her durumda alır.

ANNE VE BABADA SAKLI PAY
Miras anne baba arasında paylaşılacaksa (ölenin altsoyunun olmadığı durumda) onların saklı payları yasal miras paylarının dörtte biridir. Yukarıdaki örnekte ölen kişinin çocuğunun olmadığını ve eşinin hayatta olduğunu varsayalım. Bu durumda eşin yasal miras payı, mirasın yarısıdır. Kalan kısım, ölenin anne ve babası arasında paylaşılır. Örneğimize göre vasiyetname ile bütün miras başkasına bırakılsa bile anne ve baba normal miras paylarının dörtte birini her durumda alacaktır.

Anne ve babanın daha önce ölmesi halinde miras, ölenin kardeşleri, bunlar da yoksa onların çocukları (ölenin yeğenleri) arasında paylaşılır. Burada bir konuyu vurgulamakta yarar görüyoruz. Ölenin anne ve babasının saklı payı olmasına rağmen kardeşlerin (ve dolayısıyla yeğenlerin) saklı payı yoktur. Yani, ölen kişi bütün mirasını başkalarına bıraktığında kardeşlerin saklı pay iddiasında bulunmaları mümkün değildir.

EŞİN SAKLI PAYI
Sağ kalan eşin saklı payı ise mirasın altsoy veya üstsoy ile paylaşılması halinde yasal miras payının tamamı; diğer hallerde ise yasal miras payının dörtte üçüdür. Yani eş, mirası ölenin çocukları, torunları veya anne babası ile paylaşıyorsa; yasal miras payının tamamını alacaktır. Bu durumda eş çocuğuyla birlikte mirasçı olursa, 200.000 TL'lik miras üzerinden 50.000 TL'lik miras payını; ölenin anne ve babası ile birlikte mirasçı olursa 100.000 TL'lik yasal miras payının tamamını alır.

SAKLI PAY KOŞULA BAĞLANAMAZ
Miras bırakan, mirasçıların saklı payı almasını herhangi bir koşula bağlayamaz. Bu bağlamda, saklı pay üzerinde üçüncü bir şahıs lehine bir sınırlama veya koşul getirilemez. Saklı payın kazanılması, herhangi bir şeyin yapılması veya yapılmaması türü bir koşula da bağlanamaz.

SAKLI PAY İÇİN DAVA AÇILMASI GEREKİYOR
Saklı pay, mirasın paylaşılması sırasında kendiliğinden dikkate alınmaz. Saklı paya sahip mirasçıların, saklı payın ihlali halinde dava açmaları gerekiyor. Bu davaya 'tenkis davası' deniliyor. Tenkis davasının miras bırakanın sağlığında açılması mümkün değildir. Bu dava ancak miras bırakanın ölümü üzerine, miras bırakanın son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılabiliyor.

Miras payında istisna tutarı
Evlatlıklar dahil, füru (altsoy) ve eşten her birine kalan miras payının 118.438 TL'si,
Altsoy ve evlatlık bulunmaması halinde ise eşe kalan miras payının 237.018 TL'si,
2011 yılında veraset ve intikal vergisinden istisna edilmiş durumda.

Metin Taş-Sezgin Özcan

http://www.aksam.com.tr/sakli-pay-ve-sakli-payli-mirascilar-3642y.html